• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حنظله پیامبر

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


کلیدواژه: حنظلة بن صفوان، قرآن، اصحاب رس.

پرسش: آیا حنظلة بن صفوان پیامبر بود؟ به سوی کدام قوم مبعوث شده، و آیا در قرآن به ایشان اشاره شده است؟

پاسخ اجمالی: نام حنظلة بن صفوان در قرآن نیامده، اما مفسران و مورخان در ذیل بعضی از آیات قرآن و با توجه به روایات و گزارش‌های تاریخی می‌گویند، که این آیات در ارتباط با جریان رسالت حنظله نازل شده است.


در برخی از گزارش‌های تاریخی و روایی سخن از پیامبری به این نام آمده است.
البته نام این پیامبر در قرآن نیامده، اما مفسران و مورخان در ذیل بعضی از آیات قرآن و با توجه به روایات و گزارش‌های تاریخی می‌گویند، که این آیات در ارتباط با جریان رسالت حنظله نازل شده است. به عنوان نمونه برخی از مفسران در ذیل آیه ۴۵ سوره حج «فَکَاَیِّنْ مِنْ قَرْیَةٍ اَهْلَکْناها وَ هِیَ ظالِمَةٌ فَهِیَ خاوِیَةٌ عَلی‌ عُرُوشِها وَ بِئْرٍ مُعَطَّلَةٍ وَ قَصْرٍ مَشیدٍ» گفته‌اند: مراد از «بئر معطله»، چاهی است که در دامن کوهی در «حضرموت» «یمن» واقع است؛ و منظور از «قصر مشید»، قصری است که بر قله آن کوه واقع شده و بر آن چاه مشرف است، و اینها را قوم حنظلة بن صفوان که از بقایای قوم حضرت صالح (علیه‌السّلام) بودند، احداث کرده بودند؛ و چون حنظله، پیامبر خود را کشتند خداوند آنان را نابود کرد.
[۱] طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج‌۷، ص۱۴۱، مقدمه، بلاغی‌، محمد جواد، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش.    
[۲] بیضاوی، عبدالله بن عمر، انوار التنزیل و اسرار التاویل، ج‌۴، ص۷۴، تحقیق، المرعشلی‌، محمد عبد الرحمن، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ اول، ۱۴۱۸ق.    
بر این اساس حنظله پیامبری بعد از حضرت صالح (علیه‌السّلام) و مبعوث به سوی باقیمانده قوم ثمود بود.
[۳] ر.ک:سایت ویکی فقه، مقاله «قوم ثمود در سرزمینی پر از چشمه های آب و باغهای رنگارنگ».    

برخی دیگر اما معتقدند حنظله از جمله پیامبران دوران جاهلیت عرب بود که در فاصله زمانی میان حضرت عیسی (علیه‌السّلام) و پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بود.
[۴] فیض کاشانی، ملا‌محسن، الاصفی فی تفسیرالقرآن، ج‌۲، ص۷۷۸، تحقیق، درایتی، محمدحسین، نعمتی‌، محمدرضا، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ اول، ۱۴۱۸ق.    
که به سوی «اصحاب الرس» مبعوث شده بود؛
[۵] قرطبی، محمد بن احمد، الجامع لاحکام القرآن، ج‌۲، ص۱۰۰.    
[۶] ابن عاشور، محمد بن طاهر، التحریر و التنویر، ج‌۲۶، ص۲۹۶.    
[۷] ابن عاشور، محمد بن طاهر، التحریر و التنویر، ج‌۱۹، ص۲۸.    
[۸] جزائری، نعمت‌الله، النور المبین فی قصص الانبیاء و المرسلین، ص۳۹۲، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، چاپ اول، ۱۴۰۴ق.
لذا این گروه وی را پیامبر اصحاب الرس می‌دانند و گفته شده «حنظلة بن صفوان» که نسبش به حضرت اسماعیل (علیه‌السّلام) می‌رسد،
[۹] دیار بکری‌، شیخ حسین، تاریخ الخمیس فی احوال انفس النفیس‌، ج‌۱، ص۲۰۰، بیروت، دار الصادر، بی ‌تا.    
یکی از پیامبران عرب و شتربان
[۱۰] جرجانی، حسین بن حسن، جلاء الاذهان و جلاء الاحزان، ج‌۶، ص۲۰۸، دانشگاه تهران، چاپ اول، ۱۳۷۷ش.
بود
[۱۱] قرطبی، محمد بن احمد، الجامع لاحکام القرآن، ج‌۶، ص۱۶، (پاورقی)، تهران، ناصر خسرو، چاپ اول، ۱۳۶۴ش.    
که در خواب بر او وحی می‌شد.
[۱۲] ابن کثیر دمشقی‌، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایة، ج‌۱، ص۲۶۳.    

بعضی دیگر می‌گویند؛ او صد سال بعد از «خالد بن سنان» به سوی دو قبیله به نام‌های «قدمان» و «رعویل» مبعوث شد که آنها از دعوتش سرپیچی کرده و او را به شهادت رساندند.
[۱۳] دیار بکری‌، شیخ حسین، تاریخ الخمیس فی احوال انفس النفیس‌، ج‌۱، ص۲۰۰.    


براساس خبر همدانی؛ گروهی قبل از اسلام به قبر حنظله دست یافتند و دیدند که در دستش انگشتری است که بر آن نوشته بود من حنظلة بن صفوان رسول خدا هستم و دیدند که بر بالای سرش نوشته‌ای است که بر آن نوشته، خداوند مرا به سوی حمیر و عرب از اهل یمن فرستاد.
[۱۴] زرکلی، الاعلام، ج‌۲، ص۲۸۶، بیروت، دار العلم للملایین، چاپ ۸، ۱۹۸۹م.    

برخی از متاخران نیز نگاشته‌اند؛ وی در سال ۱۱۹ میلادی ظهور کرد و مامور شد که اصحاب رس را به دین عیسی دعوت کند.
[۱۵] بلاغی، سید عبد‌الحجت، حجة التفاسیر و بلاغ الاکسیر، ج۲، ص۸۹۱، (مقدمه)، قم، حکمت، ۱۳۸۶ق.


۱. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج‌۷، ص۱۴۱، مقدمه، بلاغی‌، محمد جواد، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش.    
۲. ↑ بیضاوی، عبدالله بن عمر، انوار التنزیل و اسرار التاویل، ج‌۴، ص۷۴، تحقیق، المرعشلی‌، محمد عبد الرحمن، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ اول، ۱۴۱۸ق.    
۳. ↑ ر.ک:سایت ویکی فقه، مقاله «قوم ثمود در سرزمینی پر از چشمه های آب و باغهای رنگارنگ».    
۴. ↑ فیض کاشانی، ملا‌محسن، الاصفی فی تفسیرالقرآن، ج‌۲، ص۷۷۸، تحقیق، درایتی، محمدحسین، نعمتی‌، محمدرضا، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ اول، ۱۴۱۸ق.    
۵. ↑ قرطبی، محمد بن احمد، الجامع لاحکام القرآن، ج‌۲، ص۱۰۰.    
۶. ↑ ابن عاشور، محمد بن طاهر، التحریر و التنویر، ج‌۲۶، ص۲۹۶.    
۷. ↑ ابن عاشور، محمد بن طاهر، التحریر و التنویر، ج‌۱۹، ص۲۸.    
۸. ↑ جزائری، نعمت‌الله، النور المبین فی قصص الانبیاء و المرسلین، ص۳۹۲، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، چاپ اول، ۱۴۰۴ق.
۹. ↑ دیار بکری‌، شیخ حسین، تاریخ الخمیس فی احوال انفس النفیس‌، ج‌۱، ص۲۰۰، بیروت، دار الصادر، بی ‌تا.    
۱۰. ↑ جرجانی، حسین بن حسن، جلاء الاذهان و جلاء الاحزان، ج‌۶، ص۲۰۸، دانشگاه تهران، چاپ اول، ۱۳۷۷ش.
۱۱. ↑ قرطبی، محمد بن احمد، الجامع لاحکام القرآن، ج‌۶، ص۱۶، (پاورقی)، تهران، ناصر خسرو، چاپ اول، ۱۳۶۴ش.    
۱۲. ↑ ابن کثیر دمشقی‌، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایة، ج‌۱، ص۲۶۳.    
۱۳. ↑ دیار بکری‌، شیخ حسین، تاریخ الخمیس فی احوال انفس النفیس‌، ج‌۱، ص۲۰۰.    
۱۴. ↑ زرکلی، الاعلام، ج‌۲، ص۲۸۶، بیروت، دار العلم للملایین، چاپ ۸، ۱۹۸۹م.    
۱۵. ↑ بلاغی، سید عبد‌الحجت، حجة التفاسیر و بلاغ الاکسیر، ج۲، ص۸۹۱، (مقدمه)، قم، حکمت، ۱۳۸۶ق.


پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «حنظله پیامبر» تاریخ بازیابی۱۳۹۹/۱۱/۲۶.    


رده‌های این صفحه : پیامبران | مباحث تاریخی | مباحث حدیثی | مباحث قرآنی
جعبه ابزار