معنای لقب مجتبی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: انتخاب،
امام حسن مجتبی، مجتبی، اجتباء برگزیدن.
پرسش: معنای «مجتبی» و «اجتباء» چیست؟
پاسخ: واژه «مجتبی»، برگرفته از ریشه «جبی» است. معنای اصلی «جبی» جمع کردن و جمع شدن است؛ مانند جمع شدن آب در حوض و وقتی این کلمه به
باب افتعال برده شود، مصدر آن «اجتباء» می‌شود، و به معنای جمع کردن با انتخاب و برگزیدن است.
واژه «مجتبی»، برگرفته از ریشه «جبی» است. معنای اصلی «جبی» جمع کردن و جمع شدن است؛ مانند جمع شدن آب در حوض.
وقتی این کلمه به باب افتعال برده شود، مصدر آن «اجتباء» می‌شود، و به معنای جمع کردن با انتخاب و برگزیدن است.
برخی نیز گفته‌اند وقتی «جبی» به باب افتعال برده می‌شود دلالت بر دقت و امتیاز خاص می‌کند.
«مجتبی» نیز اسم مفعول از باب افتعال و به معنای «برگزیده شده» است.
به عبارت بهتر؛ واژگان «اجتباء» و «مجتبی» در متون اسلامی؛ برگزیده شدن بنده‌ای از ناحیه خداوند بوده و به‌معنای اختصاص دادن او به فیض‌های خاص الهی است که نتیجه آن حاصل شدن انواع نعمت‌ها برای او است و این موهبت تنها برای فرستادگان خاصی از جانب حضرت حق اختصاص یافته است. برخی از موهبت‌هایی که بر اساس نص صریح
قرآن به افراد مجتبی (برگزیده) داده شده است عبارت‌اند از:
علم تاویل احادیث، «وَ کَذلِکَ یَجْتَبیکَ رَبُّکَ وَ یُعَلِّمُکَ مِنْ تَاْویلِ الْاَحادیث»
علم به غیب، «وَ ما کانَ اللهُ لِیُطْلِعَکُمْ عَلَی الْغَیْبِ وَ لکِنَّ اللهَ یَجْتَبی مِنْ رُسُلِهِ مَنْ یَشاءُ»
هدایت،«وَ اِذا لَمْ تَاْتِهِمْ بِآیَةٍ قالُوا لَوْ لا اجْتَبَیْتَها»
نفی حرج «وَ جاهِدُوا فِی اللهِ حَقَّ جِهادِهِ هُوَ اجْتَباکُمْ وَ ما جَعَلَ عَلَیْکُمْ فِی الدِّینِ مِنْ حَرَجٍ»
و
صلاح. «فَاجْتَباهُ رَبُّهُ فَجَعَلَهُ مِنَ الصَّالِحین»
شخصی که مُجْتَبی است،
خداوند او را برای کارهای بزرگی؛ مانند
رسالت و
امامت و
ولایت برمی‌گزیند.
بر اساس روایاتی، لقب «مجتبی» برای
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و
امام حسن (علیه‌السّلام) به کار رفته است، اما این لقب درباره امام حسن شهرت یافته است. به دیگر سخن؛ لقب «مجتبی» برای همه
ائمه اطهار (علیه‌السّلام) صحیح و شایسته است؛ چون همه آن بزرگواران برگزیدگان الهی و مقربان درگاه او هستند. آن‌چنان که در
زیارت جامعه می‌خوانیم: «اصْطَفَاکُمْ بِعِلْمِهِ وَ ارْتَضَاکُمْ لِغَیْبِهِ وَ اخْتَارَکُمْ لِسِرِّهِ وَ اجْتَبَاکُمْ بِقُدْرَتِه».
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «معنای لقب مجتبی»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱۰/۱۴.
