نسبت نفس کلی با انسان کامل در عرفان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه:نفس کلیه،انسان کامل،عقل کلی.
پرسش:منظور از اصطلاح "النفس المطلقة الکلیة" و "العقل الکلی" که در کتب عرفا، مخصوصا
امام خمینی (رضوان الله علیه) به آن بر می خوریم چیست؟ و چگونه می توان این امر را نسبت به
اهل بیت (علیهم السلام) از طریق
برهان عقلی ، نقلی و منطبق اثبات کرد؟ و این مقام چه ویژگی هایی نسبت به سایر مقامات دارد. لطفا جواب مفصلی در مورد اثبات برهانی این قضیه بر ذوات مقدس اهل بیت (علیهم السلام) داشته باشید.
پاسخ :
عقل کلی در اصطلاح روایی همان
قلم اعلی و
نفس کلی همان
لوح محفوظ است. همچنان که رابطه بین عقل و نفس، مشابه رابطه بین قلم و لوح است؛ یعنی عقل به امر خدا افاضه نورِ معرفت می کند و نفس جنبه‌ی پذیرندگی دارد.
اما در مورد نسبت آنها با اهل بیت (علیهم السلام) باید گفت؛ اهل بیت(علیهم السلام) چون انسان های کامل و مطلق در اصطلاح عرفان اند، بنابراین جامع جمیع عوالم بوده و از حیث روح و عقل، کتاب عقلی هستند که ام الکتاب نامیده شده و از حیث قلب لوح محفوظ اند.
برای فهم صحیح این معانی باید متذکر شویم که عقل کلی انسان همان ذهن حسابگر او نیست و قلب انسان هم قطعه گوشتی در قفسه سینه یا کانون هوای نفس انسان نیست، بلکه طبق روایات قلب خانه خدا است که وسعت آن از زمین و آسمان بیشتر است،
و عقل قدسی
اولین مخلوق خدا است.
روایاتی که در باب نسبت بین قلم و لوح با انوار معصومین وارد شده، همچنین در تفاسیر برخی آیات مثل «وَ إِنَّهُ فی أُمِّ الْکِتابِ لَدَیْنا لَعَلِیٌّ حَکیمٌ»،
و «وَ کُلَّ شَیْ‌ءٍ أَحْصَیْناهُ فی إِمامٍ مُبین»
که در آنها به
مقامات ائمه اشاره شده است، به همین بحث عرفانی در مورد
انسان کامل ، عقل کلی و نفس کلیه مربوط می شود.
پرداختن مبسوط به این بحث نیاز به فرصت بیشتری دارد که امید است در آینده به آن پرداخته شود.
پایگاه اسلام کوئست
