• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

فلسفه سجده سهو

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



پرسش: اولین سجده سهو با چه کیفیتی و توسط چه کسی انجام شد و فلسفه وجودی آن چیست؟
نمایه: فلسفه سجده سهو، سجده، سهو، پیامبر، نماز، فلسفه احکام
پاسخ:



برای تشریع سجده سهو در روایات، دلایل مختلفی آورده شده که در اینجا به مهم ترین دلیل آن حکم، اشاره می نماییم.

۱.۱ - سجده سهو مایه خواری و خشم شیطان

در خصوص علت و حکمت تشریع دو سجده سهو، در روایت آمده است که آن دو «مرغمتان» نسبت به شیطان هستند، که با توجه به معانی ماده رغم،
[۴] . فرهنگ جدید فارسی – عربی، ترجمه المنجد، ماده رغم.
یعنی سجده سهو باعث خواری و خشم شیطان و نوعی مخالفت و دشمنی با شیطان است.
اما این که چگونه دو سجده سهو، باعث خواری و خشم شیطان می شوند، باید به ارزش سجده، در عالم بندگی توجه کرد.
بنابر روایات: سجده نهایت بندگی بنی آدم به شمار می آید،
[۵] . جامع احادیث الشیعه، ج ۵، ح ۲۳۵: به نقل از رازهای نماز، ص ۱۳۰.
نزدیک ترین حالت بنده به ذات حق تعالی است.
[۶] . جامع احادیث الشیعه، ج ۵ و حدیث ۲۹۳۴: به نقل از همان، ص ۱۲۳.
سخت ترین حال برای شیطان این است که ببیند انسان در حال سجده است.
[۷] . عروه الوثقی، ج ۱، ص ۵۳۴.


۱.۲ - دیدگاه امام درباره سجده سهو

امام خمینی (ره) در مورد اسرار و رازهای حالت سجده می فرماید: راز اصل سجده، ترک خویشتن، چشم از خود شستن و چشم بستن از ماسوی الله می باشد، سرّ قرار دادن سر بر خاک، چشم پوشیدن از مقامات خود و علامت تسلیم تام بودن و توجه به اصل خویش و یادآوری از نشئه ی خاکی خود است.
[۸] . آداب نماز، ص ۳۵۶، ۳۵۷، ۳۶۰، امام خمینی (ره).

لذا فراموشی، شک و سهو در نماز، گرچه یک گناه محسوب نمی شود، اما نوعی نقص معنوی در مقام بندگی ذات حق تعالی محسوب می شود و به همین جهت ذات حق تعالی از بنده خود خواسته است تا آن را با بهترین جزء نماز که سجده است، جبران نماید که مایه خواری و خشم شیطان شود.


در خصوص این پرسش که اولین شخصی که سجده سهو به جا آورد چه کسی بود، در برخی از روایات آمده است که: نبی خاتم (صلی الله علیه و آله) در نماز چهار رکعتی، با خواندن رکعت دوم سلام داد. در این جا با یادآوری اصحاب، نماز را ادامه و چهار رکعت خواند و پس از آن، سجده سهو به جا آورد.
این مسأله یکی از مباحث فقهی و مرتبط با مباحث کلامی است. اما فقهاء در آن اتفاق نظر ندارند، عده ای به جهت تعارض با ادله دیگر و تنافی با عصمت پیامبر(صلی الله علیه و آله) چنین روایاتی را غیر قابل پذیرش می دانند، و عده دیگری به خاطر وجود سند معتبر و با توجه به این که در متن بعضی از آنها اشاره شده که این قضیه به خواست خداوند متعال اتفاق افتاد و باعث رحمت برای مردم بود، می گویند هیچ منافاتی با ادله دیگر و با مقام والای عصمت آن حضرت ندارد، و آن را می پذیرند.



۱. . وسائل الشیعه، ج ۸، باب ۱۴، حدیث ۱۰۴۸۲    
۲. . وسائل الشیعه، ج ۸، باب ۱۹، حدیث ۱۰۵۱۶.    
۳. . وسائل الشیعه، ج ۸، باب ۱۹، حدیث ۱۰۵۶۱.    
۴. . فرهنگ جدید فارسی – عربی، ترجمه المنجد، ماده رغم.
۵. . جامع احادیث الشیعه، ج ۵، ح ۲۳۵: به نقل از رازهای نماز، ص ۱۳۰.
۶. . جامع احادیث الشیعه، ج ۵ و حدیث ۲۹۳۴: به نقل از همان، ص ۱۲۳.
۷. . عروه الوثقی، ج ۱، ص ۵۳۴.
۸. . آداب نماز، ص ۳۵۶، ۳۵۷، ۳۶۰، امام خمینی (ره).
۹. . وسائل الشیعه، ج ۸، باب عدم بطلان صلاه من نسی، باب ۳، حدیث ۱۰۴۱۷    
۱۰. . وسائل الشیعه، ج ۸، باب عدم بطلان صلاه من نسی، باب ۳، حدیث ۱۰۴۲۴.    
۱۱. . وسائل الشیعه، ج ۸، باب عدم بطلان صلاه من نسی، باب ۳، حدیث ۱۰۴۲۶.    
۱۲. . وسائل الشیعه، ج ۸، باب عدم بطلان صلاه من نسی، باب ۳، حدیث ۱۰۴۲۸.    
۱۳. . وسائل الشیعه، ج ۸، باب عدم بطلان صلاه من نسی، باب ۳، حدیث ۱۰۴۲۹.    
۱۴. . وسائل الشیعه، ج ۸، باب عدم بطلان صلاه من نسی، باب ۳، حدیث ۱۰۴۳۰.    
۱۵. . وسائل الشیعه، ج ۸، باب ان من شک بین الاربع والخمس، باب ۱۴، حدیث ۱۰۴۸۴.    
۱۶. . وسائل الشیعه، ج ۸، باب بطلان الفریضه بزیاده رکعه، باب ۱۹، حدیث ۱۰۵۱۶.    
۱۷. . وسائل الشیعه، ج ۸، باب المواضع التی تجب فیها سجدتا السهو، باب ۳۲، حدیث ۱۰۵۶۱.    
۱۸. . برگرفته از پاسخ سؤال ۶۴۴.    




سایت اسلام کوئست    


رده‌های این صفحه : احکام نماز | فقه | فلسفه احکام




جعبه ابزار