مرجع ضمیر فیها در آیه ۳۱ فصلت
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: آیه،
سوره فصلت،
آخرت،
دنیا.
پرسش: در آیه ۳۱ سوره فصلت، دو بار عبارت «فیها» وجود دارد. آیا ضمیر موجود در هر دو به آخرت برمی‌گردد، یا آن‌که یکی از ضمایر به دنیا و دیگری به آخرت بر می‌گردد؟
پاسخ اجمالی: قرائنی در آیه وجود دارد که ضمیر «فیها» در هر دو مورد به آخرت برمی‌گردد:
۱. با توجه به آموزه‌های دینی فقط در آخرت این امکان فراهم است که انسان هر چیزی که طلب کند، برایش فراهم شود و هر چیزی که انسان به آن مایل باشد.
۲. طبق قاعده نحوی، در صورتی که چندین مرجع برای یک ضمیر در جمله متصور و محتمل باشد، ضمیر باید به کلمه اخیر برگردد که در این آیه، واژه آخرت از دنیا متاخر است.
۳. طبق آیه ۷۱ سوره زخرف فقط در بهشت هر چیزی که انسان بخواهد برایش فراهم می‌شود.
خداوند متعال در قرآن بشارت‌های متعددی به
صابران داده است.
آیه ۳۱ سوره فصلت نیز یکی از این آیات است:
«نَحْنُ اَوْلِیاؤُکُمْ فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ فِی الْآخِرَةِ وَ لَکُمْ فیها ما تَشْتَهی اَنْفُسُکُمْ وَ لَکُمْ فیها ما تَدَّعُونَ؛
ما یاران و مددکاران شما در زندگی دنیا و آخرت هستیم و برای شما هر چه دلتان بخواهد در
بهشت فراهم است، و در آن‌جا هر چه طلب کنید به شما داده می‌شود.»
در این آیه دو بار واژه «فیها» به‌کار گرفته شده است و با توجه به این‌که هر دو کلمه «دنیا» و «آخرة» مؤنث هستند، این سؤال پیش می‌آید که آیا امکان دارد یکی از این دو
ضمیر، یا هر دوی آنها به دنیا برگردد یا خیر؟ پاسخ منفی است؛ زیرا قرائنی وجود دارد که ضمیر «فیها» در هر دو مورد به آخرت برمی‌گردد،
نه دنیا:
۱. فقط در آخرت این امکان فراهم است که انسان هر چیزی که طلب کند، برایش فراهم شود و هر چیزی که انسان به آن مایل باشد، در آن وجود داشته باشد؛ چرا که در برخی موارد، انسان‌ها آرزوها و خواسته‌هایی در دلشان دارند که تحقق آنها در این عالم امکان‌پذیر نیست؛ مانند مطلع شدن از جزئیات و احوال سیارات و کواکب آسمانی.
۲. طبق قاعده نحوی، در صورتی که چندین مرجع برای یک ضمیر در جمله متصور و محتمل باشد، ضمیر باید به کلمه اخیر برگردد که در این آیه، واژه آخرت از دنیا متاخر است.
۳. از دیگر قرائنی که نشان می‌دهد این ضمیر، خصوصاً ضمیر اول، به آخرت برمی‌گردد، دیگر آیات قرآن، بویژه آیه «وَ فِیهَا مَا تَشْتَهِیهِ الْاَنفُسُ وَ تَلَذُّ الْاَعْینُ» است که در آن آیه صراحتاً اعلام شده که این از ویژگی‌های انحصاری بهشت است که انسان هر چیزی را که به آن تمایل داشته و مورد درخواست او باشد، برایش فراهم می‌شود.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «مرجع ضمیر «فیها» در آیه ۳۱ فصلت» تاریخ بازیابی۱۳۹۹/۱۱/۱۲.
