قرائت صحیح لا یفتح لهم در آیه ۴۰ سوره اعراف
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: آیه،
قرائت،
سوره اعراف،
پرسش: در مورد قرائات گوناگون آیه ۴۰ سوره اعراف توضیح دهید؟
پاسخ اجمالی: قرائت مشهور آیه ۴۰ سوره اعراف «لا تُفَتَّحُ لَهُمْ» با تشدید و قرائت غیر مشهور، این کلمه را به صورت «یُفْتَحُ» (با یاء، صیغه مجهول و بدون تشدید) و برخی به صورت «تُفْتَحُ» (با تاء، صیغه مجهول و بدون
تشدید) خوانده‌اند.
همچنین قاریان کلمه «الجمل» از آیه را به صورت‌های «الجَمَل» بر وزن اَسَد، «الجُمَّل» (به ضَمّه و تشدید میم)، «الجُمْل» (به ضَمّه و بدون تشدید)، «الجُمُل» و «الجَمْل» خوانده‌اند.
در قرائت مشهور آیه ۴۰ سوره اعراف می‌خوانیم: «اِنَّ الَّذِینَ کَذَّبُوا بِآیاتِنا وَ اسْتَکْبَرُوا عَنْها لا تُفَتَّحُ لَهُمْ اَبْوابُ السَّماءِ وَ لا یَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ حَتَّی یَلِجَ الْجَمَلُ فِی سَمِّ الْخِیاطِ وَ کَذلِکَ نَجْزِی الْمُجْرِمِین؛
کسانی که آیات ما را تکذیب کردند، و در برابر آن
تکبّر ورزیدند،
[هرگز
] درهای آسمان به رویشان گشوده نمی‌شود و
[هیچ‌گاه
] داخل
بهشت نخواهند شد مگر این‌که
شتر (یا طناب کشتی) از سوراخ سوزن بگذرد! این‌گونه، گنه‌کاران را جزا می‌دهیم.»
در فراز «لا تفتح لهم» علاوه بر قرائت مشهور، چند قرائت دیگر نیز وجود دارد:
علاوه بر این قرائت مشهور،
حمزه،
کسائی و
خلف، این کلمه را به صورت «یُفْتَحُ» (با یاء، صیغه مجهول و بدون تشدید) و
ابو‌عمرو به صورت «تُفْتَحُ» (با تاء، صیغه مجهول و بدون
تشدید) خوانده‌اند، اما همان‌گونه که گفته شد، دیگر قاریان قرآن (که اکثریت را تشکیل می‌دهند) آن‌را به صورت «تُفَتَّحُ» (به تاء، صیغه مجهول و با تشدید) خوانده‌اند.
روایتی از
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نقل شده است، مبنی بر این‌که حضرتشان آن‌را به صورت «یفتح» (به یاء) خوانده است.
اگر این روایت کاملاً قابل اعتماد بود، دلیلی برای قرائتی دیگر وجود نداشت، اما نکته این‌جا است که تمام قاریان قرائت‌های مختلف، قرائت خود را در نهایت منتسب به پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌دانند، چه این انتساب را بیان کنند و یا تنها به ذکر قرائت مورد نظر بسنده کنند.
به هر حال، فعل «تُفَتَّحُ» به دلیل این‌که مجهول است، به
نائب فاعل اسناد داده می‌شود و چون نائب فاعل این فعل، کلمه «اَبْوابُ» است
که
جمع مکسر می‌باشد؛ از این‌رو مؤنث مجازی به شمار می‌رود. از این جهت از لحاظ قواعد ادبیات عرب می‌توان این
فعل را هم به صورت
مؤنث (تفتح) و هم به صورت
مذکر (یفتح) آورد که در قرائت مشهور، گزینه اول انتخاب شده است.
اگر فعل «یفتح» بدون تشدید خوانده شود، از
باب ثلاثی مجرد خواهد بود و اگر با تشدید خوانده شود، از
باب تفعیل خواهد بود.
گفتنی است؛ شیوه قرائت آیات قرآن، مبتنی بر روایت و قرائت‌هایی است که به ما رسیده است و ما نمی‌توانیم (حتی اگر تفاوتی در معنی ایجاد نشود) در آن دخل و تصرفی انجام دهیم. بنابراین، با توجه به آن‌که تمام قرائت‌های وارده بر اساس فعل مجهول است، ما نمی‌توانیم با توجیهاتی این فعل را به صورت معلوم «تُفتِّح» بخوانیم.
حال بر فرض این‌که این فعل به صورت معلوم خوانده شود، طبیعتاً فاعل آن ضمیر مستتری است که به «
الله» برمی‌گردد.
قاریان این کلمه از آیه را به صورت‌های مختلف خوانده‌اند:
«الجَمَل» بر وزن اَسَد، «الجُمَّل» (به ضَمّه و تشدید میم)، «الجُمْل» (به ضَمّه و بدون تشدید)، «الجُمُل» و «الجَمْل».
قرائت اول، قرائت مشهور قاریان است.
با توجه به این‌که معنای آیه در همه قرائت‌ها تقریباً یکی است، نیازی نیست که یک قرائت را به قطع و یقین بر دیگر قرائات ترجیح دهیم. با‌این‌حال؛ از‌آن‌رو که امروزه بیشتر
مسلمانان به
قرائت حفص از عاصم ملتزم می‌باشند، قرائت مشهور که همان «تُفَتَّحُ» و «الجَمَلُ» است، بر دیگر قرائت‌ها مقدّم است.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «قرائت صحیح لا یفتح لهم» تاریخ بازیابی۱۳۹۹/۱۲/۱۰.
