نخستین مرثیه‌سرایان سیدالشهدا پس از واقعه کربلا

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

کلیدواژه: واقعه عاشورا، سیدالشهدا (علیه‌السّلام)، امام زین‌العابدین (علیه‌السّلام)، زینب کبرا (علیهاالسلام).

پرسش: نخستین مرثیه‌سرایان سیدالشهدا (علیه‌السّلام)، پس از واقعه کربلا چه کسانی بودند؟

پاسخ:

---

پس از واقعه عاشورا، نخستین مرثیه‌سرایان سیدالشهدا (علیه‌السّلام) و یارانش، فرزندش امام زین‌العابدین (علیه‌السّلام)، خواهر بزرگوارش زینب کبرا (علیهاالسلام)، دختران امام (علیه‌السّلام) (اُمّ کلثوم و فاطمه صغرا)، و همسرش رَباب بوده‌اند که در کربلا، کوفه و شام، با مرثیه‌سرایی‌های هدفمند خود، راه سالار شهیدان را ادامه دادند. «سالنامه حدیثی نور از سال ۱۳۷۸، هر سال با محتوای حدیثی به منظور آشنایی علاقه‌مندان با فرهنگ و اطلاعات حدیثی انتشار می‌یابد و در دو دوره اخیر، سال ۸۰ و ۸۱، به دلیل استقبال فراوان با شمارگان بیش از چهل هزار منتشر شده است.»

---

امّا در مدینه، نخستین مرثیه‌سرا پس از شهادت امام حسین (علیه‌السّلام)، اُمّ‌سَلَمه، همسر بزرگوار پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بود.
یعقوبی، در این‌باره می‌نویسد: نخستین ضجّه زننده‌ای که در مدینه، ضجّه‌اش [بر حسین (علیه‌السّلام)] بلند شد، اُمّ‌سَلَمه، همسر پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بود.

۲.۱ - دلیل مرثیه‌سرایی ام‌سلمه

پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، شیشه‌ای را که در آن، خاکی قرار داشت، به اُمّ سَلَمه داده و به او فرموده بود که:
اذا صارَت دَما عَبیطا فَاعلَمی انَّ الحُسَینَ قَد قُتِلَ؛ هر گاه این خاک، تبدیل به خون تازه شود، حسین (علیه‌السّلام) کشته شده است.
روز عاشورای سال ۶۱ هجری، آن خاک، تبدیل به خون تازه شد. اُمّ‌سَلَمه نیز با دیدن آن، فریاد کشید: وا حُسَینا! وای از مصیبت پسر پیامبر خدا!

---

شیون و زاری و مرثیه‌سرایی اُمّ‌سَلَمه برای امام حسین (علیه‌السّلام) به‌گونه‌ای بود که به دنبال آن، مدینه، یکپارچه عزادار شد:
و زنان، شیون کردند تا این که در مدینه، چنان وِلوله‌ای بر پا شد که تا آن زمان، شنیده نشده بود.
سال ۶۱ هجری، سال حُزن نامیده شد

---

و بر پایه گزارش دعائم الاسلام از امام صادق (علیه‌السّلام)، پس از واقعه عاشورا، سه سال تمام بر امام حسین (علیه‌السّلام) مرثیه‌سرایی می‌شد.

---

همچنین طبق گزارشی دیگر از ایشان، تا به هلاکت رسیدن ابن زیاد، خانواده امام (علیه‌السّلام) از عزا بیرون نیامدند:
هیچ یک از زنان ما خضاب نکرد و روغنی استفاده نکرد و سُرمه نکشید و [مویش را] شانه نزد تا این که سرِ عبیداللّه بن زیاد را برایمان آوردند. ما همواره، پس از آن ماجرا، گِریان بودیم.

---