طاووس یمانی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: طاووس یمانی.
پرسش: در روایتی
امام صادق ـ علیه‌السلام ـ شخص طاووس یمانی را به‌خاطر نامش مؤاخذه می‌کنند؟ علت این
عمل چیست؟ و آیا این روایت با توجه به سایر روایات که فال بد را نفی می‌کنند، قابل قبول است؟
پاسخ:
در روایات از طاووس به‌عنوان یکی از «شگفت انگیزترین
پرندگان در
آفرینش»
نام برده شده و در توصیفش آمده است:
خداوند «آن را در استوارترین شکل موزون بیافرید و رنگ‌های پر و بالش را به نیکوترین رنگ‌ها بیاراست».
علاوه بر این از
امام زمان ـ علیه‌السلام ـ نیز تعبیر طاووس اهل
بهشت شده است.
این تمجیدها، نشان می‌دهد که
روایت مورد سؤال (که در ظاهر، بدیمنی طاووس را بیان کرده) در مقام بدیمنی طاووس نیست؛ بلکه قصد دیگری وجود داشته است. هم‌چنین این روایت تنها روایتی است که در بدیمنی طاووس در میان
احادیث وجود دارد.
اما اصل روایت این‌گونه است که روزی طاووس‌بن کیسان یمانی به حضور
امام صادق ـ علیه‌السلام ـ آمد و «امام ـ علیه‌السلام ـ به ایشان فرمودند: تو طاووس هستی؟ عرض کرد: بلی. امام ـ علیه‌السلام ـ فرمود: طاووس پرنده بدیمنی است، بر در خانه هیچ قومی فرود نیامده، مگر این‌که اعلام کوچ بر آنها داده است، تو را به خدا ای طاووس! آیا کسی را پوزش‌پذیرتر از خدا سراغ داری؟ عرض کرد: نه. فرمود: تو را به خدا! آیا می‌دانی که هیچ‌کس راستگوتر از انسانی نیست که بگوید ناتوانم و ناتوان هم باشد. عرض کرد: نه. فرمود: پس چرا نپذیرفته‌ای از آن کسی که پوزش‌پذیرتر از او نیست و از کسی که راستگوتر از او کسی نیست. راوی گوید: این‌جا بود که طاووس گردوخاک لباس‌هایش را تکان داد و گفت: بین من و خدا دشمنی وجود ندارد».
در مورد سند این روایت باید گفت که تنها کتاب ورام این
حدیث را با این الفاظ نقل کرده و هیچ سندی نیز برای این حدیث نیاورده است و برخی از منابع حدیثی دیگر نیز این حدیث را از او نقل کرده‌اند.
بنابراین این حدیث دارای
سند مورد پذیرش نیست و نمی‌توان به آن استناد کرد.
احتمالی نیز در متن روایت وجود دارد که امام در مقام مذمت شخص طاووس یمانی بوده است. علامه مجلسی در این موضوع گفته‌اند:
طاووس یمانی قائل به
جبر و نفی
استطاعت بوده است و امام در رد او برآمده،
بدین‌ترتیب که امام خواسته باشد با جملاتی که شاید مورد پذیرش عرف آن زمان بوده و به نوعی این باور، ناظر به جبری بوده که طاووس، معتقد به آن بوده، ذهن ناخودآگاه این فرد را بیدار کرده و موجب برگشت او شود. بنابراین احتمال دارد
امام به جهت راهنمایی شخص طاووس یمانی و آگاه کردن او برای بازگشت به حقیقت، این گفتار را درباره طاووس بیان داشته و قصد پذیرش این باور عمومی که طاووس
حیوان بدیمنی است را نداشته باشد.
گفتنی است که مضمون این روایت در
کتاب متأخر دیگری ذکر شده،
منتها در آن، فال بد زدن به لفظ طاووس دیگر وجود ندارد و تنها مابقی روایت در آن آمده است.
پایگاه اسلام کوئست.
