نقش امام علی در جنگ حنین
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: امام علی (علیه‌السّلام)،
جنگ حنین،
هوازن، فتح مکّه.
پرسش: امام علی (علیه‌السّلام) در جنگ حنین چه نقش مهمی داشت؟
پاسخ اجمالی: بر اساس منابع تاریخی جلوه‌های والای علی (علیه‌السّلام) در نبرد حنین را این‌چنین شمارش کرد:
۱.پرچمداری مهاجرین؛
۲.حضور شکوهمند در اوج نبرد و در هنگامه هجوم بی‌امان دشمن، و دفع خطر از جان پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در لحظاتی که بسیاری گریخته بودند؛
۳.کشتن ابو‌جرول، که موجب فروپاشی سپاه هوازن شد؛
۴.کشتن چهل نفر از رزم آوران هوازن؛
۵.فرماندهی گروهی که برای از بین بردن بت‌های منطقه بسیج شده بودند؛
۶.هماوردی با «شهاب» از قبیله «خَثعَم» که هیچ کس از مسلمانان، هماورد‌جویی او را در میدان نبرد، پاسخ نگفت و علی (علیه‌السّلام) او را از پای درآورد؛
۷.کشتن «نافع» که تسلیم شدن بسیاری را در پی‌داشت.
فتح مکّه دل‌ها را لرزاند و هول و هراس را در جان‌های مشرکان افکند. دو قبیله مهم
طائف: «هَوازِن» و «
ثقیف» پس از گفتگو و رایزنی با برخی قبیله‌های دیگر، به این نتیجه رسیدند که پیش از آن‌که سپاه اسلام به سوی آنان روی آورد، آنان
[برای نبرد
] به استقبال ارتش اسلام بروند. بدین‌سبب، سپاهی گران گرد آوردند و به فرماندهی جوانی سلحشور و بی‌پروا به نام
مالک بن عوف نصری، به سوی سپاه اسلام، حرکت کردند.
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) با لشکر عظیم دوازده هزار نفری متشکّل از ده هزار تن از مردم
یثرب و دو هزار نفر از تازه مسلمانان
قریش به رویارویی با آنان شتافت. عظمت سپاه اسلام، برخی را به غروری کاذب، دچار ساخت و از‌این‌رو، گفتند: «ما هرگز از کمی تعداد، شکست نخواهیم خورد».
مالک، دستور داد که سپاهش در انتهای درّه‌ای که گذرگاهی به سوی منطقه «حنین» بود، در پشت سنگ‌ها و صخره‌ها و در شکاف کوه‌ها و نقاط مرتفع، پنهان شوند و چون سپاه اسلام بدان‌جا رسید، آنان را تیرباران و سنگ باران کنند و سپاه اسلام را به هزیمت و شکست بکشانند.
چنین شد و بسیاری از سپاه اسلام، پا به فرار نهادند تا آن‌جا که
ابو‌سفیان از سَرِ استهزا گفت: «مسلمانان تا لب دریا خواهند دوید!».
در این هنگامه دشوار، تعدادی اندک (حدود ده نفر) در کنار پیامبر خدا ماندند و دفاع از آن بزرگوار را به جان خریدند که علی (علیه‌السّلام) از آنان بود و پروانه‌وار بر گِرد شمع وجود پیامبر خدا می‌گشت و کسانی را که قصد جان پیامبر خدا را کرده بودند، فراری می‌داد.
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) با ندایی بلند در اوج دشواری‌ها و شکست‌ها فریاد زد:
ای یاران خدا و یاران پیامبرش! من بنده خدا و پیامبر او هستم.
و آن‌گاه، استرش را به سوی دشمن راند. یارانِ همراه آن بزرگوار نیز در کنار وی حرکت کردند و
عبّاس، عموی پیامبر خدا، به فرمان وی با فریادی بلند،
مسلمانان را به یاری فراخواند و بدین‌سان، لشکر اسلام، دوباره سامان یافت.
استوار گامی و نبرد بی‌امان علی (علیه‌السّلام) در این جنگ نیز چشم‌گیر بود. آن بزرگوار، چهل نفر از هوازن را کشت که یکی از آنان،
ابو‌جرول،
از دلاوران هوازن بود و مرگ او مقدّمه فروپاشی سپاه هوازن شد.
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، فراریان را تعقیب کرد و دژ آنان را در
طائف، محاصره کرد. در این محاصره، علی (علیه‌السّلام) با
نافع بن غیلان جنگید و او را از پای درآورد. چون نافع کشته شد، گروهی از مشرکان فرار کردند و برخی
اسلام آوردند.
افزون بر این، علی (علیه‌السّلام) در هنگام محاصره دژ، ماموریت یافت تا بت‌های اطراف طائف را نابود کند که این ماموریت را نیز به گونه‌ای شایسته انجام داد.
شیخ مفید (رحمه‌الله)، درباره حضور مؤثّر علی (علیه‌السّلام) در این نبرد، نوشته است:
به فضیلت‌های امیر‌مؤمنان در این پیکار بنگر و در حقیقت آن، تامّل و اندیشه کن. می‌یابی که در این
[پیکار
]، به همه فضیلت‌ها دست یافت و هیچ کس از امّت در آنها با وی شریک نیست.
سایت حدیث‌نت، برگرفته از مقاله «نقش امام علی در جنگ حنین» تاریخ بازیابی۱۳۹۹/۸/۲۹.
