عوامل موثر بر رشد بد حجابی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: بد حجابی ، رواج بدحجابی،
توبه فرهنگی .
پرسش: چرا بد حجابی بین زنان ایران شیوع پیدا کرده است و چرا توبه فرهنگی سخت‌ترین توبه‌ها است؟
پاسخ: تضعیف باورها و اعتقادات مذهبی در جامعه،
تهاجم فرهنگی دشمن ،
تقلید از الگوهای غربی و خارجی، خلأ فرهنگی در جامعه و ضعف و ناهماهنگی نهادهای اجتماعی از جمله عوامل رواج بد حجابی در جامعه است.
با سلام و احترام خدمت شما پرسشگر گرامی که به دنبال رفع دغدغه‌های علمی به تلاش و کاوش فکری پرداخته و از رهگذر سؤال به شکوفایی اندیشه خود یاری می‌رسانید.
از اینکه با مرکز مطالعات و پژوهش‌های فرهنگی
حوزه علمیه مکاتبه نموده‌اید صمیمانه تشکر می‌کنیم، امید آن که تحقیق و پاسخ ارایه شده رهگشای اندیشه پویشگرتان باشد.
خواهر گرامی! ضمن تشکر و سپاس از این که سوالات خود را با در میان گذاشتید همین دو سوالی که مطرح کرده‌اید نشان دهنده روحیه
مذهبی شما است. در عصری که انحرافات
اخلاقی عده‌ای زیادی از جوانان را در ورطه سقوط قرار داده و
فساد و
بی‌بند و باری به اوج خود رسیده است، پرسش از "توبه فرهنگی" و "بد حجابی زنان"
شخصیت معنوی و
احساس مسئولیت شما را به نمایش می‌گذارد. امید است این روحیه مذهبی و احساس مسئولیت، هر چه بیشتر در وجود شما تقویت گردد و بتوانید به سهم خود در
هدایت جوانان به خصوص دختران نقش مؤثری ایفا کنید.
با این مقدمه کوتاه اینک می‌پردازیم به علل بد حجابی در جامعه و اینکه چگونه می‌توان نقش و مسئولیت خود را انجام داد.
مسأله
فحشاء و از جمله بد حجابی زنان از پدیده‌های جدید اجتماعی نیست، بلکه از دیرباز این عنصر ضد اخلاقی در جامعه وجود داشته است، لکن در سال‌های اخیر و به ویژه سال‌های پس از
دفاع مقدس به موازات تحولات اجتماعی و سرازیر شدن انواع محصولات فرهنگی بیگانه و تساهل و تسامح در مقولات فرهنگی، بد حجابی ابعاد تازه‌ای به خود گرفته است.
در یک نگاه کلی، عوامل و زمینه‌های مؤثر بر رشد بد حجابی عبارتند از:
رفتار انسان محصول اندیشه و بینش او است. در جامعه
اسلامی بر هر فرد
مسلمان بر اساس
جهان بینی و باورهای اعتقادی خویش عمل می‌کند.
حجاب نیز نماد و تبلور اعتقادات فردی است. هر اندازه افراد از نظر اعتقادی و مذهبی قوی‌تر باشند، رفتارها، عملکردها و نوع پوشش و لباس‌شان نیز مطابق با اصول و معیارهای مذهبی و
دینی خواهد بود.
شواهد نشان می‌دهد که در سال‌های پس از
انقلاب باورها و اعتقادات مذهبی در جامعه به ویژه در میان
نسل جوان و نوجوان کمرنگ شده است.
البته این به معنای نفی گرایش‌های قوی مذهبی نیست، بلکه نشان‌دهنده افزایش
بزهکاری در جامعه است.
تضعیف باورها و اعتقادات مذهبی خود معلول چندین عامل است. یکی از عوامل عمده آن القای این
تفکر است که
دین توانایی حلّ مشکلات بشر را در این زمان ندارد.
این
تفکر انحرافی باعث شده است تا جوانان و نوجوانان، قوانین و
احکام مذهبی را زیر پا بگذارند و به انواع انحرافات اخلاقی از جمله
بد حجابی و
بی‌حجابی ، رو آورند.
یکی از عوامل رواج بد حجابی و بی‌حجابی
تهاجم فرهنگی غرب در جامعه ما است.
از آن‌جا که در غرب و اروپا، معنویت و مذهب به حاشیه زندگی خزیده است همه وجود زن برای استفاده‌های جنسی مطرح شده است. غرب با گریزان کردن دختران از
چادر و
حجاب کامل، در واقع بین آنان و ارزش‌های جامعه‌شان فاصله ایجاد کرده است. کشورهای غربی به شیوه‌های مختلف این ایده و تفکر را در
جوامع اسلامی ترویج نموده تا حدودی موفق بوده‌اند.
علاوه بر تهاجم فرهنگی که از برون مرزها اعمال می‌شود، نوعی روحیه غرب‌گرایی و
غرب‌زدگی در خود جوانان و نوجوانان نیز به چشم می‌خورد. تلقی برخی افراد این است که اگر بخواهیم متمدن و پیشرفته شویم باید در رفتار عملکرد، نوع و مدل لباس از غرب
تقلید کنیم. در این رویکرد، متمدن شدن به معنای غربی شدن و تقلید از الگوها و هنجارهای غربی است؛ لذا برخی جوانان و نوجوانان که از نظر اعتقادی و دینی باورهای لازم را ندارند،
تلاش می‌کنند در نوع پوشش و لباس از غرب تقلید کنند.
از دیگر عوامل و زمینه‌های رشد بد حجابی و بی‌حجابی در میان جوانان و نوجوانان نادیده گرفتن الگوهای خودی و روی آوری به الگوهای بیگانه است. روشن‌ترین و صریح‌ترین اظهار نظر در این زمینه همان مصاحبه‌ای بود که "اوشین" به عنوان الگوی زن امروز معرفی گردید و
شخصیت و مقام معنوی
حضرت زهرا (س) به فراموشی سپرده شد. این سخن باالصراحه به زبان یکی از دختران نسل امروز جاری شد، اما بازخوانی ذهن و رفتار همه یا اکثریت کسانی که
حجاب و مسایل اسلامی را مراعات نمی‌کنند، نشان‌دهنده همین نوع تفکر است.
یکی از مهم‌ترین ریشه های ترویج بی‌حجابی و بد حجابی، پیدایش
خلأ فرهنگی در جامعه است هیچ جامعه‌ای تا آمادگی نداشته باشد، از
فرهنگ بیگانه تأثیر نمی‌پذیرد. بنابراین تهاجم فرهنگی و وجود الگوهای نامناسب به خودی خود کارساز نیست بلکه نیاز به زمینه مساعد یعنی خلأ فرهنگی و فکری دارد.
هر یک از نهادهای اجتماعی هم چون
خانواده ،
مدرسه ، نهاد دولت و... عهده‌دار مسئولیت و وظایف شخصی از کارکردهای یک جامعه هستند. فرایند عملکرد این نهادها و نیز تعامل و هم‌سویی آن‌ها چگونگی حرکت فرهنگی یک جامعه را مشخص می‌کند. اگر هر یک از نهادهای اجتماعی وظایف خویش را به خوبی و در راستای اهداف
اسلامی انجام داده و گرایش دختران نوجوان را به حجاب و دیگر مسایل اسلامی تقویت کنند، بی‌حجابی و بد حجابی در جامعه پدیدار نخواهد شد. آسیب‌پذیری زمانی آغاز می‌شود که هر یک از نهادها یا وظایف خویش را انجام ندهند و یا همسو و هم راستا با اهداف کلی جامعه حرکت نکنند در چنین شرایطی تهاجم فرهنگی و بی‌حجابی و بد حجابی در جامعه رواج خواهد یافت.
جامعه یکپارچه و آسیب‌ناپذیر در برابر تهاجمات دشمنان، جامعه‌ای است که بین نهادهای اجتماعی آن پیوند عمیق و گسست ناپذیر وجود داشته باشد. جامعه‌ای که به صورت ید واحده، با وحدت واقعی و همگانی در تمام صحنه‌های اجتماعی و فرهنگی شکل گرفته است نه تنها مرعوب و مقهور تهاجم بیگانگان نمی‌شود بلکه هم چون دژی مستحکم در مقابل تهاجم آنان پایداری می‌کند. نمونه این پاسداری را می‌توان در دفاع مقدس در برابر تهاجم نظامی و اقتصادی بیگانگان به خوبی نظاره کرد. در آن زمان که ارزش‌ها بر جامعه حاکم بود،
انحرافات اخلاقی ، بی‌حجابی و بد حجابی و استفاده از مدها و الگوهای غربی در جامعه دیده نمی‌شد.
یگانه راه اصلاح انحرافات و به تعبیر شما "
توبه فرهنگی"، تقویت اعتقادات و باورهای
دینی و
مذهبی افراد جامعه است. و این وظیفه‌ای است سنگین که به دوش اولیاء، مربیان و اقشار مختلف جامعه نهاده شده است هر چند سالم‌سازی و پاک‌سازی محیط جامعه از افراد منحرف و ابزار و وسایل آلوده کننده و لباس‌های مد غربی، یک ضرورت است. لیکن باید توجه داشت مصون‌سازی افراد در برابر هجوم بیگانگان از اهمیت بیشتری برخوردار است. مصون‌سازی وابسته به خودآگاهی است. دختران باید به گونه ای تربیت شوند که آگاهانه و با اختیار کامل از آلودگی،
گناه و بد حجابی پرهیز نمایند. به عنوان مثال، جمع آوری لباس‌هایی با طرح و آرم غربی که هر کدام پیام‌های خاصی برای جوانان و نوجوانان دارد، در شرایط فعلی لازم و ضروری است. اما کافی نیست، باید بذر
ایمان و
تقوا را در درون جان افراد بارور نمود تا با
اراده و
خودآگاهی کامل از انحرافات دوری کنند. و از طرفی باید
امر به معروف و نهی از منکر این دو اصل در جامعه اجرا شود و در آخر باید گفت اصلاح انحراف همیشه سخت‌تر است از خود فرایند انحراف است چرا که انحراف و
هوس‌رانی خود سراشیبی است و نیاز به زحمت ندارد
انسان مهار (شناختی و...) خود را رها کند رفته است اما اصلاح سخت است و باید موانع آن را برطرف کرد و سعی و زحمت مبارزه با
طاغوت ،
تهاجم فرهنگی شیطان و
هوس را چند برابر کرد.
قال علی علیه‌السلام: الهَوی هویّ الی اسفل؛
هوای نفس انسان را به پستی می‌کشاند.
از این
حدیث دانسته می‌شود که بسیاری و باری‌ها برخواسته از هوای نفس است. چنانچه در روایتی دیگر از آن حضرت آمده است که: الهوی مطیئة الفتن؛
هوای نفس زمینه‌ساز
فتنه‌ها است. بنابراین باید بکوشیم هوای نفس را با تقوای الهی مهار کنیم. تنها در این صورت است که زمینه
سعادت و
خوشبختی ما فراهم می‌شود.
• محمود اکبری، دختران پندها و هشدارها، انتشارات گلستان ادب، ۱۳۸۱.
• سید محمد حسین فضل الله، دریچه‌ای به دنیای جوانان، ترجمه عبدالهادی فقیهی زاده، نشر دادگستر، ۱۳۷۸.
• سید حسین تقوی، آسیب شناسی دینی فمینیسم، انتشارات فرهنگ منهاج، ۱۳۸۱.
سایت اندیشه قم.
