حضرت عبدالعظیم حسنی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: حضرت عبدالعظیم حسنی علیه‌السلام.
پرسش: در مورد حضرت عبدالعظیم حسنی و زندگانی او توضیح دهید؟
پاسخ: ابوالقاسم
عبدالعظیم بن عبدالله بن علی بن حسن بن زید بن حسن بن علی بن ابی‌طالب ـ علیهما‌السلام ـ از
سادات حسنی و از بزرگان این خاندان و مورد احترام امامان عصر خود و از راویان موثق بوده است.
زندگی امام‌زاده عبدالعظیم حسنی از حیث تولد، تعداد امامانی که وی آنان را درک کرده و نیز تاریخ وفاتش به‌طور مشخص و معین در منابع ذکر نشده است و هر آنچه هست، مورد اختلاف است.
برخی
تولد ایشان را در سال ۱۷۳ هجری قمری در زمان امام
موسی بن جعفر ـ علیه‌السلام ـ در
مدینه دانسته‌اند و بنا بر این نقل، آن جناب ده ساله بوده‌اند که امام موسی بن جعفر ـ علیه‌السلام ـ از
دنیا رفته است.
برخی دیگر از منابع تولد وی را در سال ۲۰۲ هجری دانسته‌اند؛ ولیکن مأخذ آن را
ذکر نکرده‌اند و این گفته مدرک درستی ندارد؛ زیرا حضرت عبدالعظیم راوی
هشام بن حکم است و او در سال ۱۹۸ هجری درگذشته است و به گفته برخی منابع
حضرت عبدالعظیم محضر مبارک
حضرت رضا ـ علیه‌السلام ـ را نیز درک نموده و حال اینکه آن جناب در سال ۲۰۳ هجری به
شهادت رسیدند.
در مقابل چنین منابعی که ذکر نموده‌اند، ایشان ایام زندگانی حضرت امام موسی بن جعفر و
امام رضا ـ علیهما‌السلام ـ را درک نموده است.
مؤلف کتاب «روح و ریحان» می‌نویسد که حضرت عبدالعظیم حسنی خدمت سه امام از
ائمه ـ علیهم‌السلام ـ یعنی
امام جواد،
امام هادی و
امام حسن عسکری ـ علیهم‌السلام ـ را درک کرده و هرگز و به‌طور تحقیق خدمت حضرت علی بن موسی‌الرضا ـ علیه‌السلام ـ شرفیاب نشده است و بعضی از روایاتی که آن جناب از حضرت رضا ـ علیه‌السلام ـ نقل کرده است، به‌واسطه
اصحاب است.
شیخ طوسی، عبدالعظیم حسنی را در
رجال خویش در زمره
اصحاب امام هادی و
امام حسن عسکری ـ علیهما‌السلام ـ ذکر کرده است
و آنچه از منابع در رابطه با آن جناب به دست می‌آید این است که وی فرزند عبدالله بن علی از
نوادگان امام حسن مجتبی ـ علیه‌السلام ـ و نام مادرش
فاطمه بنت عقبة بن قیس بود.
حضرت عبدالعظیم از همسرش به نام
خدیجه بنت قاسم بن حسن بن زید که دختر عموی خویش بود،
پسری داشت به نام محمد که وی نیز همانند پدر بزرگوارش فردی زاهد و شریف بود.
و دختری داشت به نام «
ام‌سلمه» که همسر محمد بن ابراهیم بن ابراهیم بن حسن گردید.
و به‌طور قطع زندگانی وی مصادف بود با ایام زندگانی دو
امام معصوم یعنی امام جواد و امام هادی علیهما‌السلام.
حضرت عبدالعظیم از طرف آن بزرگواران شدیداً مورد احترام و محل اعتماد و اطمینان بوده است، وی نیز در تعظیم و
اکرام آن حضرات اهتمام فراوان داشت.
او
دین خود را به محضر امام هادی ـ علیه‌السلام ـ عرضه داشت که حضرت فرمودند: به خدا قسم، این همان دینی است که خداوند نسبت به بندگانش به آن رضایت داده است.
بنابر آنچه از مطالب تذکره نویسان اسلامی بر‌می‌آید، حضرت عبدالعظیم حسنی ـ علیه‌الرحمه ـ در حدود سال ۲۵۰ ه ق بر حسب امر مبارک امام علی‌النقی‌الهادی ـ علیه‌السلام ـ برای ترویج و
تبلیغ احکام دین مبین
اسلام و پیشوایی
جماعت شیعیان از عراق وارد شهر ری گردید
نجاشی در
رجال خویش از احمد بن محمد بن خالد برقی روایت کرده است که:
عبدالعظیم حسنی از
ترس سلاطین جور وارد ری شد و به‌طور مخفیانه در خانه مردی از شیعیان در منطقه «سکة الموالی» اقامت گزید و در آنجا روزها را
روزه و شب‌ها را به
نماز می‌گذرانید و مخفیانه از آن خانه خارج شده و قبری که متعلق به یکی از اولاد حضرت
موسی بن جعفر ـ علیه‌السلام ـ بود را
زیارت می‌کرد تا اینکه شیعیان یکی پس از دیگری وی را شناختند و در نهایت یکی از شیعیان در خواب حضرت
رسول اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ را دید که فرمود: از فرزندان من مردی از « سکة الموالی» به باغ عبدالجبار بن عبدالوهاب حمل شده و در زیر درخت سیبی دفن خواهد شد و اشاره به مکانی کرد که آن جانب در آنجا دفن گردیده است.
آن مرد شیعی برای خرید آن درخت و اطراف آن از صاحبش به آنجا رفت. صاحب باغ گفت: به چه منظور می‌خواهی آنجا را بخری؟ مرد رؤیای خود را تعریف کرد؛ صاحب باغ گفت: من نیز همانند آن رؤیا را دیده‌ام و بدین جهت این درخت را با باغ به آن مرد بزرگوار (یعنی عبدالعظیم حسنی) و جمیع شیعیان وقف نمودم که در آنجا دفن شوند.
چون حضرت عبدالعظیم
وفات یافت در جیبش نوشته‌ای یافتند که خود در آن چنین نوشته بود: «أنا ابوالقاسم عبدالعظیم بن عبدالله بن علی بن الحسن بن زید بن الحسن بن علی بن ابی‌طالب علیهم‌السلام».
در مورد
تاریخ وفات حضرت عبدالعظیم حسنی، برخی منابع ذکر کرده‌اند که وی به دست عمال سلطان عباسی به شهادت رسیده است، به‌طور دقیق مشخص نیست؛ ولی چون از اخبار به دست می‌آید که وی در زمان المعتز بالله عباسی (متوفای ۲۵۵ هجری)
هجرت کرده و حضرت
امام هادی در سال ۲۵۴ هجری به شهادت رسیده‌اند و توقف آن بزرگوار در ری زیاد طولانی نبوده است، لذا می‌توان نتیجه گرفت که
وفات حضرت عبدالعظیم ـ علیه‌السلام ـ در حدود سال‌های ۲۵۴ و ۲۵۵ هجری واقع شده باشد.
عبدالعظیم حسنی در ایام زندگی خود تألیفاتی هم داشته که نام دو کتاب او برای ما حفظ شده است:
یکی از آنها کتابی است به نام «
خطب امیرالمؤمنین علیه‌السلام» که نجاشی در رجال خود آن را ذکر کرده
دوم کتابی به نام «یوم و لیله» می‌باشد که در رساله صاحب بن عباد ذکر شده است.
برای حسن ختام، روایت معتبری که در رابطه با
زیارت قبر حضرت عبدالعظیم حسنی از امام علی‌النقی ـ علیه‌السلام ـ وارد شده را
ذکر می‌کنیم:
به سند معتبر منقول است که شخصی از اهل ری خدمت حضرت امام علی‌النقی علیه‌السلام، مشرف شد، حضرت فرمود: کجا بودی؟ وی عرض کرد: به زیارت
امام حسین ـ علیه‌السلام ـ رفته بودم. حضرت فرمودند:
«اما انک لو زرت قبر عبدالعظیم لکنت کمن زار قبر الحسین علیه‌السلام؛ اگر زیارت می‌کردی عبدالعظیم را، هر آینه مانند کسی بودی که زیارت کرده باشد امام حسین ـ علیه‌السلام ـ را».
۱. زندگی‌نامه حضرت عبدالعظيم، عزيزالله عطاری.
۲. شناخت‌نامه حضرت عبدالعظيم حسنی، سيدمجتبی صحفی و علی‌اكبر زمانی‌نژاد.
۳. تاريخ آستانه ری، عبدالله عقيلی.
۴. اينجا كربلاست، حرم حرم حسين(ع) است، حسين موذنی.
۵. خبات النعيم فی احوال سيدنا الشريف عبدالعظيم، ملا محمداسماعيل فدايی اراكی.
سایت اندیشه قم.
