اصحاب اخدود
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: اصحاب اخدود،
خندق،
ذونواس،
یهود.
پرسش: اصحاب اخدود چه کسانی هستند؟
پاسخ: «
اخدود» به معنای
گودال بزرگ یا «
خندق» است.
که مملو از
آتش بود تا
مومنان را در آنها بیفکنند و بسوزانند.
در این که این ماجرا مربوط به چه
زمان و چه
قومی است؟ و آیا این یک ماجرای خاص و معین بوده، و یا اشاره به ماجراهای متعددی از این قبیل در مناطق مختلف
جهان است؟ در میان
مفسران و
مورخان مورد بحث و گفت و گو است.
معروف‌تر از همه آن است که مربوط به «
ذونواس» آخرین
پادشاه «
حمیر» (حمیر قبیله‌ای بود از قبایل معروف
یمن)
در سرزمین
یمن است.
ذونواس که آخرین نفر از سلسله گروه «
حمیر» بود به
آیین یهود درآمد، و گروه حمیر نیز از او پیروی کردند، او نام خود را «
یوسف» نهاد، و مدتی بر این منوال گذشت، سپس به او خبر دادند که در سر زمین «
نجران» (در شمال
یمن) هنوز گروهی بر
آیین نصرانیت باقی‌اند، هم مسلکان ذونواس او را وادار کردند که اهل نجران را مجبور به پذیرش آیین
یهود کند.
==!==
ذونواس به سوی نجران حرکت کرد، و ساکنان آن جا را جمع نمود، و آیین یهود را بر آنها عرضه داشت و اصرار کرد آن را پذیرا شوند، ولی آنها ابا کردند، حاضر به قبول
شهادت شدند. اما حاضر به صرف نظر کردن از
آیین خود نبودند.
ذونواس دستور داد
خندق عظیمی کندند و
هیزم در آن ریختند و
آتش زدند، گروهی را
زنده زنده به آتش سوزاند، و گروهی را با
شمشیر کشتند و قطعه قطعه کردند، به طوری که عدد کشته‌شدگان و سوختگان در آتش به بیست هزار نفر رسید.
داستان فوق به صورت‌های متفاوت و مفصل در بسیاری از کتاب‌های
تفسیر و
تاریخ آمده است؛
مجمع‌البیان، تفسیر
ابوالفتوح رازی، تفسیر کبیر
فخر رازی،
روح‌المعانی و تفسیر
قرطبی ذیل
آیات مورد بحث در
سوره بروج، همچنین
ابن‌هشام در
سیره خود
و...، آن را
نقل کرده اند.
از آنچه بیان شد، روشن می‌شود که این
شکنجه‌گران بی‌رحم، سرانجام به
عذاب الهی گرفتار شدند و
انتقام خون‌هایی که ریخته بودند در همین
دنیا از آنها گرفته شد و
عذاب حریق و سوزنده
قیامت نیز در انتظارشان است.
آنچه در مورد اصحاب
اخدود گفته شد، موافق
نظریه معروف و مشهور است، ولی
روایات دیگری نیز در این زمینه وجود دارد که نشان می‌دهد اصحاب اخدود تنها در «
یمن»، و در عصر «
ذونواس» نبودند، تا آن‌جا که بعضی از
مفسران ده
قول درباره اصحاب اخدود نقل کرده‌اند.
علامه طباطبائی در
المیزان می‌گوید:... و کلمه «اخدود» به معنای شکاف بزرگ
زمین است، و «اصحاب اخدود»
جباران ستمگری بودند که زمین را می‌شکافتند و آن را پر از
آتش نموده،
مومنان را به
جُرم این که
ایمان دارند در آن می‌انداختند، و تا آخرین نفرشان را می‌سوزاندند.... جمله «
قتل اصحاب الاخدود»
نفرین بر آنان است، نه این که خواسته باشد خبر دهد، و منظور از «قتل»،
لعنت و
طرد از درگاه خدای تعالی است.
البته برخی از
مفسران گفته‌اند: مراد از «اصحاب اخدود» مردان و زنان مومنی هستند که در آن
قوم سوخته شدند، و جمله «قتل» می‌خواهد خبر دهد که این مردان و زنان به وسیله سوختن در
آتش کشته شدند، نه این که بخواهد بر آنان
نفرین کند.
اسلام کوئست.
