فرق بین بخیل و ضنین
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: آیه،
ضنین،
بخل،
رسول خدا.
پرسش: در آیه «وَ ما هُوَ عَلَی الْغَیْبِ بِضَنِینٍ»، واژه «ضنین» چه تفاوتی با واژه «بخیل» دارد که مشتقات آن در دیگر آیات مورد استفاده قرار گرفته است؟
پاسخ اجمالی: «ضنین» در مورد بخل ورزیدن در چیزهایی مانند
علم است که نزد انسان اهمیت و ارزش دارد و با بخشش آن به دیگران، از ملک انسان خارج نمی‌شود. اما بخل در اموری است که با بخشش آن به دیگران، آن‌چیز از ملک انسان خارج می‌شود.
معنای و مفهوم آیه نیز این است که رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به هیچ چیز از آنچه به او
وحی می‌شود، بخل نمی‌ورزد و وحی را بدون تغییر و تبدیل و کتمان بیان می‌کند.
واژه «بخیل» از ریشه «بخل» است که در مقابل «کَرَم» است.
واژه «ضنین» تنها یک مرتبه در قرآن آمده است: «وَ ما هُوَ عَلَی الْغَیْبِ بِضَنِینٍ؛
و آنچه را از غیب به او گویند دریغ نمی‌دارد.»
این واژه از ریشه «ضنن» است که در معنای «زیاد»،
و «چیز نفیس (گرانبها)»
مورد استفاده قرار می‌گیرد. بنابراین «ضنین» به فردی گفته می‌شود که نسبت به چیزهای نفیس بخل ورزد.
با توجه به این مقدمه، «ضنین» بخل ورزیدن در مورد چیزهایی مانند علم است که نزد انسان اهمیت و ارزش دارد و با بخشش آن به دیگران، از ملک انسان خارج نمی‌شود؛ لذا شبیه به
عاریه است. اما بخل در اموری است که با بخشش آن به دیگران، آن‌چیز از ملک انسان خارج می‌شود. بنابر این جمله «ضنین بعلمه» صحیح است، اما «بخیل بعلمه» صحیح نیست.
در
قرآن کریم نیز هر دوازده مشتقی که از ریشه «بخل» وجود دارد، همگی در ارتباط با بخل‌ورزیدن در امور مالی به‌کار رفته است.
در نتیجه معنای آیه این است که رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به هیچ چیز از آنچه به او وحی می‌شود (و دستور ابلاغ آن‌را دارد)، بخل نمی‌ورزد، و چیزی را از کسی کتمان و پنهان نمی‌کند و تغییر و تبدیل نمی‌دهد، و وحی را نه همه‌اش و نه بعضی از آن‌را به چیز دیگر تبدیل نمی‌کند، بلکه همان‌طور که به او تعلیم داده، به مردم تعلیم می‌دهد، و آنچه را مامور به تبلیغش شده تبلیغ می‌کند.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «فرق بین بخیل و ضنین» تاریخ بازیابی۱۳۹۹/۱۰/۸.
