• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

قمطریر

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: قمطریر، عبوس، ابرار، روز قیامت، خوف از پروردگار.
پرسش: معنای کلمه «قمطریر» در آیه ۱۰ سوره انسان چیست؟
پاسخ:




در این آیه شریفه می‌خوانیم: «إِنَّا نَخافُ مِنْ رَبِّنا یَوْماً عَبُوساً قَمْطَریراً»؛ حقّا که ما از پروردگارمان در روزی که گرفته و به‌شدت سخت و هولناک (و چهره‌ها در آن عبوس) است، می‌ترسیم.


این سخن ممکن است زبان حال «ابرار» و نیکان («إِنَّ الْأَبْرارَ یَشْرَبُونَ مِنْ کَأْسٍ کانَ مِزاجُها کافُوراً»؛ به‌یقین ابرار (و نیکان) از جامی می‌نوشند که با عطر خوشی آمیخته است.) باشد یا زبان قال آنها.
[۳] ابن جزی غرناطی، محمد بن احمد، کتاب التسهیل لعلوم التنزیل، تحقیق: دکتر خالدی‌، عبدالله، ج ‌۲، ص ۴۳۸، شرکت دارالارقم بن ابی‌الارقم، بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۶ق.



تعبیر از روز قیامت به روز «عبوس» و «سخت» ـ با این‌که عبوس از صفات انسان است و به کسی می‌گویند که قیافه‌اش را در هم کشیده ـ به دلیل تأکید بر وضع وحشتناک آن روز است؛ یعنی آن‌قدر حوادث آن روز سخت و ناراحت‌کننده است که نه‌تنها انسان‌ها در آن روز عبوس‌اند، بلکه گویی خود آن روز نیز عبوس است.


در این‌که «قمطریر» از چه ماده‌ای گرفته شده؟

۴.۱ - دیدگاه مفسران

در میان مفسران و ارباب لغت گفت‌وگوست، بعضی آن‌ را از «قِمَطْر» می‌دانند،

۴.۲ - دیدگاه برخی دیگر

و بعضی آن‌ را مشتق از ماده «قُطر» و میم را زائده می‌دانند.
[۹] قمی مشهدی، محمد بن محمدرضا، تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب، تحقیق: درگاهی، حسین، ج ‌۱۴، ص ۵۹، سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامی، تهران، چاپ اول، ۱۳۶۸ش.


۴.۳ - دیدگاه مشهور

ولی مشهور همان اول است که در آیه شریفه به معنای روز شدید و دشوار و عبوس می‌باشد. و این شدت و دشواری و سختی، به جهت عذاب‌ها و آثار روز قیامت و اوضاع بد گناهکاران و مجرمان است.


تعبیر به «إِنَّا نَخافُ مِنْ رَبِّنا یَوْماً عَبُوساً قَمْطَریراً» شاهد بر این است که این خوف ابرار و نیکان، خوف از پروردگار است.



۱. انسان (۷۶)، آیه ۱۰.    
۲. انسان (۷۶)، آیه ۵.    
۳. ابن جزی غرناطی، محمد بن احمد، کتاب التسهیل لعلوم التنزیل، تحقیق: دکتر خالدی‌، عبدالله، ج ‌۲، ص ۴۳۸، شرکت دارالارقم بن ابی‌الارقم، بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۶ق.
۴. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ‌۲۵، ص ۳۵۵، دارالکتب الإسلامیة، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.    
۵. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه:بلاغی‌، محمدجواد، ج ‌۱۰، ص ۲۱۶، انتشارات ناصر خسرو، تهران، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش.    
۶. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ‌۲۵، ص ۳۵۵، دارالکتب الإسلامیة، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.    
۷. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق:داودی، صفوان عدنان، ص ۶۸۴، دارالعلم‌، الدار الشامیة، دمشق، بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.    
۸. زمخشری، محمود، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، ج ‌۴، ص ۶۶۹، دارالکتاب العربی، بیروت، چاپ سوم، ۱۴۰۷ق.    
۹. قمی مشهدی، محمد بن محمدرضا، تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب، تحقیق: درگاهی، حسین، ج ‌۱۴، ص ۵۹، سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامی، تهران، چاپ اول، ۱۳۶۸ش.
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ‌۲۵، ص ۳۵۵، دارالکتب الإسلامیة، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.    
۱۱. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه:بلاغی‌، محمدجواد، ج ‌۱۰، ص ۲۱۶، انتشارات ناصر خسرو، تهران، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش.    
۱۲. طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ‌۲۰، ص ۱۲۸، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ق.    
۱۳. نیشابوری، محمود بن ابوالحسن، إیجاز البیان عن معانی القرآن، تحقیق:القاسمی‌، دکتر حنیف بن حسن، ج ‌۲، ص ۸۵۵، دارالغرب الاسلامی، بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۵ق.    
۱۴. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ‌۲۵، ص ۳۵۶، دارالکتب الإسلامیة، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.    



پایگاه اسلام کوئست.    


رده‌های این صفحه : تفسیر | قرآن شناسی | واژگان قرآنی




جعبه ابزار