منتقم
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: صفت، منتقم،
خداوند.
پرسش: صفت منتقم خداوند را توضیح دهید؟
صفت «مُنتقِم (سخت کیفر)»،
اسم فاعل از «اِنْتَقَمَ، یَنْتَقِمُ»، از ریشه «نقم» است که بر ناپسند دانستن و سرزنش چیزی دلالت می‌کند. «نقمتُ علیه، انْقَمُ» یعنی: به خاطر بدی کارش، آن را ناپسند دانستم و او را سرزنش کردم و از او، به شدیدترین شکلی،
نفرت پیدا کردم، و نقمت، از قبیل
عذاب و
کیفر (مجازات) سخت است. پس «اِنتَقَمَ» به این معناست که کار کسی را ناپسند دانست و او را کیفر داد.
ابن اثیر می‌گوید: مُنتقِم، در نام‌های خدای متعال، به معنای کسی است که کیفر را بر هر که بخواهد، سخت می‌گردانَد.
در
قرآن کریم، برگرفته‌ها از ریشه «نقم»، سیزده بار به خدا نسبت داده شده‌اند. تعبیر «شکست‌ناپذیر و دارای کیفر سخت»، چهار بار و صفت «سخت‌کیفران»، سه بار در مورد خدا به‌کار رفته است.
در این آیات، کیفر سخت خدا، شامل حال کافران، دروغ‌انگاران، بدکاران و نافرمانان، دانسته شده است.
با توجّه به معنای واژگانی ریشه «نقم» و «انتقام»، دو نکته به نظر می‌رسد:
نخست، این که «انتقام» صدق نمی‌کند، مگر آن‌که جرمِ انجام شده، بزرگ و کیفرش سنگین باشد. از این رو، در حدیثی آمده است: «
[خداوند
] کسی را که نافرمانی کرده، با
عذاب دردناک،
سخت‌کیفر دهنده است».
دوم، این که: سخت کیفر دادنِ یک گناه، به معنای کیفر دادن و عذاب کردنِ تنها نیست؛ بلکه کیفر دادن و عذاب کردن همراه با نفرت و ناپسند دانستن آن گناه است.
این دو نکته، تفاوت صفت «منتقم» وصفات مشابه، هم‌چون: «
مُعذِّب (
عذاب‌دهنده)»، «
مُخزی (
خوار‌کننده)»، و «
مُهلک (
هلاک‌کننده)» را روشن می‌کند.
از مباحث بالا روشن می‌شود که کیفر سخت الهی، به معنای کیفر گناه بزرگ، همراه با ناپسند دانستن آن است و این معنا، بر اساس «
عدل‌الهی» تحقّق می‌یابد. در همین جاست که تفاوت
انتقام خدا با انتقام رایج در میان انسان‌ها (که به جهت آرام شدن دل و معمولاً همراه با
ستم و
دشمنی است) مشخّص می‌گردد.
حدیث‌نت، برگرفته از مقاله «منتقم» تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۲/۴.
