محل رویش درخت زیتون
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: قرآن کریم،
کوه طور،
زیتون،
طور سیناء،
طوفان نوح.
پرسش: با آن‌که درخت زیتون در مناطق جغرافیایی فراوانی کشت می‌شود، چرا قرآن کریم، رویش آن‌را منحصر به طور سیناء دانسته است؟!
پاسخ اجمالی: برخی مفسرین معتقدند که زیتون اولین بار در کوه طور روییده و برخی می‌گویند زیتون اولین درختی بود که بعد از طوفان نوح (علیه‌السّلام) بر روی زمین رویید و از آن‌جا به دیگر مناطق منتشر شد؛ البته ممکن است منظور قرآن از این‌که این درخت از طور سیناء می‌روید، مرغوب‌تر بودن محصولات زیتون آن‌جا باشد؛ از این‌رو به حالت نمادین، نام آن منطقه ذکر شده است، نه آن‌که در هیچ منطقه دیگری چنین درختی نروید.
درخت زیتون و نیز روغن آن در آیاتی از قرآن کریم مورد اشاره قرار گرفته و حتی به آن سوگند یاد شده است. به‌عنوان نمونه، خدای متعال در تعدادی از آیات
سوره مؤمنون، پس از آن‌که به آثار و برکات باران اشاره می‌کند و می‌فرماید: «ما از آسمان برای شما به‌اندازه کافی آب نازل کردیم، و آن‌را در زمین مستقر ساختیم... آن‌گاه با آن آب، باغات
خرما و
انگور که در آنها میوه‌های فراوانی برای استفاده شما به ثمر می‌رسند و از آنها می‌خورید، به وجود آوردیم.»
در ادامه می‌فرماید: علاوه بر این باغ‌ها، درختی خلق کردیم که از طور سیناء می‌روید و از آن روغن و "نان خورشت" برای خورندگان به دست می‌آید: «وَ شَجَرَةً تَخْرُجُ مِنْ طُورِ سَیْناءَ تَنْبُتُ بِالدُّهْنِ وَ صِبْغٍ لِلْآکِلِینَ».
قرّاء قرآن کریم در تلفظ واژه «سیناء»، اختلاف دارند.
ابو‌عمرو و اهل حجاز آن‌را «سِیناء» به کسر «سین» خوانده‌اند و بقیه قرّاء آن‌را به فتح «سین» قرائت نمودند؛ لذا در این‌که معنای سیناء چیست، و منظور از "طور سیناء" چه می‌باشد، مفسران احتمالاتی را مطرح کرده‌اند:
۱. سیناء نام منطقه وسیعی است که
کوه طور در آن واقع است.
۲. نام سنگ‌های آن وادی است.
۳. سیناء برکه است به معنای مبارک، یعنی کوه پربرکت.
۴. کوه مشجر، یعنی کوهی که در آن درختان فراوان دارد. (البته منطقه‌ای که امروزه به عنوان کوه سیناء و یا جبل موسی شناخته می‌شود، چندان مشجر نیست و این منافاتی با آیه ندارد؛ زیرا در طول زمان مناطق بسیاری بودند که دارای آب و درخت بوده و بعد به بیابانی بی‌آب و علف تبدیل شده‌اند.)
۵. نام خود کوه است؛ یعنی همان کوهی که میان
مصر و
ایله واقع شده و در آن‌جا بر
حضرت موسی (علیه‌السّلام) وحی نازل شد.
«تَنْبُتُ بِالدُّهْنِ وَ صِبْغٍ لِلْآکِلِینَ» از میوه درخت زیتون، روغن که هم نان خورشت است، و هم فواید دیگر دارد به دست می‌آید. مقصود این است که نان را با روغن زیتون می‌خورند.
ابن عباس می‌گوید: درخت زیتون هم روغن می‌دهد و هم نان خورش و نان خورش همان دانه‌های زیتون است. از
پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نقل شده است: زیتون درختی مبارک است. از آن روغن و نان خورش به دست آورید.
از این‌که چرا
قرآن کریم فرمود: «تخرج من طور سیناء»، یعنی که این کوه را اختصاص به زیتون داد، در حالی‌که درخت زیتون در جاهای دیگر هم می‌روید؛ گفته شده دلیلش آن است که زیتون اولین بار در کوه طور روییده شد و برخی می‌گویند زیتون اولین درختی بود که بعد از طوفان نوح (علیه‌السّلام) بر روی زمین رویید و از آن‌جا به دیگر مناطق منتشر شد.
البته ممکن است منظور قرآن از این‌که این درخت از طور سیناء می‌روید، مرغوب‌تر بودن محصولات زیتون آن‌جا باشد؛ از این‌رو به حالت نمادین، نام آن منطقه ذکر شده است، نه آن‌که در هیچ منطقه دیگری چنین درختی نروید.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «محل رویش زیتون» تاریخ بازیابی۱۳۹۹/۱۲/۳.
