امام موسی‌کاظم
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: امام موسی‌کاظم علیه‌السلام،
امامت،
تمدن اسلامی.
پرسش: نقش
امام کاظم ـ علیه‌السلام ـ در
تمدن اسلامی (روایات کلامی، فلسفی و فقهی)....
پاسخ: دوران امامت
امام کاظم ـ علیه‌السلام ـ از سال ۱۴۸ هـ. ق تا سال ۱۸۳ هـ.. ق بود.
آن بزرگوار در این دوران با
خلفا ی زیر، معاصر بودند:
۱. منصور دوانیقی (۱۳۶ ق تا ۱۵۸ ق)؛
۲. محمد عباسی (۱۵۸ ق تا ۱۶۹ ق)؛
۳. هادی عباسی (۱۶۹ ق تا ۱۷۰ ق)؛
۴. هارون‌الرشید (۱۷۰ ق تا ۱۹۳ ق).
امامان ـ علیهم‌السلام ـ حاملان مشعل نهضت علمی در جهان
اسلام بودند و آن بزرگواران در اجتماعات اسلامی، نخستین آثار
حیات فکری را بنا نهادند و هم آنها بودند که
مسلمانان را به مسائل مهمی فراخواندند، تا زندگی خود را بر پایه اندیشه علمی استوار سازند. فراوان است سخنان گهربار
ائمه معصومین ـ علیهم‌السلام ـ در ترغیب
مسلمین به فراگیری
علم و
دانش.
دانشگاه امام صادق ـ علیه‌السلام ـ کار و تلاش زیادی را برای پختگی فکر انسان و پیشبرد
نهضت فکری و مقدم داشتن مسلمان‌ها در میدان‌های
تمدن و دانش، صرف کرد و نسلی شایسته و پیشگام به سمت کارهای نیک و برجسته تربیت نمود و بدین وسیله،
رسالت خویش را نسبت به نسل‌های آینده به‌خوبی ایفا کرد. به برکت آن مدرسه، درک و فهم اسلامی متعالی شد و پرتو
معارف، تعلیمات و آداب اسلامی در شرق و غرب
عالم، تابیدن گرفت.
هنگامی که جهان اسلام با از دست دادن امام صادق ـ علیه‌السلام ـ سوگوار شد،
امام کاظم ـ علیه‌السلام ـ پس از پدر ارجمندش اداره امور آن دانشگاه بزرگ را ـ که دانش آنجا اوج گرفته و سرزمین‌های دور را روشن ساخته بود ـ بر عهده گرفت.
از همان نخستین روز پس از
وفات پدرش،
رهبر و زمامدار آن هیئت بزرگ علمی و
نهضت فکری عصر خود شد.
دانشمندان از هر سو به آن حضرت روی آورده و اندیشمندان در اطرافش حلقه زدند و از ایشان جدا نمی‌شدند و نمی‌خواستند جدا شوند.
این اجتماع و توجه آنها به
امام کاظم ـ علیه‌السلام ـ تا آنجا بود که هرگاه سخنی می‌گفت و یا درباره مسئله‌ای فتوایی می‌داد، اقدام به
ثبت و
ضبط آن می‌کردند.
دانشمندان، انواع علوم مختلف را از قبیل
حکمت،
تفسیر قرآن مجید، کلام و فقه اسلامی با تمام ابوابش و... از آن بزرگوار نقل کرده‌اند؛ همان‌طوری که آداب اجتماعی، نصایح ارزنده و روایاتی در ترغیب بر مهارت و تخصص در
علوم مختلف از آن حضرت
ذکر کرده‌اند.
این سلسله از دانشمندان و راویانی که تعدادشان به چهار هزار تن می‌رسید، همگی از حیث
وثاقت و
عدالت، یکسان نبودند و در میان آنان تعداد زیادی از
منافقان و دروغ‌گویان بودند که هیچ باکی از
دروغ گفتن و
جعل کردن نداشتند و طوری بودند که حدیث و اخبار از زبان
پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم ـ و اولاد بزرگوارش جعل می‌کردند تا در مقابل، از
حکومت وقت پاداش بگیرند. حکومتی که با اسلام در ستیز بود و باعث
فساد عقاید مسلمان‌ها می‌گشت.
گروه دیگری از افراد
مجهول الحال وجود داشتند که نه مورد اطمینان بودند و نه کسی از آنان بد می‌گفت.
دسته دیگر، افراد
ضعیف الفکر بودند.
همان‌طوری که در میان آن انبوه دانشمندان، شمار زیادی از افراد مورد اطمینان و
عادل بودند که از جعل حدیث، برحذر بوده و معروف به راست‌گویی و امانت‌داری بودند و
فضیلت ضبط
احکام اسلامی و نشر فقه اهل‌بیت ـ علیهم‌السلام ـ به آنها مربوط می‌شد. نظر به وجود این گروه‌های مختلف در بین
راویان آثار پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم ـ و اهل‌بیت ـ علیهم‌السلام ـ است که حدیث و خبر به
اعتبار ایشان تقسیم به
صحیح،
حَسن،
ضعیف و
موثق شده است.
به‌هر‌حال بسیاری از اصحاب و شاگردان
امام کاظم ـ علیه‌السلام ـ نقش مهمی را در
تمدن اسلامی و تألیف و تصنیف و نشر
فرهنگ اهل‌بیت ـ علیهم‌السلام ـ بر عهده داشته‌اند، تا آنجا که کتابخانه‌های
عربی و اسلامی زمان خودشان را از نتایج ارزشمند زحمات خود انباشته کردند. کاری که خود دلیل بر توان زیاد آن بزرگ‌مردان، در بالا بردن سطح
دانش و استوار کردن پایه‌های
اخلاق و
تهذیب افکار می‌باشد.
سایت اندیشه قم.
