خمس در زمان پیامبر(ص)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلید واژه: خمس ، غنائم،
پرسش: خمس در زمان
پیامبر(ص) و
حضرت علی(ع) چگونه گرفته می شد. به چه کسانی می رسید؟
پاسخ:
یكی از واجبات مهمّ مالی در
اسلام «خمس» است كه از فروع
دین و جزء
عبادات شمرده می شود. از این رو باید با
قصد قربت انجام گیرد. تمام
مذاهب اسلامی (
شیعه و
سنی ) در اصل وجوب
خمس ، اتفاق نظر دارند. تنها اختلاف میان آنان، موارد و مصارف آن است؛لذا بیشتر اهل سنّت بر این باورند كه تنها به غنایم جنگی و گنج خمس تعلق می‌گیرد.
امّا فقیهان شیعی معتقدند: خمس در هفت چیز واجب است:
۱. غنایم جنگی، ۲. غواصی (اشیایی كه با فرورفتن در آب دریاها به دست می‌آید)، ۳.
گنج ، ۴.
معدن ، ۵. سود تجارت، ۶. مال حلال مخلوط به حرام، ۷. زمینی كه كافر ذمی از مسلمان بخرد.
پنج قسم اول مورد اتفاق شیعه و دو قسم اخیر نظر مشهور آنان می باشد.
در زمان رسول خدا (ص) و امام علی (ع) نیز خمس گرفته می‌شد. زیرا در
قرآن به آن تصریح شده است درآیه ۴۱ سوره
انفال آمده است: «وَاعْلَمُواْ أَنَّمَا غَنِمْتُم مِّن شَيْءٍ فَأَنَّ لِلّهِ خُمُسَهُ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَابْنِ السَّبِيلِ إِن كُنتُمْ آمَنتُمْ بِاللّهِ وَمَا أَنزَلْنَا عَلَى عَبْدِنَا يَوْمَ الْفُرْقَانِ يَوْمَ الْتَقَى الْجَمْعَانِ وَاللّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ»
وطبیعی است که
پیامبر و امام علی (ع) به آن عمل نمایند .
اولین باری كه در
تاریخ اسلام خمس گرفته شد، بعد از
جنگ بدر بود كه آیه خمس در مورد غنایم نازل شد. بعد در سیره پیامبر و
امام علی و دیگر
امامان معصوم (ع) به مرور زمان با توجه به شرایط زمان و مكان حد و مرزهای
خمس مشخص شد. چنان که در
نهج البلاغه به خمس تصریح شده است ؛ در
قصار الحکم شمارهء ۲۷۰ فرموده : اموال بر چهار قسم است :« ...وَالْخُمُسُ فَوَضَعَهُ اللهُ حَيْثُ وَضَعَهُ »
امام صادق(ع) نیز فرمود: «هرگاه غنیمت را نزد پیامبر(ص) می‌آوردند، آن را پنج قسمت تقسیم می‌کرد: یک قسمت آن را خودش برمی‌داشت و بقیه را بین جنگجویان تقسیم می‌نمود. یک پنجم را که خود برمی‌داشت به پنج قسمت تقسیم می نمود، که یک قسمت را خودش بر می داشت و چهار قسمت دیگر را بین خویشاوندان، مساکین، یتیمان و در راه ماندگان تقسیم می‌کرد.
امام علی(ع) نیز چنین می‌نمود».
درباره وضع عقیل باید گفت: در آن زمان بیشتر مردم از نظر اقتصادی وضع مطلوب و مناسبی نداشتند و درآمدها بسیار محدود بود. کسانی که وضع مطلوبی داشتند، کم بودند. عقیل نیز از جمله افرادی بود که به دلیل كثرت فرزند وضع اقتصادی مناسبی نداشت.
حضرت علی(ع) و
فاطمة زهرا(س) نیز در آغاز زندگی مشترک خود همانند بیشتر
مسلمانان وضع اقتصادی خوبی نداشتند. علی(ع) وضع زندگی خود را چنین توصیف می‌کند: «با
فاطمه ، دختر رسول خدا
ازدواج کردم، در حالی که تُشکی به جز پوست گوسفند، که شب‌ها بر آن می‌خوابیدیم و روزها بر آن به شتر علوفه می‌دادیم ، نداشتیم».
مهم‌تر از همه آن که آنان به عنوان الگوهای عملی جامعه ،
زهد را (که یکی از مهم‌ترین ارزش‌های الهی است) رعایت می‌کردند.
سایت مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
