منظور از اشربوا در آیه 93 سوره بقره
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: سوره بقره،
بنی‌اسرائیل،
عشق،
قوم یهود.
پرسش: منظور از «اشربوا» در آیه ۹۳ سوره بقره «دل‌های بنی‌اسرائیل از عشق گوساله پر شده بود» چیست؟
پاسخ اجمالی: در
زبان عرب، هم در
دوستی و عشق و هم در
کینه و
بغض، این اصطلاح کنایی رواج دارد که آنان قلب خود را از
محبت و یا کینه فردی سیراب کردند.
قرآن نیز چون به
زبان عربی نازل شده است، از این تعبیر کنایی بهره جسته و عبارت «وَ اُشْرِبُوا فِی قُلُوبِهِمُ الْعِجْلَ»، را برای نشان دادن شدت محبت بنی‌اسرائیل به گوساله در قرآن کریم ذکر کرده است.
مراد از قرار دادن «عجل» و «گوساله» در قلب که در آیه شریفه بدان تصریح شده، دوستی گوساله است و این‌که به جای دوستی گوساله، خود گوساله آمده، نشانگر نوعی
مبالغه است تا این موضوع را بفهماند که گویا یهودیان از شدّت محبتشان به گوساله، خود گوساله را در دل جای دادند.
قوم یهود با آن همه زحمات و مشکلاتی که در راه رسیدن به «پیامبر موعود تورات» متحمل شدند، به بهانه‌هایی؛ مانند این‌که پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) از بنی‌اسرائیل نیست و...، از
ایمان به او سرباز زدند.
قرآن کریم در نکوهش آنان، برخی شواهد تاریخی را به آنان یادآور می‌شود که در زمان‌های گذشته نیز آنان به بهانه‌تراشی پرداخته و از مسیر حق منحرف می‌شدند. به عنوان نمونه، با آن‌که
حضرت موسی (علیه‌السّلام)، از نژاد آنان بود و آن همه دلایل روشن و معجزات واضح برایشان آورد، ولی همین‌که چند شبی برای مناجات به
کوه طور رفت، آنان به سمت
گوساله‌پرستی رفته و تمام زحمات آن‌حضرت را بر باد داده و بر خویشتن
ستم کردند.
در همین زمینه، در آیه ۹۳ سوره بقره، تعبیری در باره این حرکت ناپسند آنان وجود دارد که می‌فرماید:
«وَ اُشْرِبُوا فِی قُلُوبِهِمُ الْعِجْلَ؛
و دل‌های آنان از عشق گوساله پر شده بود!»
در توضیح این جمله باید گفت؛ کلمه «اشربوا» از مصدر «اشراب» و از ریشه «شرب» دو معنا دارد:
۱. اگر از باب «اَشرَبتُ البعیر (ریسمان به گردن شتر بستم)» باشد، معنای جمله بالا این می‌شود که ریسمانی محکم از علاقه و محبت، قلب آنها را با گوساله ارتباط داده بود.
۲. اگر از ماده «اشراب» به معنای «آبیاری کردن» یا «به دیگری آب نوشانیدن» باشد، کلمه «حب» در تقدیر خواهد بود،
و معنای این فراز از
قرآن چنین است: «بنی‌اسرائیل قلوب خود را با محبت
گوساله سامری آبیاری کردند».
در زبان عرب، هم در دوستی و عشق و هم در کینه و بغض، این اصطلاح کنایی رواج دارد که آنان قلب خود را از محبت و یا کینه فردی سیراب کردند. قرآن نیز چون به زبان عربی نازل شده است، از این تعبیر کنایی بهره جسته و عبارت «وَ اُشْرِبُوا فِی قُلُوبِهِمُ الْعِجْلَ»، را برای نشان دادن شدت محبت بنی‌اسرائیل به گوساله در قرآن کریم ذکر کرده است.
از طرفی مراد از قرار دادن «عجل» و «گوساله» در قلب که در آیه شریفه بدان تصریح شده، دوستی گوساله است و این‌که به جای دوستی گوساله، خود گوساله آمده، نشانگر نوعی مبالغه است تا این موضوع را بفهماند که گویا یهودیان از شدّت محبتشان به گوساله، خود گوساله را در دل جای دادند، بنابراین، جمله «فی قلوبهم» که
جار و مجرور است، متعلق به همان کلمه «حب» تقدیری خواهد بود. پس در این کلام دو گونه
استعاره، و یا یک استعاره و یک مجاز به‌کار رفته است که یکی گذاشتن عجل به جای محبت به عجل و یکی نسبت نوشانیدن محبت با این‌که محبت نوشیدنی نیست.
ضمناً از تعبیر فوق نکته دیگری نیز استفاده می‌شود و آن این‌که نباید از این کارهای نادرست بنی‌اسرائیل تعجب کرد؛ زیرا این اعمال، محصول سرزمین قلب آنها است که با آب
شرک آبیاری شده، و چنین سرزمینی که با چنان آبی آبیاری شود محصولی جز خیانت و
قتل پیامبران و
گناه و
ظلم نخواهد داشت.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «منظور از اشربوا در آیه ۹۳ سوره بقره»، تاریخ بازیابی۱۴۰۰/۱/۱۶.
