تکامل در برزخ
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: تکامل برزخی، قیامت، دنیا، معارف اسلامی.
پرسش: آیا در برزخ تکامل وجود دارد یا خیر؟
پاسخ: در
برزخ تکامل وجود دارد؛ یعنی همان‌طور که خود
انسان در
دنیا کارهای
خیر و اعمال صالح انجام می‌دهد و
عبادت می‌کند، این باعث تکامل معنوی و بالا رفتن درجه وجودی او می‌شود و به اصطلاح
قرب الهی نصیب او می‌شود، اگر بعد از
مرگ به وسیله بازماندگان یا هر فرد نیکوکاری عمل خیری به
نیت او انجام شود، سبب تکامل و بالا رفتن درجه معنوی او می‌شود یا سبب آمرزش او می‌گردد که نوعی تکامل است.
قبل از هر مطلبی باید معلوم شود که برزخ کجا و چه عالمی است؟
برزخ به معنی چیزی است که در میان دو شیء حائل شود و عالمی که بین
دنیا و
قیامت است،
برزخ نام دارد؛ یعنی هنگامی که
روح از بدن جدا می‌شود، پیش از آنکه بار دیگر در قیامت به بدن اصلی بازگردد، به عالمی که میان دو عالم (دنیا و قیامت) قرار دارد، منتقل خواهد شد. (به این منبع رجوع شود:
)
براساس
معارف اسلامی که از
قرآن و
روایات به دست می‌آید، جای هیچ‌گونه تردیدی در
تکامل برزخی نیست؛ مثلاً:
در روایتی آمده که روزی
حضرت عیسی مسیح (علیه‌السلام) از کنار قبری عبور کرد، به
اذن الهی و براساس
علم غیب صاحب آن
قبر را در
عذاب دید، سال بعد از کنار همان قبر گذشت و صاحب قبر را معذب نیافت، از پیشگاه الهی درخواست کرد که او را از علت تغییر وضع آگاه سازد،
خداوند به
حضرت مسیح وحی فرستاد که صاحب قبر فرزند صالحی از خود به جای گذارده بود، او در این فاصله بالغ شد و به دو کار خیر دست زد؛ یکی آنکه راهی را برای عبور مردم اصلاح کرده و آن دیگر یتیمی را مسکن و مأوی داد و من
گناه این پدر را به احترام
عمل فرزند نیکوکارش بخشیدم. (به این منبع رجوع شود:
)
از این
روایت به‌خوبی معلوم می‌شود که تکامل برزخی وجود دارد؛ زیرا عمل صالح فرزند، سبب شد که پدرش مورد
عفو الهی قرار گیرد و این خود یک نوع تکامل است. گذشته از این در روایت فراوانی اصرار شده که بازماندگان
اموات باید
خیرات و
صدقات به نیت امواتشان انجام دهند و برای آنان طلب آمرزش کنند.
از این‌گونه روایات به‌آسانی به دست می‌آید که در برزخ تکامل وجود دارد؛ یعنی همان‌طور که خود
انسان در دنیا کارهای خیر و اعمال صالح انجام می‌دهد و
عبادت می‌کند، این باعث تکامل معنوی و بالا رفتن درجه وجودی او می‌گردد و به اصطلاح
قرب الهی نصیب او می‌شود، اگر بعد از
مرگ به وسیله بازماندگان یا هر فرد نیکوکاری عمل خیری به
نیت او انجام شود، سبب تکامل و بالا رفتن درجه معنوی او می‌شود یا سبب
آمرزش او می‌گردد که نوعی تکامل است.
در یک روایتی که از
امام صادق (علیه‌السلام) نقل شده، حضرت می‌فرماید: سه
عمل نیک باعث می‌شود که پس از مرگ هم
پاداش و
ثواب به مرده برسد و این چیزی جز تکامل برزخی نیست.
امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرماید:
انسان پس از مرگ هیچ‌گونه پاداش به دنبال ندارد، مگر پاداش سه کار نیک:
۱.
صدقه جاریه: صدقه‌ای که در حال
حیات خود به راه انداخته باشد؛ مانند موقوفه‌ای که به
ارث برده نشود و بعد از
مرگ تا
روز قیامت ادامه یابد.
۲.
سنت هدایت و راهنمایی که خود به آن عمل کرده و پس از او مورد عمل دیگران قرار گیرد.
۳. فرزند شایسته‌ای که برای او آمرزش خواهد.
۱. شیرازی، صدرالمتالهین، اسفار، ج۹، ص۴۴، انتشارات مصطفوی، قم.
۲. قیصری، داوود، شرح فصوص، ص۱۰۷، نشر بیدار، قم، چاپ سنگی؛ قیصری، داوود، شرح فصوص، ص۲۸۴، نشر بیدار، قم، چاپ سنگی؛ قیصری، داوود، شرح فصوص، ص۳۱۳، نشر بیدار، قم، چاپ سنگی؛ قیصری، داوود، شرح فصوص، ص۴۱۲، نشر بیدار، قم، چاپ سنگی.
۳. ابن‌سینا، الاشارات و التنبیهات، ج۳، نمط ۸، فصل ۱۷، ص۳۵۵، دفتر نشر کتاب، ۱۴۰۳ق.
۴. شجاعی، محمد، معاد یا بازگشت به سوی خدا، ج۲، نشر شرکت سهامی انتشار، چ، ۱۳۷۱ش.
۵. شیرازی، ناصر، پیام قرآن، ج۵، دارالکتب الاسلامیه، تهران، ۱۳۷۷ش.
۶. فلسفی، محمدتقی، معاد از نظر روح و جسم، ج۱، ص۲۶۳، هیئت نشر معارف اسلامی، تهران، ۱۳۶۰ش.
۷. جوادی آملی، عبدالله، یاد معاد، مرکز فرهنگی رجاء، تهران، ۱۳۷۵ش.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «تکامل در برزخ»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۸/۰۵/۲۷.
