خلقت انسان از آب بی‌ارزش
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: تقوا،
تکبر،
منی،
انسان،
خلقت،
ارزش انسان.
پرسش: قرآن کریم بارها از منشأ خلقت انسان با عنوان‌های تحقیرآمیزی مانند خاک، لجن، ماده‌ای گندیده و... نام می‌برد. آیا این شیوه سخن، منافاتی با جایگاه بلند انسانیت ندارد؟!
پاسخ اجمالی: مورد خطاب این عبارات، منکران و تکذیب‌کنندگان
آیات الهی و متکبران هستند، و برای
تحقیر و
تهدید کفار بوده و اشاره به نفوذ قدرت، عظمت و خالقیت خدای متعال دارد؛ لذا انسان را مورد خطاب عتاب‌آمیز خود قرار می‌دهد که آیا شما افراد بشر را از منی سست بی‌مقدار خلق ننمودیم.
آیات و روایات فراوانی خطاب به انسان‌ها وجود دارد که ماده اولیه خلقتشان را به آنان یادآور نموده و از آن به پستی یاد شده است. مانند اینکه شما را از آبی گندیده آفریدیم!:
«اَ لَمْ نَخْلُقْکُمْ مِنْ ماءٍ مَهین؛
آیا شما را از آبی پست و ناچیز نیافریدیم؟!»
«ثُمَّ جَعَلَ نَسْلَهُ مِنْ سُلالَةٍ مِنْ ماءٍ مَهِینٍ؛
سپس نسل او را از عصاره‌ای از آب ناچیز و بی‌قدر آفرید!»
«عَجِبْتُ لِابْنِ آدَمَ اَوَّلُهُ نُطْفَةٌ وَ آخِرُهُ جِیفَةٌ وَ هُوَ قَائِمٌ بَیْنَهُمَا وِعَاءً لِلْغَائِطِ ثُمَّ یَتَکَبَّرُ؛
در شگفتم از فرزند آدم که اوّلش نطفه و پایانش مردار و در بین ظرف برای نجاست بوده، و با این حال
تکبّر می‌نماید!» و...
بدیهی است که همان ماده بی‌ارزش نیز مخلوقی شگفت‌انگیز از پروردگار و یکی از نشانه‌های
قدرت و
حکمت اوست، اما در مورد اینکه چرا
خدا از این مخلوق خود اینگونه یاد کرده؟ باید گفت که مورد خطاب این عبارات، منکران و تکذیب‌کنندگان آیات الهی و متکبران هستند، و برای تحقیر و تهدید
کفار بوده و اشاره به نفوذ قدرت، عظمت و خالقیت خدای متعال دارد؛ لذا انسان را مورد خطاب عتاب‌آمیز خود قرار می‌دهد که آیا شما افراد بشر را از منی سست بی‌مقدار خلق ننمودیم.
در حقیقت این تعابیر در راستای منت و اظهار قدرت و نیز تذکر برای ذلت و خواری بشر است؛ خطاب تهدیدآمیز به
بت‌پرستان و کفار که چگونه در مقام مبارزه با ساحت کبریائی برمی‌آیند، در حالی‌که پروردگار، هر یک از افراد بشر را از ماده تناسلی پست و گندیده و متعفن آفریده است؛ از آب منی که از کثافات به شمار می‌رود و انسان از آن نفرت و دوری می‌نماید
و یا حداکثر آن‌که برای او بها و ارزشی ندارد.
بنابر‌این، آیات و روایات از این نوع در مقام آن می‌باشد که ارزش والای انسانی وابسته به جسم او نیست که از ماده‌ای گندیده‌ای آغاز شده و در طول زندگی‌اش حامل کثافات بوده و در نهایت به مرداری تبدیل خواهد شد، بلکه ارزش او وابسته به
ایمان و اعمال نیکویش می‌باشد.
این نوع تعابیر می‌خواهد به انسان‌های متکبر بگوید؛ چرا نشانه‌های پروردگار، آخرت و
قیامت را تکذیب می‌کنید و رستاخیز و زنده شدن پس از مرگ را نمی‌پذیرید؟ حامل پیامی برای ما است که در اصل آفرینش خود بیندیشیم که چگونه آیت و نشانه آشکاری برای راهنمایی ما به قدرت خداوند متعال بر همه چیزها است. ما را از موجود کوچک و حقیری که جز با میکروسکوپ قابل مشاهده نیست، و به خواست خداوند متعال (نه به اراده ما) در زهدان مادر قرار داد، با تبعیت از قوانین و سنت‌هایی که نسبت به اکثر آنها آگاهی نداریم، ما را رشد و پرورش داد تا به صورت یک انسان تمام عیار، مرد یا زن، در آمدیم. پروردگار ما را در برابر این حقایق فطری قرار می‌دهد که هیچ‌کس راهی برای انکار کردن آنها ندارد.
لذا این آیات و روایات منافاتی با مقام و جایگاه بلند انسان ندارد؛ چرا که ارزش انسان به مقام معنوی وی که همان تقوای الهی باشد، باز می‌گردد: «اِنَّ اَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ اَتْقاکُم».
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «خلقت انسان از آب بی‌ارزش»، تاریخ بازیابی۱۴۰۰/۲/۲۲.
