سیر مطالعاتی آثار شهید مطهری
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: سیر مطالعاتی، آثار شهید مطهری (رحمة‌الله‌علیه).
پرسش: آیا سیر مطالعاتی آثار شهید مطهری (رحمة‌الله‌علیه) برای همه افراد یکسان است؟ برای یک دانش‌جوی لیسانس یا یک طلبه مقدمات و یا طلبه سطح، هرکدام چه‌گونه است؟
پاسخ:
استاد شهید
مرتضی مطهری (رحمة‌الله‌علیه)، جایگاه ویژه‌ای بین اندیشمندان اسلامی دارد و به لحاظ جامعیت و گستردگی اطلاعات و دانش‌های ایشان در بسیاری از عرصه‌ها و عمق و ژرفای اندیشه‌هایش و نیز تأثیر بسزایی که بر نسل جوان در دوران
حیات با
برکت و بعد از شهادت داشتند، آثار ایشان، مورد توجه دانش‌دوستان و نسل جوان قرار گرفته است و بارها حضرت
امام خمینی (رحمة‌الله‌علیه) و حضرت
آیت‌الله خامنه‌ای (حفظه‌الله) و دیگر بزرگان، از آثار این بزرگ‌مرد تجلیل نمودند و
مطالعه آن را به جوانان توصیه فرموده‌اند.
نکته مهم این است که آثار ایشان چه به لحاظ صفا و خلوص ـ یعنی سرشار از معارف ناب اسلامی و اندیشه‌های صاف و بدون خلط است و خود استاد بزرگ‌ترین مبارز بر علیه جبهه اندیشه‌های التقاطی بود ـ و چه به لحاظ سادگی و روانی، از ویژگی‌های ممتازی برخوردار است و در واقع مطالعه آثار ایشان، راحت‌ترین و نزدیک‌ترین راه و نیز مطمئن‌ترین مسیر برای دست‌یابی به معارف ناب اسلامی و قرآنی می‌باشد.
سیر مطالعات کتاب‌های استاد شهید مرتضی مطهری برای همه افراد یکسان نیست؛ بلکه با توجه به تنوع مطالب و موضوعات و نیز سبک و محتوای نوشتار، می‌توان کتاب‌ها و موضوعات درخور فهم و مورد
علاقه خود را انتخاب کرد.
برای توضیح بیش‌تر لازم است این نکته را در مورد آثار شهید مطهری بیان نمود که:
حوزه اصلی
تفکر و تدریس آیت‌الله مطهری
فلسفه بوده؛ اما تقریباً در تمام رشته‌های معارف اسلامی، صاحب‌نظری ژرف‌اندیش و پژوهشگری دقیق و در پاره‌ای از حوزه‌های دانش در قله
اجتهاد بود. تنوع آثار ایشان در
فقه، فلسفه،
تفسیر،
تاریخ، امور اجتماعی و سایر رشته‌ها همگی از جذابیت و استحکامی خاص برخوردار است. آثار و نوشته‌های استاد در موضوعات مختلف و در سطوح متفاوت از کتاب‌های تخصصی فلسفی گرفته تا کتاب داستان راستان را شامل می‌شود.
بخشی از کتاب‌ها و آثار ایشان از نوارهای درسی که در
دانشکده الهیات و
حوزه علمیه قم ایراد فرموده‌اند، پس از شهادت ایشان به چاپ رسیده است و نیز پاره‌ای از مطالب و یادداشت‌های استاد که از ایشان به جای مانده است و مقالاتی که به نشریات ارسال نموده‌اند، پس از ویرایش و بازنگری، در قالب کتاب‌هایی در موضوعات مختلف به چاپ رسیده است.
همه نکات یادشده بالا، نشانه این است که کتاب‌ها و آثار علامه شهید مطهری برای مخاطبان در سطوح مختلف سنی و
دانش و تخصص نوشته شده است که هر فرد می‌تواند متناسب با سطح دانش و رشته تخصصی خویش از آن‌ها بهره‌مند شود.
بر این اساس باید در ابتدا کتاب‌هایی را که کم‌تر جنبه تخصصی دارند و محور اصلی موضوعات آن‌ها مسائل اجتماعی، فرهنگی و اعتقادی است مطالعه نمود، که از آن جمله می‌توان این کتاب‌ها را نام برد:
مسئله حجاب،
نظام حقوق زن در اسلام،
گفتارهای معنوی،
وحی و نبوت،
زندگانی جاوید یا
حیات اخروی، و...
در مرحله بعد کتاب‌هایی را که به موضوعات اجتماعی یا اعتقادات پرداخته‌اند، اما تقریباً مفاهیم و اصطلاحات تخصصی در آن به کار رفته است، مطالعه کرد؛ مانند:
اسلام و نیازهای جهان امروز،
احیای تفکر اسلامی،
انسان و سرنوشت،
عدل الهی،
امدادهای غیبی،
بیست گفتار،
جامعه و تاریخ،
جاذبه و دافعه امام علی (علیه‌السّلام)،
خدمات متقابل اسلام و ایران،
سیری در نهج‌البلاغه،
علل گرایش به مادی‌گری،
قیام و انقلاب امام مهدی (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف)،
نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر، ولاءها و ولایت‌ها، و... .
در مرحله سوم با توجه به
علاقه و گرایش تحصیلی فرد می‌توان کتاب‌های کاملاً تخصصی استاد (مانند
اصول فلسفه و روش رئالیسم،
مقالات فلسفی،
مجموعه مقالات،
ماتریالیسم در ایران،
مباحث اقتصادی،
شرح منظومه،
اخلاق جنسی در اسلام و جهان غرب،
آشنایی با قرآن و...) را در سیر مطالعاتی قرار داد.
دانش‌جویی که می‌خواهد از ابتدای دوران تحصیل دانش‌جویی خود، با آثار استاد مطهری آشنا شود یا طلبه مقدمات نیز هرکدام متناسب با سطح
دانش و معلومات خویش می‌توانند از آثار این متفکر اندیشمند بهره‌مند شوند. این افراد مطالعات خود را می‌توانند از کتاب‌های روان و غیر تخصصی (مانند
داستان راستان،
حماسه حسینی،
امدادهای غیبی در زندگی بشر،
آشنایی با علوم اسلامی، جاذبه و دافعه امام علی (علیه‌السّلام) و ...) آغاز نمایند و به‌هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود که کتاب‌های فلسفی و کلامی ایشان را
مطالعه کنند؛ بلکه مطالعه کتاب‌های تخصصی را پس از مطالعه کتاب‌های ساده‌تر و زمانی که قدرت فهم و تحلیل آن‌ها را پیدا نمودند، آغاز کنند.
۱. سیری در آثار شهید مرتضی مطهری، بنیاد فرهنگی امام رضا (علیه‌السّلام)، ۱۳۶۲ ش.
۲. علی شیروانی، معارف اسلامی در آثار شهید مطهری، معاونت امور اساتید و ...، ۱۳۷۶ ش.
۳. حمید نگارش و همکاران، استاد مطهری و دغدغه اسلام اصیل، لوح محفوظ، ۱۳۷۹ ش.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «سیر مطالعاتی آثار شهید مطهری»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۰۲/۱۹.
