کمک مالی معاویه به امام حسن و عصمت امام
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: امام حسن مجتبی،
معاویه،
عصمت.
پرسش: آیا امام حسن (علیه‌السّلام) از معاویه درخواست کمک مالی نموده و برای شنیدن پاسخ مثبت، دست به دعا نیز برداشت؟! آیا چنین رفتاری منافات با عصمت ندارد؟!
پاسخ اجمالی: امام حسن (علیه‌السّلام) بر اساس قرارداد صلحی که با معاویه داشت، هر سال از او کمک‌های مالی دریافت می‌کرد. طبق گزارشاتی که در منابع تاریخی ذکر شده، امام حسن دچار مشکل مالی شدند و قصد کمک مالی از معاویه را داشتند؛ اما در خواب،
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) را دیدند و حضرت دعایی به امام یاد دادند تا مشکل مالی ایشان حل شود. امام به دستور پیامبر عمل کرده و مشکل مالیشون برطرف شد. این گزارش‌ها با فرض صحیح بودن منافاتی با عصمت امام ندارد، زیرا اصل دعا مشکلی نداشته و با آموزه‌های دینی ناهمخوان نیست؛ دلیل دیگر اینکه، امام (علیه‌السّلام) فقط قصد تصاحب اموالی را داشت که حق ایشان بوده و بخش کوچکی از آن در قرارداد صلح نیز مندرج شده بود.
امام حسن (علیه‌السّلام) بر اساس قرارداد صلحی که با معاویه داشت - از او کمک‌های مالی دریافت می‌کرد، اما آنچه در پرسش مطرح شده است را در برخی منابع
اهل سنت می‌توانیم مشاهده کنیم.
«مستمری امام حسن (علیه‌السّلام) سالی صدهزار بود، اما در یکی از سال‌ها معاویه از پرداخت آن خودداری کرده و از این رو حضرت دچار مشکل مالی شدیدی شدند.
از خود امام نقل شده که فرمودند: دواتی آوردم تا نامه‌ای برای معاویه نوشته و این موضوع را به او یادآوری کنم، سپس از این کار خودداری کردم. بعد از آن بود که شبی پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) را در خواب دیدم. پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) از حالم پرسیدند و من ماجرا را برایشان توضیح دادم و شکایت احوال خود را نزد ایشان بیان کردم. پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود: آیا می‌خواستی به فردی که مانند خودت مخلوق خداوند است نامه بنویسی؟! سزاوار است به جای چنین کاری با
خدا این‌گونه سخن بگویی:
«اللهم اقذف فی قلبی رجاءک و اقطع رجائی عمن سواک حتی لا ارجو احداً غیرک اللهم و ما ضعفت عنه قوتی و قصر عنه عملی و لم تنته الیه رغبتی و لم تبلغه مسالتی و لم یجر علی لسانی مما اعطیت احداً من الاولین و الآخرین من الیقین فخصنی به یا رب العالمین.»
امام حسن (علیه‌السّلام) فرمود: یک هفته نشده بود که به خواندن این دعا می‌پرداختم که خود معاویه (بدون هیچ درخواستی) یک میلیون و پانصد هزار برایم فرستاد و نزد خودم گفتم که خداوندی سزاوار ستایش است که یادکننده خود را فراموش نکرده و امید امیدوارانش را ناامید نمی‌کند. سپس مجدداً پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) را در خواب دیدم و از احوالم پرسید. پاسخ دادم که وضعم خوب شده و آنچه رخ داد را برایش بازگو کردم. پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود: این نتیجه امید داشتن به خالق و امید نداشتن به مخلوق است.»
گزارش نسبتاً مشابه دیگری نیز در این زمینه نقل شده است:
«امام حسن (علیه‌السّلام) در هر سال پیکی برای معاویه می‌فرستاد تا اموالی را برای او بفرستد، اما معاویه در سالی از دادن این مال به امام (علیه‌السّلام) خودداری کرد. امام (علیه‌السّلام) قصد داشتند با نوشتن نامه‌ای معاویه را از این جریان باخبر کند، اما پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در خواب به امام (علیه‌السّلام) فرمودند: چرا به سمت مخلوق روی آورده و خدا را رها کرده‌ای و سفارش کردند که این‌گونه از خدا بخواه:
«اللّهمّ انی اسالک من کل امر ضعفت عنه قوّتی (و) حیلتی و لم تنته الیه رغبتی، و لم یخطر ببالی، و لم یبلغه املی، و لم یجر علی لسانی من الیقین الذی اعطیته احدا من المخلوقین الاولین و المهاجرین و الآخرین الّا خصصتنی یا ارحم الراحمین.»
این گزارش‌ها - با فرض پذیرش - منافاتی با عصمت امام (علیه‌السّلام) ندارد؛ زیرا:
اولاً: اصل این دعاها مشکلی نداشته و با آموزه‌های دینی ناهمخوان نیست. (از این‌رو اصل دعا بدون حواشی آن در برخی کتب شیعی نیز نقل شده است.)
ثانیاً: امام (علیه‌السّلام) فقط قصد تصاحب اموالی را داشت که حق ایشان بوده و بخش کوچکی از آن در قرارداد صلح نیز مندرج شده بود، اما معاویه آنها را غصب کرده بود؛ لذا این عمل امام نیز به تنهایی مخالف اخلاق الهی نیست.
اما در هر حال، هم خود حضرت به این نتیجه رسید و هم پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در خواب به ایشان توصیه کرد که در آن مقطع از نگاشتن نامه برای معاویه خودداری کنند.
سایت اسلام کوئست، برگرفته از مقاله "کمک مالی معاویه به امام حسن(ع)"، تاریخ بازیابی۱۳۹۹/۱۰/۰۳.
