تفسیر عملی پیامبر از آیه تطهیر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: پیامبر، آیه تطهیر، تفسیر، اهل بیت.
پرسش: پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) با عمل خود چگونه
آیه تطهیر را
تفسیر فرمود؟
افزون بر دلالت سیاق و مضمون آیه تطهیر بر این‌که «
اهل بیت» در
آیه، گروه ویژه‌ای از خاندان رسالت‌اند، پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) برای معرّفی اهل بیت خود، اقداماتی انجام داده که با در نظر گرفتن آنها جایی برای شک و تردید برای محقّق منصف، باقی نمی‌ماند.
به سخن دیگر، پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در معرّفی «اهل بیت» قرآنی خود، بر امّت،
حجت را تمام کرده است. اساسی‌ترین اقدامات ایشان در این زمینه عبارت‌اند از:
پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) هنگام نزول آیه تطهیر،
علی،
فاطمه،
حسن و
حسین (علیهم‌السّلام) را در کنار خود و در زیر
کسای یمانی (عبای یمانی) جمع کرد و فرمود: «هؤُلاءِ اهْلُ بَیتی؛
اینان اهل بیت من‌اند» و مانع از ورود همسر خود در آن جمع شد.
پس از نزول آیه تطهیر، پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) برای هر چه روشن‌تر شدن مصادیق از «اهل بیت» در این آیه و «اهلک» در آیه: «وَ اْمُرْ اَهْلَکَ بِالصَّلَاةِ»، همه روزه، هنگام نماز صبح بر در
خانه علی و فاطمه )علیهماالسلام) می‌آمد و با عنوان «اهل بیت» به آنان
سلام می‌کرد و آنان را به
نماز دعوت می‌نمود.
پس از نزول
آیه مباهله و مأموریت یافتن پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) برای
مباهله با
مسیحیان نجران، پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، علی و فاطمه و حسن و حسین (علیهم‌السّلام) را به عنوان مصادیق «جان»، «زنان» و «فرزندان» خود، به میدان مباهله برد و با این کار، بار دیگر نشان داد که «اهل بیت» کیان‌اند.
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در این ماجرا نیز مانع پیوستن همسرش (
عایشه) به جمع اهل بیت گردید.
یکی از برجسته‌ترین اقدامات پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) برای معرّفی اهل بیت، این بود که در
حدیث متواتر «
ثقلین»، آنها را همتا و هم‌تراز قرآن قرار داد و بدین‌سان، مصونیت آنان را از خطا در مرجعیتِ علمی، دینی و سیاسی تضمین نمود.
اقدام دیگر پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، بیانِ ارزش شناخت جایگاه اهل بیت، تأکید بر اهمّیت و ضرورت شناخت آنان، و
تشبیه «اهل بیت» به:
کشتی نوح،
باب حطّه بنی اسرائیل، ستارگان آسمان، جایگاه کعبه در زمین، و جایگاه چشم در بدن است، بدین معنا که همراهی و پیروی از اهل بیت، سرمایه
سعادت و رستگاری و جدایی از آنان، موجب گم‌راهی و رجعت به جاهلیت خواهد بود.
دیگر اقدام پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، بیانِ جایگاه علمی اهل بیت بود، از جمله این‌که: آنان خزانه داران علم الهی، وارث دانش پیامبران،
راسخان در علم،
اهل ذکر و آگاه‌ترینِ مردم‌اند و سخن آنان، همان سخن پیامبر خداست.
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) علاوه بر بیان جایگاه علمی اهل بیت، به مرجعیت دینی آنان نیز اشاره نموده است، از جمله این‌که آنان پاسداران
دین،
معدن رسالت،
ارکان حق، و مفسّر دین‌اند و دین با آنان آغاز و با آنان پایان می‌پذیرد.
اقدام دیگر پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، بیان وجوب دوستی اهل بیت و آثار و برکات آن است، مانند این که دوستی آنان، اساس اسلام، و به معنای دوستی خدا و پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، شرط پذیرفته شدن
توحید، نشانه ایمان و بهترین
عبادت است و نخستین چیزی است که در
قیامت محاسبه می‌شود و
خیر دنیا و
آخرت را برای
مسلمان به ارمغان می‌آورد.
اقدام دیگر پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، سخنانی است که ایشان در باره خطر دشمنی با اهل بیت و آثار زیان‌بار آن بیان نموده است، از جمله این که: دشمنی آنان موجب خشم الهی و قرار گرفتن در صف منافقان و کفّار خواهد شد و پایانی جز
آتش دوزخ ندارد.
احادیثی که به شمار اوصیا و جانشینان پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) تصریح دارند، در کنار احادیثی که نام اهل بیت در آنها آمده است،
از روشن‌ترین اقدامات پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در معرّفی اهل بیت به شمار می‌روند.
اقدام دیگر پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، حقوقی است که ایشان برای جایگاه سیاسی ـ اجتماعی اهل بیت، بیان نموده است، مانند: حقّ مودّت (دوستی)، حقّ ولایت (پیشوایی)، حقّ اطاعت، حقّ خمس و حقّ صلوات.
همه اقدامات پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در جهت معرّفی «اهل بیت»، مقدّمه بیان جایگاه سیاسی ـ الهی آنان و توضیح این حقیقت بود که چرا
خداوند، آنان را به عنوان اوصیا و جانشینان وی و زمام‌داران سیاسی جامعه معرّفی نموده و چرا پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) آشتی با آنان را آشتی با خود و جنگ با آنان را جنگ با خود می‌داند.
باری، بررسی
سیره نبوی نشان می‌دهد که پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) از هر راه ممکن برای معرّفی اهل بیت ـ که در واقع، آینده‌سازان
جهان اسلام پس از وی بودند ـ بهره گرفت و از هیچ تلاشی فروگذار نکرد، و
حجت را بر امّت تمام کرد؛ ولی افسوس که با همه تلاش‌ها و سفارش‌های پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، تاریخ صدر اسلام نشان می‌دهد که اگر ایشان توصیه می‌کرد به خاندان او ظلم و ستم کنند، بیش از آنچه کردند، ممکن نبود انجام دهند!
جالب توجّه، این که: پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، خود، آینده را می‌دید که پس از او امّتش با «اهل بیت» چه می‌کنند. از این رو، بخش عمده‌ای از احادیث نبوی، در
نهی از
ظلم و جور بر اهل بیت است.
در احادیث متواتری که
شیعه و
اهل سنّت، آنها را نقل کرده‌اند، پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) پیشگویی کرده که قائم اهل بیتِ ایشان (
امام مهدی (علیه السلام))،
حکومت جهانی اسلام را تشکیل خواهد داد و جهان را پر از
عدل و داد خواهد کرد. از این پیشگویی‌ها می‌توان بعنوان آخرین اقدام پیامبر برای معرفی اهل بیت، یاد کرد.
سایت حدیث‌نت، برگرفته از مقاله «تفسیر عملی پیامبر از آیه تطهیر» تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۲/۱۷.
