روایت دشمن بودن زنان و فرزندان برای انسان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: زن،
فرزند،
دشمن،
روایت،
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)،
قرآن.
پرسش: روایتی از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بیان می‌دارد که زن یک انسان، بدترین دشمن اوست! این روایت چگونه توجیه می‌شود؟!
پاسخ اجمالی: این روایت را فقط متأخرین از منابع شیعه نقل کرده‌اند با این وجود اگر در سند آن خدشه کنیم، محتوای آن قابل پذیرش است و با آیات قرآن (آیه ۱۴
سوره تغابن) نیز منطبق است؛ چرا که موضوع دشمنی تنها به همسران اختصاص ندارد، بلکه علاوه بر همسر، شامل خود انسان و فرزندانش هم شده و نشانگر آن است که همه اینها می‌توانند
بالقوه بدترین دشمن انسان بوده و به او آسیب برسانند.
روایت مورد اشاره در پرسش، در منابع معتبر اولیه شیعی وجود ندارد، بلکه به غیر از
نهج الفصاحه (که از منابع متأخر بوده و در موارد بسیاری از منابع اهل سنت نقل می‌کند) کتاب‌هایی چون
ریاض السالکین (که آن هم از تالیفات نسبتاً متأخر است) به نقل این روایت پرداخته‌اند:
«قال صلّی‌اللّه‌علیه‌و‌آله: لیس عدوّک الذی ان قتلته آجرک اللّه فی قتله، و ان قتلک ادخلک الجنّة، و لکنّ اعدی عدوّک نفسک التی بین جنبیک و امراتک التی تضاجعک و اولادک الذین من صلبک؛
دشمنت آن فردی نیست که اگر او را بکشی
خدا در کشتن او به تو پاداش خواهد داد، بلکه بدترین دشمنان تو، نفس خودت است که در اندرونت جای دارد، همسرت است که با او همبستر می‌شوی و فرزندانی که از نسل تو هستند! ».
با این وجود و حتی اگر در سند روایت خدشه کنیم، اما محتوای آن قابل پذیرش بوده و با آیات قرآن نیز منطبق است؛ چرا که اولاً: موضوع دشمنی تنها به همسران اختصاص ندارد، بلکه علاوه بر همسر، شامل خود انسان و فرزندانش هم شده و نشانگر آن است که همه اینها می‌توانند بالقوه بدترین دشمن انسان بوده و به او آسیب برسانند. ثانیاً: این دشمنی ناظر به تمام همسران و فرزندان نبوده، بلکه تنها تعدادی از آنها می‌توانند چنین باشند. ثالثاً: این روایت، در حقیقت تفسیری از این آیه است: «یا اَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اِنَّ مِنْ اَزْواجِکُمْ وَ اَوْلادِکُمْ عَدُوًّا لَکُمْ فَاحْذَرُوهُمْ وَ اِنْ تَعْفُوا وَ تَصْفَحُوا وَ تَغْفِرُوا فَاِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحیم؛
ای کسانی که
ایمان آورده‌اید! بعضی از همسران و فرزندانتان دشمنان شما هستند، از آنها بر حذر باشید و اگر
عفو کنید و چشم بپوشید و ببخشید، (خدا شما را می‌بخشد) چرا که خداوند بخشنده و مهربان است.»
واژه «ازواج» در این آیه می‌تواند شامل مطلق همسر یعنی هم مرد و هم زن شود. در این آیه، خدای متعال بعضی از فرزندان و همسران را دشمن
مؤمنان شمرده است. البته این دشمنی مربوط به ایمان است؛ به دلیل آنکه آنها همسران و پدران خود را وادار می‌کنند دست از ایمان به خدا بردارند و بعضی از اعمال نیکو؛ مانند
جهاد،
انفاق و... را انجام ندهند، و یا بعضی از
گناهان کبیره را مرتکب شوند و ممکن است مؤمنان به خاطر محبتی که به همسر و فرزندشان دارند، در مواردی که نباید از آنان اطاعت کنند؛ خواسته آنان را عملی کنند و به همین دلیل، آیه شریفه با آنکه توصیه به عفو و گذشت و چشم‌پوشی می‌کند، اما به این نکته نیز اشاره می‌کند که برخی از همسران و فرزندان می‌توانند در مسیر پیشرفت انسان به عنوان یک عامل بازدارنده و یک دشمن ارزیابی شوند.
بنابر‌این، آن گروه از زنان و فرزندانی دشمن انسان به‌شمار می‌روند که مانع رشد و تعالی دینی و معنوی شوهران و پدران خود شده و آنان را از جهاد و تلاش مادی و معنوی در راه خدا باز دارند.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «روایت دشمن بودن زنان و فرزندان برای انسان»، تاریخ بازیابی۱۴۰۰/۶/۲۷.
