مصادیق اولو الامر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: اولو الامر، اجماع،
عصمت،
امامان شیعه،
پیامبر.
پرسش: آیا اولو الامر هر کسی است که مورد
اجماع امّت باشد؟
«یا اَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُواْ اَطِیعُواْ اللَه وَاَطِیعُواْ الرَّسُولَ وَ اُوْلِی الْاَمْرِ مِنکمْ؛
ای کسانی که
ایمان آورده‌اید! از خدا اطاعت کنید و از پیامبر و اولو الامر خود، اطاعت نمایید.»
فخر رازی، بعد از بیان لزوم عصمت اولو الامر، در تبیین
مصداق آنان می‌گوید: مصداق «صاحبان امر» یا یک نفر است یا مجموعه امّت. اگر یک نفر باشد، باید
جامعه اسلامی او را بشناسند و به او دسترسی داشته باشند تا بتوانند از او اطاعت کنند. بنا‌بر‌این، چون چنین شخصی را نمی‌شناسیم و به او دسترسی نداریم، معلوم می‌شود مقصود
خداوند متعال، فرد خاصّی نبوده است؛ بلکه مراد او «مجموع امّت اسلامی» است. در نتیجه بر اساس ره‌نمود
قرآن، مردم وظیفه دارند از
خدا و
رسول (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و آرای مجموع امّت اسلامی، پیروی کنند.
فخر رازی، از این بیان نتیجه می‌گیرد که اجماع امّت اسلامی،
معصوم است و این آیه، بر
حجّیت اجماع، دلالت دارد. بنا‌بر‌این، نتیجه دیدگاه یاد شده این است که مجموع امّت و جامعه اسلامی، خطا نمی‌کنند و معصوم هستند و اطاعت از چنین جمعی، مطلقا
واجب و هم سنگ اطاعت از پیامبر است.
در پاسخ فخر رازی می‌توان گفت:
اوّل آن‌که وقتی رأی تک تکِ امّت از خطا مصون نباشد، آرای مجموع آنان نیز معصومِ از اشتباه نخواهد بود، چرا که اجماع آنان، چیزی جز در کنار هم قرار گرفتن آن آرا و نگاهِ مجموعی به آنها نیست.
دوم آن‌که اتّفاق نظر در مسائل حکومتی، جز در موارد بسیار‌اندکی، عملاً غیر ممکن است.
سوم آن‌که هم آیات
قرآن و هم پیامبر خدا معصومان امّت اسلام (علیه‌السّلام) را به‌طور رسمی معرّفی کرده‌اند(
آیه تطهیر؛ روایات در تفسیر آیه تطهیر و روایتی که در ذیل همین آیه از
جابر بن عبدالله انصاری نقل شد، نمونه‌هایی از این معرّفی است.) حال اگر مردم از آنان پیروی نکردند یا به دنبال شناخت آنان نرفتند و چشم بر واقعیات روشن بستند، مسئله دیگری است که باید در جای خود، ریشه‌های آن را بررسی نمود.
حدیث‌نت، برگرفته از مقاله «مصادیق اولو الامر» تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۵/۱.
