• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

خروج سید خراسانی از مشرق

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


کلیدواژه: سید خراسانی، سید حسنی، ظهور، امام زمان، بنی‌هاشم.

پرسش: ‌«سید خراسانی» از چه منطقه‌ای خروج می‌کند؟

پاسخ اجمالی: در روایات مربوط به علامت‌های ظهور و حوادث قبل از آن، به خروج برخی افراد از سمت مشرق از جمله، شخصی به نام «سید خراسانی» اشاره شده است. با این‌که محل دقیق اقامت و مکان قیام «خراسانی» مشخص نشده، ولی با توجه به این‌که واژه «مشرق» انصراف به قسمت‌های شرقی سرزمین‌های اسلامی دارد، می‌توان گفت محل خروج خراسانی، نمی‌تواند مکانی فراتر از مرزهای کشورهای اسلامی باشد؛ اما این‌که «خراسانی» به طور مشخص، از کدام شهر خروج می‌کند، در روایات اشاره‌ای به آن نشده است.


در روایات مربوط به علامت‌های ظهور و حوادث قبل از آن، به خروج برخی افراد اشاره شده است. در این بین، به چند اسم و لقب برمی‌خوریم که گفته شده است این افراد، از سمت مشرق خروج می‌کنند. یکی از این آنها، شخصی به نام «خراسانی» است که از او به عنوان «سید خراسانی» نیز یاد می‌شود.
در این نوشتار در پی بررسی سندی روایات مرتبط نیستیم.

در روایات آمده است؛ «خراسانی»، «سفیانی» و «یمانی»، هر سه در یک سال، یک ماه و یک روز (به صورت هم‌زمان)، قیام می‌کنند.
[۱] مفید، محمد بن محمد، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج۲، ص۳۷۵، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.    
با این‌که محل دقیق اقامت و مکان قیام «خراسانی» مشخص نشده، ولی با توجه به این‌که واژه «مشرق» انصراف به قسمت‌های شرقی سرزمین‌های اسلامی دارد، می‌توان گفت محل خروج خراسانی، نمی‌تواند مکانی فراتر از مرزهای کشورهای اسلامی باشد.

اما درباره مقصد «خراسانی» در روایات چنین آمده است: «حتماً بنی‌فلان به حکومت می‌رسند و بعد از آن دچار تفرقه و تشتت خواهند شد. تا این‌که «خراسانی» از مشرق و «سفیانی» از مغرب بر آنان خروج می‌کنند. هر دو مانند اسب شرط‌بندی شده، از یکدیگر سبقت می‌گیرند تا خود را به کوفه برسانند. در نتیجه بنی‌فلان به دست یکی از این دو نابود خواهند شد به گونه‌ای که حتی یک نفرشان زنده نخواهد ماند.»
[۲] نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبة، ص۲۵۵-۲۵۶، محقق، عفاری، علی‌اکبر، تهران، نشر صدوق، چاپ اول، ۱۳۹۷ق.    
در روایتی مشابه این روایت، به‌ جای بنی‌فلان، بنی‌عباس آمده است.
[۳] مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج‌۵۲، ص۲۳۴، بیروت، دار احیاء التراث العربی‌، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.    

باید بدانیم که بر اساس روایات ظهور، حرکت «خراسانی»، ابتدای قیام‌ها نیست، بلکه قبل از او، پرچم‌هایی از شرق به سمت کوفه می‌روند. در این زمینه، در روایتی چنین آمده است: «... صد هزار نفر مشرک و منافق از شهر کوفه خارج شده، به دمشق می‌روند... پرچم‌هایی بدون علامت که نه از پنبه و نه کتان و نه حریر است از مشرق زمین می‌آیند در سر نیزه‌های آنها مهر سید اکبر (پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)) زده شده است. رهبر آنها مردی از خاندان پیامبر است. آن پرچم‌ها در مشرق پدید می‌آیند ولی بوی آن مانند مشک معطر به سمت غرب می‌رسد... آن‌گاه در کوفه‌ فرود می‌آیند... در آن گیر و دار ناگهان لشکر یمانی و خراسانی مانند دو اسبی که مسابقه می‌دهند، از راه می‌رسند.»
[۴] نیلی نجفی، علی بن عبدالکریم، سرور اهل الایمان فی علامات ظهور صاحب الزمان، ص۵۳، قم، دلیل ما، چاپ اول، ۱۴۲۶ق.    


حرکت پرچم‌های سیاه از سمت خراسان، یکی از علامات ظهور به شمار رفته است. در روایات آمده است: از سه چیز انتظار فرج داشته باشید: «ایجاد اختلاف بین اهل شام، پرچم‌های سیاه از خراسان و ترس در ماه رمضان.»
[۵] نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبة، ص۲۵۱، محقق، عفاری، علی اکبر، تهران، نشر صدوق، چاپ اول، ۱۳۹۷ق.    
این پرچم‌های سیاه، نیز پس از حرکت از سمت خراسان، خود را به کوفه می‌رسانند و وقتی که امام مهدی (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) ظهور کرد، عده‌ای را برای بیعت کردن با ایشان، به سمت او می‌فرستند.
[۶] طوسی، محمد بن حسن، الغیبه، ص۴۵۲، محقق، تهرانی عباد الله، ناصح، علی‌احمد، قم، دار المعارف الاسلامیه، چاپ اول، ۱۴۱۱ق.    
این گروه، در مدت زمان کوتاهی مسیر بین خراسان و کوفه را طی می‌کنند.
[۷] نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبة، ص۲۸۰، محقق، عفاری، علی‌اکبر، تهران، نشر صدوق، چاپ اول، ۱۳۹۷ق.    


۴.۱ - حدیثی از امام باقر

اما درباره این‌که این پرچم‌ها متعلق به خراسانی است یا شخص دیگر؛ از برخی روایات چنین برمی‌آید که این پرچم‌های سیاه، متعلق به جوانی از بنی‌هاشم در خراسان است؛ مانند این‌ روایت که از امام باقر (علیه‌السّلام) نقل شده است: «جوانی از بنی‌هاشم که در کف دست راستش (البته در برخی نسخه‌ها کتف دست چپ (فِی کَتِفِهِ الْیُسْرَی) آمده است.)
[۸] ر. ک:خزاعی مروزی، نعیم بن حماد، کتاب الفتن، ج۱، ص۱۹۰، قاهره، مکتبة التوحید، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.    
خالی دارد، از خراسان با علم‌های سیاه خارج می‌شود در حالی که شعیب بن صالح در مقابل او قرار دارد.»
[۹] خزاعی مروزی، نعیم بن حماد، کتاب الفتن، ص۱۸۹، قاهره، مکتبة التوحید، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.    
[۱۰] ابن طاووس، علی بن موسی، التشریف بالمنن فی التعریف بالفتن، ص۱۲۰، قم، مؤسسه صاحب الامر، چاپ اول، ۱۴۱۶ق.    

اما در برخی روایات دیگر، از این شخص به «حَسَنی» نام برده شده است.
[۱۱] مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج‌۵۳، ص۱۵، بیروت، دار احیاء التراث العربی‌، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.    


۴.۲ - محل خروج حسنی

به هرحال؛ مشکلی که وجود دارد این است که؛ برخی روایات، محل خروج «حسنی» را «سرزمین دیلم» معرفی کرده‌اند: «آن‌گاه "حسنی" آن جوان زیبا از طرف سرزمین دیلم خروج کرده پس... مردانی که ایمانی فولادین دارند او را اجابت می‌کنند.»
[۱۲] خصیبی، حسین بن حمدان، الهدایة الکبری، ص۴۰۳، بیروت، البلاغ، ۱۴۱۹ق.    
اما از ادامه روایت چنین فهمیده می‌شود که جوان بنی‌هاشمی، همان سید حسنی است؛ زیرا درباره هر دوی اینها آمده که «شعیب بن صالح» همراه با او است، و نیز در ادامه روایت آمده که «حسنی به سمت آنها می‌رود... سپس آن پرچم‌ها را حرکت می‌دهد تا آن‌که وارد کوفه شوند.» ‌
[۱۳] خصیبی، حسین بن حمدان، الهدایة الکبری، ص۴۰۳، بیروت، البلاغ، ۱۴۱۹ق.    

خلاصه این‌که «حَسنی» که گاهی از او به عنوان «مردی از خاندان پیامبر» و گاهی «جوان بنی‌هاشمی» یاد شده، از دیلم (شمال ایران) به سمت شعیب بن صالح که از سمرقند خروج کرده‌
[۱۴] راوندی، قطب الدین، الخرائج و الجرائح، ج۳، ص۱۱۵۵، قم، مؤسسة الامام المهدی، چاپ اول، ۱۴۰۹ق.    
می‌رود و سپس آن دو به سمت کوفه حرکت می‌کنند. پس از آن، خراسانی هم‌زمان با سفیانی به سمت کوفه به راه می‌افتند؛ اما این‌که «خراسانی» به طور مشخص، از کدام شهر خروج می‌کند، اشاره‌ای به آن نشده است.
لازم به ذکر است که واژه «خراسانی» ممکن است یک لقب باشد و لازم نیست که ضرورتاً نام آن شخص مورد نظر باشد؛ همان‌گونه که در روایات برای «حسنی» القاب و اسامی مختلف ذکر شده است.

۱. ↑ مفید، محمد بن محمد، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج۲، ص۳۷۵، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.    
۲. ↑ نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبة، ص۲۵۵-۲۵۶، محقق، عفاری، علی‌اکبر، تهران، نشر صدوق، چاپ اول، ۱۳۹۷ق.    
۳. ↑ مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج‌۵۲، ص۲۳۴، بیروت، دار احیاء التراث العربی‌، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.    
۴. ↑ نیلی نجفی، علی بن عبدالکریم، سرور اهل الایمان فی علامات ظهور صاحب الزمان، ص۵۳، قم، دلیل ما، چاپ اول، ۱۴۲۶ق.    
۵. ↑ نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبة، ص۲۵۱، محقق، عفاری، علی اکبر، تهران، نشر صدوق، چاپ اول، ۱۳۹۷ق.    
۶. ↑ طوسی، محمد بن حسن، الغیبه، ص۴۵۲، محقق، تهرانی عباد الله، ناصح، علی‌احمد، قم، دار المعارف الاسلامیه، چاپ اول، ۱۴۱۱ق.    
۷. ↑ نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبة، ص۲۸۰، محقق، عفاری، علی‌اکبر، تهران، نشر صدوق، چاپ اول، ۱۳۹۷ق.    
۸. ↑ ر. ک:خزاعی مروزی، نعیم بن حماد، کتاب الفتن، ج۱، ص۱۹۰، قاهره، مکتبة التوحید، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.    
۹. ↑ خزاعی مروزی، نعیم بن حماد، کتاب الفتن، ص۱۸۹، قاهره، مکتبة التوحید، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.    
۱۰. ↑ ابن طاووس، علی بن موسی، التشریف بالمنن فی التعریف بالفتن، ص۱۲۰، قم، مؤسسه صاحب الامر، چاپ اول، ۱۴۱۶ق.    
۱۱. ↑ مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج‌۵۳، ص۱۵، بیروت، دار احیاء التراث العربی‌، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.    
۱۲. ↑ خصیبی، حسین بن حمدان، الهدایة الکبری، ص۴۰۳، بیروت، البلاغ، ۱۴۱۹ق.    
۱۳. ↑ خصیبی، حسین بن حمدان، الهدایة الکبری، ص۴۰۳، بیروت، البلاغ، ۱۴۱۹ق.    
۱۴. ↑ راوندی، قطب الدین، الخرائج و الجرائح، ج۳، ص۱۱۵۵، قم، مؤسسة الامام المهدی، چاپ اول، ۱۴۰۹ق.    


سایت اسلام کوئست، برگرفته از مقاله "«سید خراسانی» از چه منطقه‌ای خروج می‌کند؟ "، تاریخ بازیابی۱۴۰۰/۰۱/۱۳.    


رده‌های این صفحه : امام زمان | روایات ظهور امام زمان | ظهور امام زمان | علائم ظهور | قیام‌های قبل از ظهور | نشانه های ظهور
جعبه ابزار