• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

دار الندوة

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


کلیدواژه: مکه، دار‌الندوه، قصی بن کلاب، مشورت، قریش، عبدالدار بن قصی.

پرسش: «دارالندوه» در چه دورانی و با چه اهدافی ساخته شد؟ مهم‌ترین تصمیماتی که در آن گرفته شد، چه بود؟

پاسخ: این واژه در اصطلاح تاریخی، به مکانی در مکه گفته می‌شود که «قصی بن کلاب» (جد چهارم رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) آن‌را به منظور مشورت مردم با خود بنا نهاده بود. و ده‌ها سال بعد و در زمان حکومت منصور عباسی و در فرایند گسترش مسجدالحرام؛ دارالندوه تخریب شد و به مسجدالحرام ملحق گردید.
حوادثی؛ مانند مشورت برای جلوگیری از رشد اسلام، توطئه کشتن پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و پیمان‌بستن برای محاصره مسلمانان در آنجا اتفاق افتاد.


«دار الندوة» مرکب از دو کلمه «دار» به معنای خانه و اطراف آن،
[۱] فیومی، احمد بن محمد، المصباح المنیر، ص۳۰۸.    
و کلمه «الندوه» برگرفته از «ندا»
[۲] جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح، ج۶، ص۲۵۰۵.    
و هم‌خانواده با «الندیّ»، «النادی» و «المنتدی»،
[۳] حموی، یاقوت بن عبد‌الله، معجم البلدان، ج۲، ص۴۲۳، بیروت، دار صادر، چاپ دوم، ۱۹۹۵م.    
به معنای مجلسی است که مردم در آن گرد هم می‌آیند.
[۴] جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح، ج‌۶، ص۲۵۰۵.    


بر‌این‌اساس، هر محل گردهم‌آیی را می‌توان «دار الندوه» نامید؛ اما این واژه در اصطلاح تاریخی، به مکانی در مکه گفته می‌شود که «قصی بن کلاب» (جد چهارم رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) آن‌را به منظور مشورت مردم با خود بنا نهاده بود.
[۵] معجم البلدان حموی، یاقوت بن عبد‌الله، معجم البلدان، ج۲، ص۴۲۳.    

مسئولیت این مکان بعد از «قصی» به عهده فرزندش «عبدالدار» رسید و سپس در دست فرزندان وی بود تا این‌که معاویة بن ابی‌سفیان آن‌را از «عکرمة بن عامر بن‌ هاشم بن عبد مناف» (که یکی از بنی عبدالدار بود) خرید و تبدیل به دار‌الاماره کرد.
[۶] حموی، یاقوت بن عبد‌الله، معجم البلدان، ج۲، ص۴۲۳.    
البته گزارش دیگری نیز وجود دارد که عکرمه دارالندوه را در جاهلیت به حکیم بن حزام فروخت
[۷] ابن حزم‌اندلسی‌، علی بن احمد، جمهرة انساب العرب‌، ص۱۲۷، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اوّل‌، ۱۴۱۸ق.    
و این حکیم بود که بعدها دارالندوه را به معاویه فروخت.
[۸] ابن عبدالبر، یوسف بن عبد‌الله‌، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، ج۱، ص۳۶۲، تحقیق، البجاوی، علی محمد، بیروت، دار الجیل، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.    

به‌هر‌حال و ده‌ها سال بعد و در زمان حکومت منصور عباسی و در فرایند گسترش مسجدالحرام؛ دارالندوه تخریب شد و به مسجدالحرام ملحق گردید.
[۹] یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب‌، تاریخ الیعقوبی، ج‌۲، ص۳۶۹، بیروت، دار صادر، چاپ اول، بی‌تا.    


در دوران پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، این مکان محل مشورت‌های مهم قریش علیه حضرت‌شان بود. حوادثی؛ مانند مشورت برای جلوگیری از رشد اسلام با شاعر و ساحر نامیدن رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)،
[۱۰] مقریزی، تقی‌الدین‌، امتاع الاسماع بما للنبی من الاحوال و الاموال و الحفدة و المتاع، ج۱۴، ص۳۲۴‌، تحقیق، نمیسی، محمد عبد الحمید، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، ۱۴۲۰ق.    
توطئه کشتن ایشان که منجر به هجرت ایشان به مدینه شد؛
[۱۱] ابن هشام، عبد‌الملک، السیرة النبویة، ج۱، ص۴۸۰-۴۸۲، تحقیق، السقا، مصطفی، الابیاری، ابراهیم، شلبی، عبد الحفیظ، بیروت، دار المعرفة، چاپ اول، بی‌تا.    
و قبل از آن، پیمان‌بستن برای محاصره رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) که منجر به رفتن مسلمانان به شعب ابوطالب شد؛
[۱۲] طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری باعلام الهدی، ج۱، ص۱۲۵، تهران، دار الکتب الاسلامیة، چاپ سوم، ۱۳۹۰ق.    
آماده‌سازی برای حمله به مدینه در جریان جنگ خندق،
[۱۳] ابن جوزی، عبد‌الرحمن بن علی‌، المنتظم، ج۳، ص۲۲۸، ‌ محقق، عطا، محمد عبد القادر، عطا، مصطفی عبد القادر، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.    
گفت‌وگوهایی پیرامون چگونگی مقابله با مسلمانان در غزوه حدیبیه؛
[۱۴] واقدی، محمد بن عمر، کتاب المغازی، ج۲، ص۵۸۱، تحقیق، مارسدن جونس، بیروت، مؤسسة الاعلمی، چاپ سوم، ۱۴۰۹ق.
و... از جمله رخدادهایی بود که سران قریش را جهت مشورت به این مکان می‌کشاند.

برخی روایات از حضور رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در این مکان نیز سخن گفته و نزول آیاتی، مانند آیه «وَ اِذا قیلَ لَهُمْ ما ذا اَنْزَلَ رَبُّکُمْ قالُوا اَساطیرُ الْاَوَّلینَ»
[۱۵] نحل/سوره۱۶، آیه۲۴.    
را در این مکان می‌داند.
[۱۶] حسکانی، عبید‌الله بن احمد، شواهد التنزیل لقواعد التفضیل، ج۱، ص۴۲۷، تحقیق، محمودی‌، محمد باقر، تهران، وزارت ارشاد اسلامی، چاپ اول، ۱۴۱۱ق    


۱. ↑ فیومی، احمد بن محمد، المصباح المنیر، ص۳۰۸.    
۲. ↑ جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح، ج۶، ص۲۵۰۵.    
۳. ↑ حموی، یاقوت بن عبد‌الله، معجم البلدان، ج۲، ص۴۲۳، بیروت، دار صادر، چاپ دوم، ۱۹۹۵م.    
۴. ↑ جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح، ج‌۶، ص۲۵۰۵.    
۵. ↑ معجم البلدان حموی، یاقوت بن عبد‌الله، معجم البلدان، ج۲، ص۴۲۳.    
۶. ↑ حموی، یاقوت بن عبد‌الله، معجم البلدان، ج۲، ص۴۲۳.    
۷. ↑ ابن حزم‌اندلسی‌، علی بن احمد، جمهرة انساب العرب‌، ص۱۲۷، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اوّل‌، ۱۴۱۸ق.    
۸. ↑ ابن عبدالبر، یوسف بن عبد‌الله‌، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، ج۱، ص۳۶۲، تحقیق، البجاوی، علی محمد، بیروت، دار الجیل، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.    
۹. ↑ یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب‌، تاریخ الیعقوبی، ج‌۲، ص۳۶۹، بیروت، دار صادر، چاپ اول، بی‌تا.    
۱۰. ↑ مقریزی، تقی‌الدین‌، امتاع الاسماع بما للنبی من الاحوال و الاموال و الحفدة و المتاع، ج۱۴، ص۳۲۴‌، تحقیق، نمیسی، محمد عبد الحمید، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، ۱۴۲۰ق.    
۱۱. ↑ ابن هشام، عبد‌الملک، السیرة النبویة، ج۱، ص۴۸۰-۴۸۲، تحقیق، السقا، مصطفی، الابیاری، ابراهیم، شلبی، عبد الحفیظ، بیروت، دار المعرفة، چاپ اول، بی‌تا.    
۱۲. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری باعلام الهدی، ج۱، ص۱۲۵، تهران، دار الکتب الاسلامیة، چاپ سوم، ۱۳۹۰ق.    
۱۳. ↑ ابن جوزی، عبد‌الرحمن بن علی‌، المنتظم، ج۳، ص۲۲۸، ‌ محقق، عطا، محمد عبد القادر، عطا، مصطفی عبد القادر، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.    
۱۴. ↑ واقدی، محمد بن عمر، کتاب المغازی، ج۲، ص۵۸۱، تحقیق، مارسدن جونس، بیروت، مؤسسة الاعلمی، چاپ سوم، ۱۴۰۹ق.
۱۵. ↑ نحل/سوره۱۶، آیه۲۴.    
۱۶. ↑ حسکانی، عبید‌الله بن احمد، شواهد التنزیل لقواعد التفضیل، ج۱، ص۴۲۷، تحقیق، محمودی‌، محمد باقر، تهران، وزارت ارشاد اسلامی، چاپ اول، ۱۴۱۱ق    


پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «دار الندوة»، تاریخ بازیابی۱۴۰۱/۳/۲۲.    


رده‌های این صفحه : اماکن | مباحث تاریخی
جعبه ابزار