وضوی عثمان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: عثمان،
وضو،
مسح.
پرسش: عثمان چگونه وضو می‌گرفت؟
در این وضو، صورت و دست‌ها و پاها شسته می‌شود و فقط سر، مسح می‌گردد و وضو، ترکیبی از سه شستن و یک مسح است. (گفتنی است عدّه کمی به جمع میان مسح و غسل پاها
فتوا داده‌اند و برخی مانند
حسن بصری، قائل به تخییرند)
بخاری و
مسلم، هر دو در کتاب‌های خود، این وضو را از عثمان گزارش کرده‌اند.
در یک گزارش، عثمان، هر یک از اعضا را سه بار می‌شوید و پاها را نیز تا کعبَین می‌شوید؛ امّا سر را یک بار مسح می‌کند و در پایان، این وضو را
وضوی پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌خواند.
هر چند گزارش‌ها متعدّد و متفاوت‌اند، (برای نمونه، برخی از آنها قید «ثلاثا» را در «مسح رأس (سر) و رِجل (پا)» دارند و برخی ندارند و برخی «مسح رِجلین (پاها)» دارند و برخی «غسل رجلین» را)
امّا بیشتر آنها نشان دهنده تاکید عثمان بر این وضوی خاص و اختلاف آن با عمل برخی دیگر از صحابیان است.
در نقل دیگری که نشان دهنده پیدایی تفاوت در نحوه وضو گرفتن است، عثمان می‌گوید:
کسانی احادیثی را از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) روایت می‌کنند که من نمی‌دانم آنها چیستند؛ امّا من دیدم که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) مثل این وضوی من، وضو می‌گرفت.(حدیثی را نیز به
عایشه نسبت داده‌اند؛ امّا برخی بر آن خدشه وارد کرده‌اند.)
افزون بر این،
متّقی هندی در
کنز العمّال، به نقل از
ابو‌مالک دمشقی گزارش می‌دهد که:
دیدگاه
عثمان بن عفّان، در دوران خلافتش، درباره وضو، چند گونه بود.
سپس وضویی شبیه قبلی را به عثمان نسبت می‌دهد.
قرینه دیگر بر بروز اختلاف در روزگار عثمان، جدولی است که نشان می‌دهد هیچ یک از صحابیان به‌اندازه عثمان، درباره وضو سخن نگفته‌اند. در این جدول که به بررسی روایات سی
صحابی پُر حدیث پرداخته شده، تنها دو، سه صحابی درباره وضو حدیث دارند که احادیث دو تن از آنان، یعنی
عبد‌اللّه بن عبّاس و
علی بن ابی‌طالب (علیه‌السلام)، انگشت شمار است؛ امّا عثمان، به تنهایی بیش از بیست حدیث در این باره دارد.
برخی گزارش‌ها، وضوی شماری از صحابیان و
تابعیان را مانند وضوی عثمان و یا مؤیّد وضوی او دانسته‌اند؛ امّا ما تنها دو تن از آنها (
عبد‌اللّه بن زید بن عاصم و
عبد‌اللّه بن عمرو بن عاص) را یافتیم و بقیه،
سند یا متن مقبولی ندارند. (مؤلّف کتاب
وضوء النبی، این گزارش‌ها را بررسی کرده و نامقبول دانسته است)
حدیث‌نت، برگرفته از مقاله «وضوی عثمان» تاریخ بازیابی۱۳۹۷/۸/۲۰.
