• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

مقصود از شاهد منه در آیه ۱۷ سوره هود

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


کلیدواژه: سوره هود، امام علی (علیه‌السّلام)، پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، مومن، قرآن.

پرسش: آیا در آیه ۱۷ سوره هود، ضمیر «منه» به پیامبر برمی‌گردد؟ مقصود از «شاهد» را بیان کنید؟

پاسخ اجمالی: مقصود از «شاهِدٌ» در آیه جبرئیل، پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، قرآن و یا امام علی (علیه‌السّلام) است و در ارتباط با مرجع ضمیر «منه»، بیشتر مفسران آن را به خدا برگردانده‌اند.


قرآن کریم در آیه ۱۷ سوره هود، ویژگی مؤمنان راستین را که تمام اعمال و رفتارشان فقط برای خدا است، بیان کرده و می‌فرماید: «اَ فَمَنْ کانَ عَلی‌ بَینَةٍ مِنْ رَبِّهِ وَ یتْلُوهُ شاهِدٌ مِنْهُ وَ مِنْ قَبْلِهِ کتابُ مُوسی‌ اِماماً وَ رَحْمَةً اُولئِک یؤْمِنُونَ بِه‌... ؛
[۱] هود/سوره۱۱، آیه۱۷.    
آیا آن‌کس که از جانب پروردگار خویش دلیلی روشن دارد و زبانش بدان گویا است و پیش از این، کتاب موسی که خود پیشوا و رحمتی بوده، بدان شهادت داده، با آن کس که دلیلی ندارد برابر است.»
برای روشن شدن منظور آیه، نخست برخی کلمات و ضمیرهای موجود در آیه را بررسی می‌کنیم:
۱. در مورد «اَ فَمَنْ کانَ» چند احتمال وجود دارد:
الف) خود رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)،
[۲] طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۵، ص۲۲۶، مقدمه، بلاغی‌، محمد جواد، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش.    

ب) پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به همراه اصحاب ایشان،
[۳] شیخ طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، ج۵، ص۴۶۰، مقدمه، تهرانی، شیخ آقابزرگ، تحقیق، قصیرعاملی، احمد، بیروت، دار احیاء التراث العربی.    

ج) و یا هر کسی که در راه حق بوده و از روی دلیل به دین ایمان آورده ‌باشد.
[۴] فخررازی، محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، ج۱۷، ص۳۲۹، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ سوم، ۱۴۲۰ق.    

۲. «شاهِدٌ» در این‌جا جبرئیل، پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، قرآن و یا امام علی (علیه‌السّلام) است.
[۵] شیخ طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، ج‌۵، ص۴۶۰.    
[۶] طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج‌۵، ص۲۲۶.    

۳. در ارتباط با مرجع ضمیر «منه»، بیشتر مفسران آن را به خدا برگردانده‌اند؛
[۷] عکبری، عبدالله بن حسین، التبیان فی اعراب القرآن، ص۱۹۹، عمان، ریاض، بیت الافکار الدولیة، چاپ اول، ۱۴۱۹ق.    
[۸] ابن کثیر دمشقی، اسماعیل بن عمرو، تفسیر القرآن العظیم، ج۶، ص۲۰۱۴، تحقیق، شمس الدین، محمد حسین، بیروت، دار الکتب العلمیة، منشورات محمدعلی بیضون، چاپ اول، ۱۴۱۹ق.
اگرچه برخی از مفسران احتمال داده‌اند که این ضمیر به پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) برگردد.
[۹] فخررازی، محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، ج‌۱۷، ص۳۳۰.    


با توجه به این مقدمه، آیه را به دو صورت می‌توان تفسیر کرد:
الف) این شخص همان «پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)» است و بیّنة و دلیل روشن او «قرآن مجید» و شاهد و گواه صدق نبوت ایشان «مؤمنان راستینی، مانند علی (علیه‌السّلام)» می‌باشند. به این ترتیب حقانیت دعوت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) با قرآن، کتاب‌های آسمانی و پیروان فداکار و مؤمنان مخلص، ثابت می‌شود.
[۱۰] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۹، ص۵۲، تهران، دار الکتب الاسلامیة، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.    

ب) تفسیر دیگری که برای آیه ذکر شده، این است که هدف اصلی آن، بیان حال مؤمنان راستینی است که با در دست داشتن دلایل روشن و شواهدی که بر صدق دعوت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) وجود دارد، و نیز مژده‌هایی که در کتاب‌های پیشین داده شده، به پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) ایمان می‌آورند.
[۱۱] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۹، ص۵۳.    


۱. ↑ هود/سوره۱۱، آیه۱۷.    
۲. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۵، ص۲۲۶، مقدمه، بلاغی‌، محمد جواد، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش.    
۳. ↑ شیخ طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، ج۵، ص۴۶۰، مقدمه، تهرانی، شیخ آقابزرگ، تحقیق، قصیرعاملی، احمد، بیروت، دار احیاء التراث العربی.    
۴. ↑ فخررازی، محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، ج۱۷، ص۳۲۹، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ سوم، ۱۴۲۰ق.    
۵. ↑ شیخ طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، ج‌۵، ص۴۶۰.    
۶. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج‌۵، ص۲۲۶.    
۷. ↑ عکبری، عبدالله بن حسین، التبیان فی اعراب القرآن، ص۱۹۹، عمان، ریاض، بیت الافکار الدولیة، چاپ اول، ۱۴۱۹ق.    
۸. ↑ ابن کثیر دمشقی، اسماعیل بن عمرو، تفسیر القرآن العظیم، ج۶، ص۲۰۱۴، تحقیق، شمس الدین، محمد حسین، بیروت، دار الکتب العلمیة، منشورات محمدعلی بیضون، چاپ اول، ۱۴۱۹ق.
۹. ↑ فخررازی، محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، ج‌۱۷، ص۳۳۰.    
۱۰. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۹، ص۵۲، تهران، دار الکتب الاسلامیة، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.    
۱۱. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۹، ص۵۳.    


پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «مقصود از شاهد منه در آیه ۱۷ سوره هود» تاریخ بازیابی۱۳۹۹/۱۱/۲۸.    


رده‌های این صفحه : آیات سوره هود | مباحث تفسیری | واژگان قرآنی
جعبه ابزار