فعال
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: قرآن، حدیث، فعال، فاعل.
پرسش: فاعل و فعال را با توجه به لغت،
قرآن و
حدیث توضیح دهید؟
صفت «فعّال (کردگار/بسیار انجام دهنده)»، مبالغه در صفت «فاعل» و از مادّه «فعل» است که بر پدید آوردن چیزی (اعم از کار و جز آن) دلالت دارد و «فِعْل»، یعنی اثر بخشی توسّط یک اثر گذار. (بنا‌بر‌این، برابرهای فارسی «فاعل»، به فراخور متن، «کننده»، «کنشگر»، و «انجام دهنده» خواهند بود.
در قرآن، برگرفته‌های مادّه «فعل» درباره خدا، هجده بار به‌کار رفته و صفت «فعّال»، دو بار و صفت «فاعل» نیز در شکل جمع، سه بار وارد شده است. آیات قرآنی و احادیث، خدا را کننده و انجام دهنده هر آنچه خواهد، وصف کرده‌اند. از این رو، کنش‌گری
خدای متعال، کنش‌گری با اراده است. از سوی دیگر، کنش‌گری خدا، چون کنش‌گری انسان، با ابزار آلات و دست نیست.
آن‌سان که در پژوهش واژگانی دیدیم، کنش‌گری خدا، بر پدید آوردن چیزی و بر اثر گذاری، دلالت دارد. بر‌این‌پایه، اثبات صفت «کننده» و «کردگار» برای خدا، بر پدید آوردن جهان و اثر‌گذاری در آن توسّط او دلالت دارد. این دیدگاه را می‌توان در برابر دیدگاه دیگری هم‌چون دیدگاه
ارسطو شمرد که به کنشِ خدا و خواست او در جهان، باور نداشت.
از آن جا که کنش‌گری خدا از گونه آفریدگاری است، بسیاری از مباحث مربوط به کنش‌گری خدا در بحث از صفت «آفریدگار»، یاد شده است.
حدیث‌نت، برگرفته از مقاله «فعال» تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۳/۸.
