انواع نسخ در قرآن
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: نسخ،
قرآن،
پرسش: در مورد
نسخ در قرآن، چه انواعی قابل تصور است؟
نسخ در قرآن، انواع گوناگونی تصوّر شده که عمده آنها عبارت است از:
در این فرض، آیه‌ای که مشتمل بر حکمی است، به طور کامل از قرآن حذف شده است. نمونه‌ای که برای این نوع نسخ گفته شده، بنا بر روایتی ضعیف از
عایشه است که می‌گوید: بر پیامبر آیه‌ای نازل شد با این متن: «عَشْرُ رَضَعاتٍ مَعلُوماتٍ یُحرِمْنَ؛ ده بار شیر دادنِ معلوم، باعث
حرمت می‌شود.»
سپس با آیه‌ای دیگر
نسخ شد که پنج بار را کافی می‌دانست. هر دو آیه منسوخ و ناسخ، در قرآن بودند و مردم آن را تلاوت می‌کردند ولی حیوانی این دو آیه را از مصحفی که در آن ثبت بود خورد و از میان برد. (این روایت در منابع
اهل سنّت آمده است.)
چگونه ممکن است آیاتی از قرآن که همواره مورد تلاوت و قرائت همگان بوده و حتی پس از پیامبر هم تلاوت می‌شده، پس از وفات
پیامبر (صلی‌اللَّه‌علیه‌و‌آله) به وسیله یک بز خورده شود و هر دو آیه، از بین بروند؟!
تصور وجودِ این گونه نسخ در قرآن افزون بر این که با همان مشکل قول به
تحریف روبروست، خلاف حکمت نیز هست؛ زیرا در این حالت، حکم هست، ولی مستند آن نیست.
گفتنی است که خلیفه دوم، مدّعی بود که
آیه رجم در قرآن وجود داشته و بی‌جهت افتاده است؛
ولی کسی این ادعا را از او نپذیرفت.
در این فرض، آیه منسوخ، در قرآن موجود است؛ لیکن حکم آن، نسخ گردیده است.
نسخ مشروط، (این اصطلاح در نوشته
آیة اللَّه معرفت به کار رفته، و ظاهراً مقصود، همان معنای عام نسخ است که در
لغت و
قرآن و
حدیث به کار رفته است.) عبارت است از مقیّد کردن احکام به شروط خاصّ خود که با تغییر آن شروط (که در واقع، موضوع حکم‌اند) حکم، تغییر پیدا می‌کند.
همان‌گونه که اشاره شد، نوع اوّل و دوم نسخ، در قرآن، امکان وقوعی ندارند، همچنین نسخ به معنای چهارم، بی‌تردید در قرآن واقع شده است.
بنا بر این، آنچه وقوع آن مورد بحث است، نسخ به معنای سوم است، بدین معنا که: آیا در قرآن، آیه‌ای هست که متن آن، موجود و حکم آن منسوخ باشد؟
سایت حدیث نت، برگرفته از مقاله «انواع متصور نسخ در قرآن»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱۰/۱۹.
