زندگی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: زندگی،
عبودیت، سعادت،
خلقت،
بندگی.
پرسش: من یک جوان هستم و در حال حاضر دوست دارم که بدانم که هدف از زندگی چیست؟
پاسخ: در دستورات و تعالیم اسلامی ما، فراوان به هدف زندگی اشاره شده است.
قرآن کریم هدف از زندگی
انسان را عبودیت پروردگار و به تبع آن رسیدن به کمالات معنوی و سعادت در دنیا و آخرت برشمرده است. به بیان دیگر، هدف از خلقت و زندگی را مسابقه در بهتر
عمل کردن، دانسته است. در روایات ما به فروعات هدف خلقت و
حیات نیز به‌خوبی اشاره شده است. درباره برداشت از فرمایشات معصومان ـ علیهم‌السلام ـ باید به این نکته توجه کرد که استفاده از
کلام ایشان اگرچه برای همه امکان‌پذیر است، ولی اگر بخواهیم کلامی را به آنها نسبت بدهیم، باید شرایطی را رعایت کرده باشیم که در ذیل بدانها اشاره می‌شود.
در دستورات و تعالیم اسلامی ما، فراوان به هدف زندگی اشاره شده است. قرآن کریم هدف از زندگی انسان را عبودیت پروردگار و به تبع آن رسیدن به کمالات معنوی و سعادت در
دنیا و
آخرت بر شمرده است
به بیان دیگر، هدف از خلقت و زندگی را مسابقه در بهتر عمل کردن، دانسته است.
برای آگاهی بیشتر در این زمینه به شرح
نهج‌البلاغه، علامه جعفری، جلدهای ۱، ۶ و ۸ و
کتاب تکامل اجتماعی انسان، شهید مطهری و پاسخ‌هایی که در این زمینه در سایت موجود است، مراجعه کنید.
توجه به روایتی در اینجا مناسب به‌نظر می‌رسد.
در روایتی از
امام صادق ـ علیه‌السلام ـ می‌خوانیم:
"ان الله عزوجل ما خلق العباد الا لیعرفوه، فإذا عرفوه عبدوه، فإذا عبدوه استغنوا بعبادته عن عبادة من سواه"؛ امام حسین ـ علیه‌السلام ـ در‌برابر اصحابش آمد و چنین فرمود: "
خداوند بزرگ بندگان را نیافریده، مگر به‌خاطر این‌که او را بشناسند، هنگامی که او را بشناسند، عبادتش می‌کنند و هنگامی که بندگی او کنند، از بندگی غیر او بی‌نیاز شوند".
اما بحث اصلی که باید کمی توضیح داده شود، درباره نحوه و چگونگی برداشت از کلام معصومان ـ علیهم‌السلام ـ است.
درباره برداشت از فرمایشات معصومان ـ علیهم‌السلام ـ باید به این نکته توجه کرد که اگرچه استفاده از کلام ایشان برای همه قابل تصور و امکان‌پذیر است، ولی اگر بخواهیم کلامی را به آنها نسبت کامل بدهیم، باید شرایطی را رعایت کرده باشیم:
باید عام و خاص کلام آنان را بتوانیم تشخیص بدهیم. شاید کلامی که فرموده‌اند در حدیثی دیگر از خودشان یا دیگر
ائمه ـ علیهم‌السلام ـ تخصیص خورده باشد. پس احتیاج به یک جامع‌نگری و تسلط کامل دارد. مثلاً اگر خواستیم نظر‌شان را درباره دنیا یا هدف زندگی داشته باشیم و بگوییم این نظر
اسلام است، باید به‌حدی منابع و کلام ائمه را دیده باشیم که مطمئن شویم، این کلام عام ایشان، در جای دیگری تخصیص نخورده است.
قادر به تشخیص مطلق از مقید باشیم و مطمئن باشیم کلام
معصوم ـ علیه‌السلام ـ در جایی مقید نشده است.
گاهی بعضی از فرمایشات ائمه برای زمان خاصی بوده که توسط دیگر ائمه این محدودیت زمانی بیان شده است که اصطلاحاً به آن ناسخ و منسوخ می‌گویند. برای استناد یک مطلب به ائمه باید از ناسخ و منسوخ بودن کلامشان مطمئن باشیم.
قادر به تشخیص رتبه‌بندی کلامشان باشیم. گاهی مطلبی را برای عوام و انسان‌هایی با فهم کمتر، بیان می‌کردند که باید از کلام‌های درجه متوسط و عالی ایشان جدا شود.
مثلاً این سؤال از چند تن از ائمه پرسیده شده است که خداوند می‌تواند دنیا را با همه بزرگی‌اش در تخم‌مرغ جای دهد به‌صورتی که نه تخم‌مرغ بزرگ شود و نه دنیا کوچک!
ائمه به تناسب افراد جواب داده‌اند، برای برخی مثال به چشم زده‌اند که چه‌گونه خداوند دنیا را در کوچک‌تر از تخم‌مرغ جای داده است و چون این جواب برای عده‌ای تام نبوده، بعضی از مسائل اعتقادی را مطرح و توضیح داده‌اند.
پس بسیار دور است که بتوان از کلامی مانند
نهج‌البلاغه که بزرگ‌ترین عالمان مسلمان و حتی غیر‌مسلمان، گمشده خود را در آن یافته‌اند، تناقضی پیدا کرد.
اما نسبت به آموختن
علم باید گفت که اگر به باب العلم والجهل کتاب شریف
کافی مراجعه شود، نظر اسلام درباره علم و اهمیت آن مشخص می‌شود. در همین باب آمده است که علم و کسب آن عبادت است؛ بلکه از برترین
عبادات شمرده شده است. پس با تقسیم
امام علی ـ علیه‌السلام ـ قابل جمع است که فرمود: روز خود را به سه قسم تقسیم کنید؛ زیرا کسب علم نیز
عبادت است.
برای نمونه روایتی را از همین باب از علی ـ علیه‌السلام ـ درباره اهمیت علم یاد‌آور می‌شویم.
«قَالَ سَمِعْتُ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ یَقُولُ أَیُّهَا النَّاسُ اعْلَمُوا أَنَّ کَمَالَ الدِّینِ طَلَبُ الْعِلْمِ وَ الْعَمَلُ بِهِ أَلَا وَ إِنَّ طَلَبَ الْعِلْمِ أَوْجَبُ عَلَیْکُمْ مِنْ طَلَبِ الرزق؛
امام فرمود:
کمال دین، طلب علم و عمل به آن است. آگاه باشید که طلب علم از طلب
مال بر شما واجب‌تر است».
در پایان متذکر می‌شویم در این مقطع حساس، رابطه خود را با عالمان دینی و کسانی که عمر خود را در راه فهم مطالب عالیه
اهل بیت ـ علیهم‌السلام ـ صرف کرده‌اند، بر قرار کرده و از وجود آنان استفاده کنید و البته مراقب باشید که کسانی همیشه در کمین جوانان نشسته‌اند تا آنان را به مسیری سوق دهند که خود می‌پسندند، مسیری که سرانجام آن به خدا و
سعادت زندگی دنیا و
آخرت ختم نمی‌شود. موفق باشید.
پایگاه اسلام کوئست.
