روش برخورد با رفتارهای لغو دوستان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: دوستان، اهل مسجد، رفتارهای لغو و بیهوده، تأثیرگذاری بر دوستان.
پرسش: بنده دوستانی دارم که اهل مسجد و هیئت هستند؛ اما گاهی حرف‌های لغو و بیهوده می‌زنند. وظیفه من در برخورد با آن‌ها باید چه‌گونه باشد و چه رفتاری داشته باشم؟
پاسخ:
مسئله
دوستی، ملاک‌ها و حدود آن موضوعی است که توجه به آن، راه
سعادت را برای
انسان هموار می‌کند و بی‌توجهی بدان سرانجامش خسران و پشیمانی است؛ ازاینرو توجه شما به این موضوع ستودنی است.
باید دانست که اطرافیان انسان، آنان که در گذر زمان به شکل‌های گوناگون با فرد در ارتباط هستند، به دو گروه تقسیم می‌شوند:
یک دسته آنان هستند که در بیش‌تر لحظه‌ها همدل و همراز او هستند، از سرّ و آشکارش خبر دارند و بر روحیات و رفتار او تأثیر می‌گذارند.
دسته دوم آنانی هستند که ارتباط با آن‌ها سطحی و گذراست. گروه اول همان دوستان صمیمی هستند که انتخاب آن‌ها کار ساده‌ای نیست و نمی‌توان بدون برنامه‌ریزی و
تفکر قبلی و تنها برحسب علایق و پیش‌آمدها فرد یا افرادی را به عنوان رفیق شفیق برگزید.
پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) فرمودند: «انسان به دین دوستش است. پس هر یک از شما باید بنگرد که با چه کسی دوستی می‌کند».
اسلام به علت اهمیت فراوانی که دوست در
زندگی انسان دارد، توصیه‌های زیادی درباره انتخاب دوست و هم‌نشینی با او عنوان کرده است.در راستای پاسخ به سؤال شما پرداختن به مراحل
انتخاب دوست از دیدگاه
اسلام نیکو است. دراین قسمت، این مراحل را به اختصار بیان می‌کنیم.
«دوستی
مؤمن با دیگر
مؤمنان برای خدا، از بالاترین شاخه‌های
ایمان است».
دوست پل مبادله
اخلاق و خصوصیات است. بسیاری از
محاسن و
رذایل اخلاقی از طریق هم‌نشینی انتقال می‌یابد. اگر از انسان‌های موفق بپرسید که عامل موفقیت شما چه بود، بی‌درنگ یکی از عوامل مهم موفقیت خود را
رفاقت با دوستان خوب اعلام می‌دارند. در مقابل اگر از انسان‌های شکست خورده در
زندگی بپرسید: علت ناکامی‌هایتان چه بود؟ خواهند گفت: دوست ناباب.
پس برای انتخاب، دانستن معیارهای انتخاب مانند داشتن ایمان و
تقوا، داشتن
عقل و درایت و دستگیر بودن فردی که می‌خواهیم او را به دوستی برگزینیم ضروری است.
اعتماد به ظاهر افراد کار پسندید‌ه‌ای نیست؛ چنان که
سوءظن به افراد نیز ناپسند است؛ ازاینرو انسان باید کسی را که می‌خواهد با او پیمان دوستی ببندد بیازماید.
امام علی (علیه‌السّلام) می‌فرماید: «لا تثق بالصدیق قبل الخبرة»؛
پیش از آزمودن به کسی اطمینان مکن.
با توجه به این مطلب داشتن برخی صفات نیک (مانند شرکت در
نماز جماعت) کافی نیست؛ بلکه برای یافتن دوست راستین بایستی دست به
آزمایش زد. یکی از راه‌های
امتحان، وقت خشمگین شدن وی است. اگر هنگام
عصبانیت او از شما، از جاده
اعتدال و
عفت کلام خارج نشد، می‌توان بر دوستی او اعتماد کرد.
پس از انتخاب دوست بر‌اساس معیارهای صحیح و دریافتن این‌که این صفات نیک در درون فرد سرچشمه دارد، نوبت آن است که فرصت را
غنیمت شمرده و رابطه دوستی خود را با او پایدار سازیم. برخی عوامل که در محکم شدن رابطه‌ها نقش‌آفرین هستند، عبار‌ت‌اند از:
«امام علی (علیه‌السلام) می‌فرماید: هرگاه با کسی برادری کردی،
حق برادری را گرامی دار (حقوق دوستی را رعایت کن)
».
«رحماء بینهم».
مریدان او (پیامبر (صلی‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم)) یار هم‌دیگرند ••• که با مشفقی بار هم را برند
ولی سخت گیرند بر کافران ••• سخن تند رانند با منکران.
امیرالمؤمنین، علی (علیه‌السّلام) به ما آموخته است که در برابر خطای دیگران چه کنیم: «
مسلمان آیینه برادرش است. پس هرگاه از برادرتان لغزشی دیدید، همگی چون دشمن بر سرش نریزید، بلکه ارشادش کنید و برایش خیرخواهی کنید و با او نرمی کنید و مبادا
اختلاف کنید که سبب خروج از دین است».
مراحل بالا پله‌هایی است که در راه رسیدن به دوستان نمونه باید پیموده شوند. برای مطالعه بیش‌تر در این زمینه پیشنهاد می‌کنیم کتاب‌های زیر را
مطالعه کنید:
ـ صادق‌نیا، مهراب، سیمای روزانه فرد مسلمان، قم: بوستان کتاب، ۱۳۸۲ ش.
ـ بهرامی، غلام‌رضا، آیین دوست‌یابی، مجمع ذخائر اسلامی، قم، ۱۳۷۹ ش.
دوست ارجمند! در مورد این‌که در مقابل این‌گونه دوستان که اهل مسجد و هیئت هستند، اما برخی رفتار‌ها از آن‌ها سر می‌زند، به نکات زیر اشاره می‌کنیم:
علت اساسی اهمیت داشتن دوست در زندگی، تأثیرپذیری انسان از اوست؛ همان‌گونه که
دوستان بر
روح و رفتار ما تأثیر می‌گذارند، ما هم می‌توانیم بر روحیات و رفتار آنان تأثیرگذار باشیم و تأثیرگذاری در دیگران تنها با توصیه و گفتار نیست. شما دوست گران‌قدر برای حل این مسئله باید «قدرت تأثیرگذاری» خود را افزایش دهید تا رفتار آنان در اثر الگوگیری و تأثیرپذیری از شما تغییر یابد.
ازهمین‌رو در این‌جا برخی راه‌های افزایش تأثیر
انسان ذذذذذذذرا در دیگران ذکر می‌کنیم:
۱. شخصیتی دوست‌داشتنی داشته باشیم، برای رسیدن به این مرحله: همیشه
تبسم بر لب داشته باشید، افراد را با
اسم و
لقب مناسب صدا بزنید؛ چراکه نام هر کس برای او دل‌نشین است، به حرف‌های دوستتان خوب گوش کنید، به او ابراز
علاقه کنید.
با گرمی آغازگر
سلام باشید، به گرمی دست بدهید، به آن‌ها
محبت کنید و احترام بگذارید، به دوستان خود
هدیه بدهید و ... .
۲.
رازداری و عیب‌پوشی؛
۳. ایمان و
تقوا: «آن کسانی که ایمان آوردند و عمل نیک کردند، به‌زودی خدا قرار دهد دوستی آن‌ها را در دل مردم.
۴. تمرین انتقادپذیری و ناراحت نشدن از آن؛
۵. آموختن روش
معاشرت با دیگران.
پس از تلاش برای تأثیرگذاری مثبت در رفتار و روحیات اطرافیان و دوستان، اگر دریافتید که آنان بر اعمال ناشایست گذشته خود پافشاری می‌کنند، بایستی از آن‌ها فاصله بگیرید تا از اثرات ویرانگر معاشرت با آنان در امان بمانید.
تا توانی می‌گریز از یار بد ••• یار بد بدتر بود از مار بد
مار بد تنها تو را بر جان زند ••• یار بد بر جان و بر ایمان زند
توجه به این نکته لازم است که مزاح و شوخی در حدی که موجب زدودن غم و‌اندوه و شاد کردن مؤمن باشد و به گناه، افراط، جسارت و سخنان زشت و دور از ادب کشیده نشود، عمل پسندیده است. آن‌چه در این باره از پیشوایان دین به ما رسیده، در همین محدوده است. به تعبیر امام علی (علیه‌السلام): زشت‌گویی شیوه فرومایگان است.
اصل شاد بودن و شوخ‌طبعی ـ به ویژه برای جوانان و نوجوانان ـ طبیعی و قابل قبول است.
پیامبر گرامی اسلام (صلی‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم) فرمودند: «
اِنّی لا مزحُ و لا اقولُ الاّ حقاً »؛ من شوخی می‌کنم؛ ولی جز سخن حق نمی‌گویم.
شخصی به نام یونس شیبانی می‌گوید: حضرت صادق (علیه‌السّلام) از من پرسید: مزاح شما با یک‌دیگر چه‌گونه است؟ عرض کردم بسیار اندک، حضرت فرمود: این‌گونه نباشید؛ چراکه مزاح کردن از حسن خلق است و تو می‌توانی به وسیله آن، برادر دینی‌ات را شاد کنی. پیامبر خدا (صلی‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم) نیز با افراد شوخی می‌کرد و منظورش شاد کردن آنان بود.
اکنون چند نکته کاربردی را بیان می‌کنیم:
ـ در جمع دوستان به کسی تذکر ندهید.
ـ تذکر غیر مستقیم بدهید.
ـ روی تک‌تک دوستان خود کارکنید.
ـ رابطه خود را با افراد هم‌نوا با خودتان عمیق‌تر کنید.
ـ تلاش کنید بحث را مدیریت کنید و با بحث‌های جالب و مفید مانع سخنان لغو شوید.
ـ با شخصیت جالبی که در خود ایجاد می‌کنید، به آن‌ها هم بفهمانید که لهو و لغو شما را می‌رنجاند.
۱. کاشفی، محمدرضا، آیین مهرورزی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۶ ش.
۲. مهاجرت، عزت، دوستی و دوست‌یابی از دیدگاه امام علی (علیه‌السلام)، نشر عابد، ۱۳۷۹ ش.
۳. دست داده، زین‌العابدین، شمیم دوستی، جهرم،مجتمع فرهنگی هنری شهید عبدالرضا مصلی‌نژاد، ۱۳۷۸ ش.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «روش برخورد با رفتارهای لغو دوستان»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۰۱/۱۱.
