فرق جهر و اعلان در آیات ۸ و ۹ سوره نوح
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: سوره نوح،
جهر،
اعلان،
حضرت نوح (علیه‌السّلام).
پرسش: در سوره نوح (علیه‌السّلام) آیات ۸ و ۹ به نقل از حضرتشان آمده است که آنان را جهراً خواندم و سپس به آنان اعلان کردم. تفاوت میان «جهر» و «اعلان» چیست؟
پاسخ اجمالی: «جهارا» از ریشه «جهر» به معنای صدای بلند است و «اعلنت» از ریشه «علن» در برابر «سرّ» به معنای آشکار می‌باشد.
«اعلان» و «اسرار» در
آیه ۹ سوره مبارکه نوح دو واژه مقابل بوده، اولی به معنای
اظهار و دومی به معنای
اخفاء است و ظاهر سیاق آبه این است که مرجع ضمیر «لهم» در هر دو جا یکی است. در نتیجه معنای آیه این است که من آنان را، هم سِرّی دعوت کردم و هم علنی، یک‌بار علنی بار دیگر سری، تا در دعوتم همه راه‌هایی را که ممکن است مؤثر باشد، رفته باشم.
حضرت نوح (علیه‌السّلام) با
پروردگار خویش
مناجات می‌کند که من انجام وظیفه کردم و از قوم خود شکایت می‌نماید که دعوتم سودی نداشت. در همین راستا، حضرتشان عرضه می‌دارد که با صدای بلند و آشکارا و مخفیانه و به هر نحوی که ممکن بود، آنان را دعوت نمودم:
«ثُمَّ اِنِّی دَعَوْتُهُمْ جِهاراً، ثُمَّ اِنِّی اَعْلَنْتُ لَهُمْ وَ اَسْرَرْتُ لَهُمْ اِسْراراً».
سپس در جلسات عمومی و با صدای بلند آنها را به سوی ایمان فرا خواندم. به این نیز قناعت نکردم و آشکارا و نهان، حقیقت
توحید و
ایمان را برای آنها بیان داشتم.
آن‌گونه که اکثر مفسران و لغت‌شناسان می‌گویند؛ «جهارا» از ریشه «جهر» به معنای صدای بلند است و «اعلنت» از ریشه «علن» در برابر «سرّ» به معنای آشکار می‌باشد.
ابن عبّاس می‌گوید: «اِنِّی دَعَوْتُهُمْ جِهاراً»؛ یعنی با صدای بلند آنها را دعوت می‌کردم و به گفته بعضی به‌طور آشکارا به‌طوری که همدیگر را می‌دیدند، نه مخفیانه و پنهانی.
«ثُمَّ اِنِّی اَعْلَنْتُ لَهُمْ وَ اَسْرَرْتُ لَهُمْ اِسْراراً»؛ یعنی جماعتی را در ظاهر و آشکارا دعوت کرده، و عدّه‌ای را در پنهانی. سپس آنهایی را که مخفیانه دعوت کرده بودم، علناً خواندم و کسانی را که در ظاهر دعوت کرده بودم هم خواندم.
«ثم» (سپس) بعدیت و تاخیر را می‌رساند، و در این‌جا بعدیت و تاخیر مرتبه‌ای را می‌رساند، البته مرتبه از نظر کلام، و معنایش این است که اول به آرامی و بعداً به بانگ بلند (جهارا) دعوتشان کردم.
«اعلان» و «اسرار» دو واژه مقابل بوده، اولی به معنای اظهار و دومی به معنای اخفاء است و ظاهر سیاق این است که مرجع ضمیر «لهم» در هر دو جا یکی است. در نتیجه معنای آیه این است که: من آنان را، هم سِرّی دعوت کردم و هم علنی، یک‌بار علنی بار دیگر سری، تا در دعوتم همه راه‌هایی را که ممکن است مؤثر باشد، رفته باشم.
حضرت نوح (علیه‌السّلام) برای نفوذ در آن جمعیت لجوج و خود‌خواه، دعوت خود را از سه طریق مختلف دنبال کرد: گاه به صورت شبانه‌روزی سراغ یکایک افراد قوم خود رفته و آنان را مخفیانه به ایمان دعوت می‌کرد
که مواجه با فرار آنان و عکس العمل‌های دیگری می‌شد (انگشت‌ها را در گوش گذاشته، لباس‌ها را به خود پیچیدند، در
کفر اصرار ورزیدند، و
استکبار نمودند). و سپس دعوت خود را علنی و آشکار ساخت، و از آن پس نیز از هر دو روش دعوت آشکار و نهان استفاده می‌کرد.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «فرق جهر و اعلان در آیات ۸ و ۹ سوره نوح»، تاریخ بازیابی۱۴۰۰/۱/۱۰.
