تاریخ دقیق شهادت امام حسین و حضرت رقیه و نرجس خاتون
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: امام حسین،
حضرت رقیه،
حضرت نرجس.
پرسش: تاریخ دقیق
شهادت امام حسین (علیه السلام) (شمسی و قمری) و حضرت نرگس خاتون (سلام‌الله‌علیها) و حضرت رقیه (سلام‌الله‌علیها) را بنویسید.
پاسخ اجمالی: طبق گزارشات تاریخی، امام حسین در روز جمعه و یا شنبه ۱۰
ماه محرم سال ۶۱ هجری قمری مطابق با ۱۸ مهر ماه سال ۵۹ هجری شمسی به شهادت رسیدند. شهادت حضرت رقیه (سلام‌الله‌علیها) بین یازدهم محرم و
اربعین حسینی بوده، ایشان در پنجم
ماه صفر سال ۶۱ هـ. ق مطابق با ۱۳ آبان سال ۵۹ هجری شمسی به شهادت رسیدند. حضرت نرجس خاتون، به نقل گروهی از مورخین، قبل از شهادت امام حسن عسکری (علیه‌السّلام) در سال ۲۵۹ هـ. ق و یا قبل از
ربیع‌الاول ۲۶۰ هـ. ق رحلت کردند. گروه دیگری از مورخین معتقدند که ایشان بعد از شهادت
امام حسن عسکری (علیه‌السّلام) در سال ۲۶۰ و ۲۶۱ رحلت نموده که با توجه به جوّ خفقان و ظالمانه‌ای که در دوران امامت امام حسن عسکری (علیه‌السّلام) وجود داشت پیرامون ماه و روز رحلت حضرت نرجس در کتب تاریخی چیزی ذکر نشده است.
شیخ مفید (رحمة‌الله‌علیه) می‌فرماید: «و مضی الحسین فی یوم السبت من المحرّم سنة احدی و ستین من الهجرة بعد الصلاة الظهر منه قتیلاً...؛ و حسین (علیه‌السّلام) در روز شنبه ۱۰ محرم سال ۶۱ از هجرت پس از
نماز ظهر شهید گشت...»
علامه
محمدباقر بهبهانی می‌فرماید: «مرحوم شیخ مفید می‌فرمایند: عمر بن سعد روز پنج شنبه نهم محرم قصد حمله به امام حسین (علیه‌السّلام) را داشت....»
و در جای دیگر می‌فرمایند: «عاشورا که برخی می‌گویند جمعه و بعضی می‌گویند شنبه بود...»
طبری نیز به شهادت امام حسین (علیه‌السّلام) در دهم محرم سال ۶۱ هـ. ق اشاره دارد و می‌گوید
واقدی و
ابن هشام نیز چنین گفته‌اند.
شیخ عباس قمی می‌فرمایند: «چون شب عاشورا به پایان رسید و سپیده دم روز دهم محرم دمید حضرت سیدالشّهداء نماز بگذاشت پس از آن به تعبیه صفوف لشکر خود پرداخت و به روایتی فرمود همه‌ی شما در این روز کشته خواهید شد و جز علی بن الحسین (علیه‌السّلام) کسی زنده نخواهد ماند...»
»
در جای دیگر از
منتهی الامال آورده است که: «چون روز پنج‌شنبه نهم محرم الحرام رسید
شمر با نامه
ابن زیاد در امر قتل امام حسین (علیه‌السّلام) به
کربلا وارد شد...»
با توجه به مطالبی که نقل شد به این نتیجه می‌رسیم که شهادت امام حسین (علیه‌السّلام) در روز جمعه و یا شنبه ۱۰ محرم سال ۶۱ هـ. ق بعد از نماز ظهر بوده است که بر این مساله مورخین
شیعه و
اهل سنت اتفاق نظر دارند.
بر طبق روشی که
دکتر ابوالفضل نبئ بیان نموده‌اند (یعنی روش تبدیل سال هجری قمری به هجری شمسی) وقتی دهم محرم سال ۶۱ هجری را به شمسی تبدیل کنیم، بدست می‌آید که امام حسین (علیه‌السّلام) در فصل پاییز یعنی در روز ۲۱ آبان سال پنجاه و یک هجری شمسی به شهادت رسیدند.)
البته با محاسبات جدید و نرم افزارهایی که تاریخ را تبدیل می‌کنند ۱۰ محرم سال ۶۱ هجری می‌شود: ۱۸ مهر ماه سال ۵۹ هجری شمسی.
مورخین در مورد حضرت رقیه (سلام‌الله‌علیها) اختلاف نظر دارند عده‌ای معتقدند که امام حسین (علیه‌السّلام) دو دختر به نامهای
سکینه و فاطمه دارد. اینان نامی از رقیه به میان نیاورده‌اند و برخی معتقدند که رقیه همان فاطمه صغیره است که در هنگام شهادت امام چهار ساله بودند که علامه محمدباقر بهبهانی شرح حال حضرت فاطمه صغیره را از قول
شیخ صدوق بیان می‌فرمایند: «در
امالی شیخ صدوق (رحمة‌الله‌علیه) به اسنادش از فاطمه بنت الحسین آمده فرمود: لشکریان و سربازان به خیمه‌ها حمله آوردند من در آن زمان دختری کوچک بودم و در دو پایم خلخال‌هایی از
طلا بود، مردی به سوی من آمد و خلخال‌هایم را گریان از پاهایم در آورد...»
و در مقاتل متعدد درباره فاطمه صغیره مطالبی آورده‌اند. آقای علی شیرازی در کتاب
داستان غم‌انگیز حضرت رقیه (سلام‌الله‌علیها) در صفحه ۵۵ به نقل از کتاب
وقایع الشهور و الایام اثر
آیت‌الله بیرجندی می‌فرمایند: «این واقعه (یعنی شهادت حضرت رقیه (سلام‌الله‌علیها)) در روز پنجم ماه صفر سال ۶۱ هجری قمری بوده است.»
و ایشان از قول
علامه حائری نویسنده
معالی السبطین می‌نویسد: «برخی مانند
ابن طلحه شافعی و دیگران از علمای اهل سنت از علمای اهل سنت و شیعه می‌نویسند: امام حسین (علیه‌السّلام) دارای شش پسر و چهار دختر به نامهای سکینه، فاطمه صغری، فاطمه کبری و رقیه بوده است و آقای
میرزا صدرالدین واعظ قزوینی در
ریاض القدس و حدائق الانس می‌آورد که امام حسین دختری به نام فاطمه داشت که چهار ساله بود.
بعضی از قرائن دلالت دارد که رقیه، همان فاطمه چهار ساله بود. و بسیاری از محققین شیعی مانند مرحوم محدث قمی در منتهی الامال و
نفس الهموم شهادت حضرت رقیه (سلام‌الله‌علیها) را در
خرابه شام شرح می‌دهند. و چیزی که بر همگان روشن است و مورخین هم از آن سخن گفته‌اند وجود قبری در شام به نام دختر سه یا چهار ساله امام حسین (علیه‌السّلام) می‌باشد. و با این بیان باید بپذیریم که امام حسین دختر کوچکی به نام حضرت رقیه داشت که در
اسارت و در اثر شکنجه‌ها و غم و غصه به شهادت رسید و «شهادت رقیه (سلام‌الله‌علیها) در پنجم ماه صفر سال ۶۱ هـ. ق بوده است.»
با محاسبه نرم افزار تبدیل تاریخ شهادت آن حضرت به تاریخ هجری شمسی می‌شود: ۱۳ آبان سال ۵۹.
آقای
محمد باقر پورامینی در کتاب
نرجس همدم خورشید می‌نویسد: «در اینکه حضرت نرجس در چه سالی رحلت نمودند اختلاف نظر است و روایتی از شیخ صدوق در
کمال الدین ذکر می‌کنند به این مضمون که حضرت امام عسکری (علیه‌السّلام) آنچه را بر سر خانواده‌اش خواهد آمد به صیقل فرموده بود. و او از حضرت خواسته بود که دعا کند تا خداوند مرگش را پیش از شهادت امام عسکری (علیه‌السّلام) قرار دهد. امام دعا فرمودند و او پیش از شهادت آن بزرگوار از دنیا رفت.»
قول دیگری است که می‌گوید نرجس در زمان شهادت امام حسن عسکری (علیه‌السّلام) در قید حیات بوده است. که مرحوم شیخ عباس قمی (رحمة‌الله‌علیه) در منتهی الامال می‌فرماید: «ایضاً به سند معتبر از محمد بن حسین روایت کرده که حضرت امام حسن عسکری (علیه‌السّلام) در روز جمعه هشتم ماه ربیع‌الاول سال دویست و شصت از هجرت و قت نماز بامداد به سرای باقی شتافت و در همان شب نامه‌های بسیاری بدست خود برای اهل
مدینه نوشته بود و در آن وقت نزد آن حضرت حاضر نبود مگر جاریه آن جناب که او را صیقل می‌گفتند.»
یعنی نرگس خاتون قبل از شهادت حضرت از دنیا رفته بود.
در روایت دیگری است که نرجس (سلام‌الله‌علیها) پس از شهادت امام حسن عسکری دستگیر و زندانی شد.
این روایت را
ذهبی به نقل از
ابن حزم می‌نویسد، ولی به دلیل معتبر نبودن سخن وی، نقل صریحی که به رحلت حضرت نرجس (سلام‌الله‌علیها) پیش از شهادت امام اشاره داشت و شیخ صدوق در کمال الدین ذکر فرموده‌اند بر روایات دیگر رجحان دارد.
امام حسین (علیه‌السّلام) در روز جمعه و یا شنبه، دهم محرم الحرام سال شصت و یک هجری قمری، پس از نماز ظهر به شهادت رسیدند. که با تبدیل سال هجری قمری به هجری شمسی به این نتیجه می‌رسیم که امام در فصل پائیز بیست و یکم آبان سال ۵۱ هجری شمسی (با محاسبه نرم افزار ۱۸ مهر ماه سال ۵۹ هجری شمسی) به شهادت رسیدند.
شهادت حضرت رقیه (سلام‌الله‌علیها) بین یازدهم محرم و اربعین حسینی بوده، با توجه به روایتی که ذکر شد پنجم ماه صفر برای رقیه (سلام‌الله‌علیها) اقامه عزا می‌کنند. رقیه (سلام‌الله‌علیها) در سال ۶۱ هجری قمری به شهادت رسیدند.
حضرت نرجس خاتون مادر
امام عصر (عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف)، به نقل گروهی از مورخین، قبل از شهادت امام حسن عسکری (علیه‌السّلام) در سال ۲۵۹ هـ. ق و یا قبل از ربیع‌الاول ۲۶۰ هـ. ق رحلت کردند. گروه دیگری از مورخین معتقدند که حضرت نرگس (سلام‌الله‌علیها) بعد از شهادت امام حسن عسکری (علیه‌السّلام) رحلت نمودند که سال ۲۶۰ و ۲۶۱ را سال رحلت ایشان می‌دانند. با توجه به جوّ خفقان و ظالمانه‌ای که در دوران امامت امام حسن عسکری (علیه‌السّلام) وجود داشت پیرامون ماه و روز رحلت حضرت نرجس در کتب تاریخی چیزی ذکر نشده است.
۱.
شیخ عباس قمی،
منتهی الآمال .
۲.
شیخ مفید،
ارشاد .
۳.
عمادزاده،
چهارده معصوم.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله "تاریخ دقیق شهادت امام حسین –علیه السلام- (شمسی و قمری) و حضرت نرگس خاتون(س) و حضرت رقیه(س) را بنویسید؟"، تاریخ بازیابی۱۳۹۹/۱۰/۲۲.
