کفر پدر حضرت ابراهیم
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: کافر، نسل پاک، اجداد پیامبر(ص)، آزر عموی حضرت ابراهیم، تارخ پدر حضرت ابراهیم.
پرسش: آیا پدر حضرت ابراهیم کافر بود؟
پاسخ: «ما کانَ إِبْراهِیمُ یَهُودِیًّا وَ لا نَصْرانِیًّا وَ لکِنْ کانَ حَنِیفاً مُسْلِماً وَ ما کانَ مِنَ الْمُشْرِکِینَ»
از
انبیا ی بزرگ الهی و
اولوالعزم می‌باشد که دارای
کتاب آسمانی و دین حنیف و اسلام بوده است. یعنی دین اسلام، همان دین ابراهیم می‌باشد که در آیات قرآن از جمله همین آیه، بدان تصریح شده است. «واتبع ملة ابراهیم حنیفاً»
و آیه «ملة ابیکم ابراهیم هو سمّکُمُ المسلمین من قبل...»
در قرآن آیات زیادی درباره حضرت ابراهیم و سرگذشت و امتحانات آن حضرت آمده است و یکی از انبیای بزرگی است که در قرآن از او تجلیل فراوان شده است و پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ از نسل آن حضرت است و به بیان دیگر ائمه معصومین هم از نسل آن حضرت هستند، و همه آنها از نسل‌های پاک به وجود آمده‌اند و هیچ‌گونه
شرک و کفر و
نفاق در وجود آنها رخنه نداشته است؛ چنان‌که در زیارت
وارث چنین می‌خوانیم: «اشهد انک کنت نوراً فی الاصلاب الشامخه و الارحام المطهرة لم تُنجسک الجاهلیه بِاَنجاسِها و لم تُلبِسکَ من مدلهمات ثیابها...»
این زیارت امام حسین علیه‌السلام) است که به آن حضرت در این زیارت چنین ادای شهادت می‌کنیم که شهادت می‌دهم تو ای امام نوری بودی در
صلب های پاک و
مطهر و در رَحِم پاک مادران پاک قرار گرفته‌ای و هیچ وقت شرک و کفر جاهلی تو را آلوده نساخته است ـ حاصل این‌که تو امامی هستی که از پدران پاک و مادران پاک به وجود آمده‌ای؛ به‌طوری که هرگز به خداوند کفر و شرک نورزیده‌اند ـ بنابراین نمی‌توان گفت پدر ابراهیم خلیل کافر بوده است؛ چون ابراهیم خلیل از اجداد پیامبر اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ و ائمه هستند.
درباره پدر حضرت ابراهیم ـ علیه‌السلام ـ چیزی که عده‌ای را به اشتباه انداخته تا او را کافر بدانند، احتمالاً همین آیه قرآن است که چنین می‌فرماید: «وَ إِذْ قالَ إِبْراهِیمُ لِأَبِیهِ آزَرَ أَتَتَّخِذُ أَصْناماً آلِهَةً إِنِّی أَراکَ وَ قَوْمَکَ فِی ضَلالٍ مُبِینٍ»
و «إِذْ قالَ لِأَبِیهِ یا أَبَتِ لِمَ تَعْبُدُ ما لا یَسْمَعُ وَ لا یُبْصِرُ»
در سوره مریم از آیه ۴۱ الی ۵۰ داستان برخورد ابراهیم با
آزر با لفظ «اَبْ» پدر آمده است که ابراهیم ـ علیه‌السلام ـ چون از قبل و از کودکی و نوجوانی راه
هدایت را یافته بود، چنان‌که قرآن می‌فرماید: «و لقد آتینا ابراهیم رشدَهُ من قبل و کنا به عالمین»
از این جهت
بت‌پرستی آنها در نظرش بسیار زشت می‌نمود؛ لذا دائماً به آنها اعتراض می‌کرد و از اعتراض او همه باخبر بودند و همه او را به این اعتراضش شناخته بودند؛ لذا درگیر بود در خانواده‌اش و در جایی که زندگی می‌کرد و با
سرپرست خود که شاید عمویش بود یا پدربزرگ مادریش و یا کس دیگری که مردم او را پدر ابراهیم می‌شناختند؛ چون ابراهیم در کودکی یا قبل از تولدش پدرش را از دست داده بود و تحت
کفالت و سرپرستی عمویش که با مادرش ازدواج نموده بود، زندگی می‌کرد و عرفاً کسی که تحت
کفالت هرکس بزرگ شد، پدر او محسوب می‌شود؛ چنان‌که قرآن این حقیقت را بیان می‌کند و از آن فرد که نامش آزر بوده است ـ به‌عنوان پدر یاد می‌کند؛ درحالی‌که در اخبار معتبر و تواریخ معتبر شجره ابراهیم چنین آمده است: «ابراهیم بن تارخ بن تاجود بن ساروغ بن ارغو بن آبربن شالخ بن.... بن سام بن نوح پیامب رعلیه‌السلام»
بنابراین نام پدر ابراهیم آزر نبوده است؛ بلکه آزر فردی بوده است بت‌پرست و منجم نمرود و شغلش هم نجاری بوده ـ نام مادر ابراهیم ورقه خواهر
ساره مادر لوط دختر لاهج که پیامبر انذار کننده بوده است. و تولد ابراهیم هم بنابر نقل
مورخین در غاری بیرون از شهر بوده است که امروزه گفته می‌شود در ترکیه فعلی چنین غاری موجود است و از قداست برخوردار می‌باشد و مردم از آن بازدید می‌کنند بنابراین نام پدر ابراهیم
تارخ و نام مادرش
ورقه بوده است ـ و نام ناپدری او که
کفیل او بود و مادرش بعد از پدرش با او ازدواج کرده بود، آزر بوده است که در قرآن از آن یاد شده و در
عرف عرب متداول است که عمو را پدر می‌گویند و در عرف
عجم نیز این‌طور است که گاهی می‌شود عموی بزرگ را فرزندان برادرش «پدر» می‌گویند.
چنین چیزی در جوامع و عرف ما نیز کاملاً مشاهده می‌شود که به
عمو پدر می‌گویند، مخصوصاً زمانی که پدر فرزند در خردسالی از دنیا برود و فرزند تحت سرپرستی و کفالت عمو بزرگ شود؛ فلذا عُرفِ روزگار حضرت ابراهیم آزر را برای ابراهیم پدر می‌دانستند.
حضرت ابراهیم ـ علیه‌السلام ـ در آغاز راه مبارزه با بت‌پرستی با این فرد درگیر شد؛ چنان‌که قرآن می‌فرماید: «قالَ أَ راغِبٌ أَنْتَ عَنْ آلِهَتِی یا إِبْراهِیمُ لَئِنْ لَمْ تَنْتَهِ لَأَرْجُمَنَّکَ وَ اهْجُرْنِی مَلِیًّا»
حضرت ابراهیم او را دعوت به توحید کرد و او در جواب گفت: «ای ابراهیم آیا از خدایان ما روی‌گردانی و آنها را منفور می‌دانی، اگر به این عملت خاتمه ندهی تو را سنگسار می‌نمایم، از من دور شو برو از پیش من ابراهیم در جواب ناپدری خود و تندخویی او برای او آرزوی
بخشش از خدا نمود و با او به نیکی برخورد کرد و جدا شد و..
مرحوم علامه طباطبایی بهترین صاحب‌نظری است که در این‌باره تحقیق ژرف نموده و جواب بسیار کامل و متینی از قرآن به این شبهه می‌دهد و آن فرد را پدر واقعی حضرت ابراهیم نمی‌داند و با جواب متقن و محکم این شبهه را جواب می‌دهد با این آیه شریفه «رَبَّنَا اغْفِرْ لِی وَ لِوالِدَیَّ وَ لِلْمُؤْمِنِینَ یَوْمَ یَقُومُ الْحِسابُ»
این آیه دعای حضرت ابراهیم است بعد از ساختن خانه
کعبه که در حق پدر و مادر واقعی خود از خدا خواسته است که با لفظ «والدَی» ادا شده است؛ این لفظ با لفظ «اَب» فرق دارد که اعم از «والدی» می‌باشد. اب به غیر پدر هم اطلاق می‌شود؛ ولی لفظ «والد» منحصراً درباره پدر
حقیقی استعمال می‌شود.
بنابراین از دو طریق استفاده می‌شود که پدر ابراهیم ـ علیه‌السلام ـ کافر نبوده:
روایات اسلامی و اعتقادی شیعه است که اجداد پیامبر را
موحد معرفی می‌کند که هیچ‌گاه بت‌پرستی نکرده و
منکر خداوند نبوده‌اند؛
از خود قرآن استفاده می‌کنیم که آزر پدر واقعی ابراهیم نبوده؛ بلکه پدر واقعی ابراهیم همان کسی است که در حق او به‌طور جدی بعد از اتمام ساختمان کعبه دعا نموده است که دعای مستجاب می‌باشد؛ چون خداوند از دعا درباره
مشرکین نفی کرده است؛ زیرا خداوند دعا در حق مشرکین و کفار را قبول نمی‌فرماید، ولو دعا کننده پیامبر باشد؛ چنان‌که در قرآن این حقیقت وجود دارد.
علاوه بر این نام پدر ابراهیم تارخ می‌باشد؛ چنان‌که در تورات نیز آمده است.
دليل ديگر، كلامي است در اين‌باره كه انبياي الهي همگي معصوم هستند؛ مخصوصاً در عقايد شيعه و هيچ‌گاه معصوم پدري مشرك و كافر نخواهد داشت و اصولاً تمام پيامبران از پدران موحد و خداپرست به وجود آمده‌اند، چنان‌كه گذشت.
سایت اندیشه قم
