کنترل افکار پلید در نماز
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: افکار پلید، قبولی نماز.
پرسش: مدت طولانی است که با فکرهای بسیار پلیدی رو‌به‌رو می‌شوم، به خصوص هنگام نماز خواندن و همین فکرها، لذت نماز خواندن را از من گرفته‌اند و مانع از قبولی نمازم می‌شود و حالا نمی‌دانم چه کار کنم، لطفاً کمکم کنید.
پاسخ: برخی عواملی که در کنترل افکار پلید مؤثرند، بدین شرح است: ۱. دوست خوب در کنترل فکر خیلی اهمیت دارد؛ ۲. از دوستان بد دوری کنیم تا فکرمان از افکار پلید سالم بماند؛ ۳. اذکاری مثل «لا اله الا الله و اعوذ بالله من الشیطان الرجیم» را تکرار کنید. با جایگزین کردن این ذکرها و جملات مثبت و افکار خوب، مجالی برای تکرار افکار منفی باقی نمی‌ماند؛ ۴.
ذهن خود را
مدیریت کرده و در این راه
برنامه‌ریزی کنید؛ ۵. در
نماز خود
دعا کنید؛ ۶. از خلوت و
انزوا پرهیز کنید؛ ۷. به
تلقین نفس اهمیت دهید؛ مثلاً در دفتری جملات تأکیدی مثبتی بنویسید و آن‌ها را تکرار کنید؛ ۸. حفظ افکار مثبت؛ به این ترتیب که به تربیت این قوه بپردازید؛ یعنی هرگاه فکر ما از موضوع
عبادت فرار کرد، سریع بازگشته و دوباره مشغول عبادت شوید؛ ۹. در صورت لزوم به متخصص مراجعه کنید.
خداوند در وجود
انسان نعمتی قرار داده که در وجود سایر موجودات سراغ نداریم و آن "
عقل و
تفکر"است و این نعمت بزرگ الهی در همه حالات انسان اثر والایی دارد و او را در برابر خطرات و اشتباهات حفظ می‌کند؛ ازاین‌رو اگر
تفکر آلوده باشد،
روح و جسم او را آزار می‌دهد و آلودگی افکار علل و عواملی دارد که با کنترل و دوری از آن‌ها،
اعمال و فکر انسان اصلاح و پاک می‌شود و در همه حالات
زندگی ـ مخصوصاً هنگام
نماز خواندن ـ لذت می‌برد و روح خود را پالایش می‌کند.
پرسشگر گرامی بهتر بود که درباره این افکار و مدت آن و زمان شروع آن برایمان بیشتر می‌نوشتید؛ اما درکل در ذیل راهکارهایی ارائه خواهیم داد که به یاری
حق مفید واقع شود.
راه ورود افکار پلید از دو جاست:
یکی از راه‌های ورود افکار پلید به فکر، گوش دادن یا شنیدن حرف‌های غیر شرعی (مانند
غیبت،
تهمت و حرف‌هایی که خلاف شرع است. در این‌جا باید گوش خود را کنترل کنیم تا از گوش دادن یا شنیدن آن حرف‌های حرام به دور مانیم.
دوم: یکی دیگر از اعضا و جوارحی که به وسیله آن افکار پلید به فکر نفوذ می‌کنند، از راه چشم‌های ماست که اگر مالک چشم خود نباشیم و به حال خود رها باشند، آلوده به افکار پلید خواهیم شد. پس باید چشم خود را از جاهایی که نباید ببینیم نگه داریم تا با فکرهای پلید رو‌به‌رو نشویم و از نماز خواندن لذت ببریم.
دوست خوب در کنترل فکر خیلی اهمیت دارد؛ چراکه دوستی مسئله‌ای عادی نیست؛ بلکه از مسائل ضروری زندگی است و به نحوی با فکر انسان ارتباط دارد؛ زیرا تأثیر دوست بر ما ناگهانی و قابل لمس نیست تا به‌راحتی بتوان درست را از نادرست آن باز شناخت؛ بلکه تأثیری تدریجی در وجود ما دارد؛ ازاین‌رو باید دوست ما شخصی شایسته و درست‌کار و
پرهیزکار باشد تا بر
عقل و
دین ما بیافزاید، نه این‌که آن‌چه را هم که داریم، به خاطر دوست از دست بدهیم. پس اگر دوست خوبی داشته باشیم، محال است افکار پلید در ما اثر داشته باشد و فکر ما را آلوده سازد.
رفتار، گفتار و افکار دوستان بد در شکل گرفتن افکار پلید بسیار مؤثر هستند و ما را با افکار پلید آشنا می‌کنند، بدون این‌که ما خبر داشته باشیم. پس باید از دوستان بد دوری کنیم تا فکرمان از افکار پلید سالم بماند.
اذکاری مثل «
لا اله الا الله و اعوذ بالله من الشیطان الرجیم» و ... در سالم ماندن ما از افکار پلید بسیار مؤثر هستند. ما با ذکر‌های مخصوص فکر، می‌توانیم خودمان را در برابر افکار پلید حفظ کنیم و این
اذکار در
مفاتیح الجنان هست.
این اذکار را روزانه قبل از نماز تکرار کنید که با جایگزین کردن این ذکرها و جملات مثبت و افکار خوب مجالی برای تکرار این افکار منفی باقی نمی‌ماند.
زمینه
رشد افکار پلید و منفی از بی‌برنامگی ماست؛ ما می‌توانیم با مدیریت ذهن خود، فکر خود را کنترل کنیم. برای این کار پیشنهاد می‌شود ذهن خود را با اذکار، افکار و جملات مثبت مشغول سازید، مشغول کردن
ذهن با افکار مثبت و خوب، ما را در برابر افکار پلید مصون می‌کند؛ چون هرگاه بیکار بماند، افکار منفی مجال بیش‌تری می‌یابند تا ظهور پیدا کنند.
برنامه‌ریزی، یکی دیگر از راه‌های مشغول کردن ذهن است؛ یعنی دوری کردن از بیکاری. مهم‌تر این‌که برای کارهای خود برنامه‌ای داشته باشیم؛ چراکه این کارها ما را در برابر افکار پلید حفظ خواهد کرد.
در نماز خود
دعا کنید و از خداوند بخواهید که خودش فکر،
قلب و
زبان ما را
هدایت کند.
در خلوت و
انزوا، افکار مختلفی به انسان رو می‌آورد و ما را به این طرف و آن طرف می‌کشاند،. در این‌جاست که باید از خلوت کردن و انزوا گزیدن بپرهیزید تا از افکار پلید دور بمانید. پیشنهاد می‌شود که نمازهای خود را به
جماعت بخوانید و
دعای کمیل،
توسل،
ندبه و کارهای دیگر خود را با جماعت به جا بیاورید تا از افکار پلید دور بمانید و از نماز خواندن لذت ببرید.
در دفتری جملات تأکیدی مثبتی بنویسید؛ مثل افکار من مرا به موفقیت هدایت می‌کنند، من کنترل ورودی ذهنم را دارم و ... و آن‌ها را در روز چند بار تکرار کنید.
حضرت
امام خمینی (رحمة‌الله‌علیه) در کتاب آداب نماز خود بیان داشته‌اند که انسان قوه‌ای به نام "
قوه خیال" دارد و این قوه مثل پرنده‌ای است که از شاخه‌ای به شاخه دیگر می‌پرد و مانع
حضور قلب و تمرکز بر
عبادت می‌شود. ایشان به ما توصیه می‌کنند که به تربیت این قوه بپردازیم؛ یعنی هرگاه فکر ما از موضوع عبادت فرار کرد، سریع بازگردیم و دوباره مشغول عبادت شویم و نگذاریم به موضوع دیگری بپردازد، بعد از مدتی که تمرین کردیم، این قدرت کنترل در ما بیشتر می‌شود. اگر ما عبادت را سرچشمه خوشی در
عالم دیگر بدانیم، برای رسیدن به آن کوشش می‌کنیم و به کنترل این ذهن خود می‌پردازیم.
اگر با توصیه‌های بالا افکارتان کنترل نشد، به روان‌پزشک یا روان‌شناس بالینی رجوع کنید. در بسیاری موارد این افکار ریشه در
اضطراب،
وسواس و
افسردگی دارند.
۱. چگونه بر خود مسلط شویم، پل ژاگو، ترجمه ایرج مهربان، ققنوس.
۲. جوان و نیروی چهارم زندگی، دکتر محمدرضا شرفی، سروش.
۳. تفکر برتر، دکتر محمدرضا شرفی، سروش.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «کنترل افکار پلید در نماز»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۰۹/۰۷.
