خاک مصر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: خاک مصر، بنی‌اسرائیل،
غیرت.
پرسش: آیا این
حدیث صحیح است؟ امام رضا ـ علیه‌السلام ـ از
پیامبر اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ نقل می‌کند: از
غذا خوردن در ظروف سفالی مصر پرهیز کنید و با گل آن سرتان را نشویید که غیرت را از بین می‌برد. (الکافی ۶/۳۸۶). چه ارتباطی میان استفاده از ظروف سفالی مصر و از بین رفتن غیرت است!؟
پاسخ:
آنچه در پرسش مطرح شده با مقداری اختلاف، در چند
روایت آمده است؛ مانند:
«عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الرِّضَا ـ علیه‌السلام ـ قَالَ:سَمِعْتُهُ یَقُولُ وَ ذَکَرَ مِصْرَ فَقَالَ قَالَ النَّبِیُّ ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ لَا تَأْکُلُوا فِی فَخَّارِهَا وَ لَا تَغْسِلُوا رُءُوسَکُمْ بِطِینِهَا فَإِنَّهُ یَذْهَبُ بِالْغَیْرَةِ وَ یُورِثُ الدِّیَاثَةَ»؛
امام رضا ـ علیه‌السلام ـ می‌فرماید: پیامبر اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ فرمود در ظرفی که از
خاک مصر درست شده چیزی نخورید. سرتان را با گل آن نشویید؛ چرا که
غیرت را از بین می‌برد و....
«وَ لَقَدْ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ:لَا تَغْسِلُوا رُءُوسَکُمْ بِطِینِهَا، وَ لَا تَأْکُلُوا فِی فَخَّارِهَا، فَإِنَّهُ یُورِثُ الذِّلَّةَ وَ یَذْهَبُ الْغَیْرَة»؛
رسول خدا ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ می‌فرمود سرتان را با گل آن (مصر) نشویید، در ظرفی که از خاک مصر درست شده، چیزی نخورید؛ زیرا ذلت را به دنبال دارد و غیرت را از بین می‌برد.
دلیل این موضوع، یعنی نهی پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ در «استفاده از خاک مصر»، نیز در روایات بیان شده است و آن این است که خاک مصر به‌دلیل بی‌غیرتی بنی‌اسرائیل که در آن سرزمین ساکن بودند، ممکن است اثری وضعی داشته باشد و آن بی‌غیرتی از طریق خاک به دیگران نیز سرایت کند.
«و عن ابن محبوب، عن داود الرقی، عن أبی‌عبدالله ـ علیه‌السلام ـ قال کان أبو جعفر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ یقول نعم الأرض الشام و بئس القوم أهلها الیوم و بئس البلاد مصر أما إنها سجن من سخط الله علیه من بنی إسرائیل و لم یکن دخل بنو إسرائیل مصر إلا من سخطة و معصیة منهم لله لأن الله عز و جل قال ادْخُلُوا الْأَرْضَ الْمُقَدَّسَةَ الَّتِی کَتَبَ اللَّهُ لَکُمْ یعنی الشام فأبوا أن یدخلوها و عصوا فتاهوا فی الأرض أَرْبَعِینَ سَنَةً قال و ما کان خروجهم من مصر بدخولهم الشام إلا من بعد توبتهم و رضی الله عنهم؛ ثم قال أبوجعفر ـ علیه‌السلام ـ إنی أکره أن آکل شیئا طبخ فی فخار مصر و ما أحب أن أغسل رأسی من طینها مخافة أن تورثنی تربتها الذل و تذهب بغیرتی».
امام صادق ـ علیه‌السلام ـ از پدر بزرگوارش
امام باقر ـ علیه‌السلام ـ نقل می‌کند: چه سرزمین خوبی است شام، و بد مردمانی امروز در آن سکنا گزیدند. بدترین دیار سرزمین مصر است؛ خداوند آن‌جا را زندان کسانی از بنی‌اسرائیل قرار داد که مورد غضب الهی واقع شدند؛ چون
خداوند متعال می‌فرماید: به
زمین مقدسی که خدا برایتان مقرر کرده است، داخل شوید»،
اما بنی‌اسرائیل از ورود به ارض
مقدس سرپیچی نمودند و چهل سال در بیابان سرگردان شدند و خروج آنها از مصر و ورودشان به
شام تنها بعد از
توبه آنها و رضایت الهی از آنان محقق شد.
سپس
امام باقر ـ علیه‌السلام ـ فرمود: من
کراهت دارم از خوردن چیزی که در ظروف سفالی مصر پخته شده، و هرگز سرم را با گل‌سرشور آن‌جا نمی‌شویم؛ چون بیم دارم از خاک آن‌جا، ذلت عارضم شود و غیرتم زایل شود.
براساس دلیل بالا، برخی
فقها استفاده از خاک مصر را برای شستن سر
مکروه دانسته‌اند.
البته این به‌معنای بی‌احترامی به مردم مصر نیست؛ بلکه مقصود ـ مثلاً ـ خود شستن سر با
خاک مصر و استفاده از آن است.
پایگاه اسلام کوئست.
