حروف مقطعه قرآن کریم
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: حروف مقطعه قرآن مجید.
پرسش: در کتاب‌های مستشرقین خوانده‌ام که معنا و مفهوم تفسیر حروف مقطعه در زمان پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ معلوم و مشخص بوده و حافظان قرآن کریم معانی و مفاهیم آن را می‌دانستند، ولی به خاطر کشته شدن حافظان قرآن کریم در جنگ‌های پس از پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ به خصوص در جنگی که حدود هفتاد تن از
حافظان شهید شدند، دیگر کسی نماند که معانی و مفاهیم آنها را به مسلمانان بگوید، و به همین خاطر عثمان دستور به گردآوری قرآن داد تا آن‌که قرآن کریم را از نابودی نجات دهد! لطفاً به‌طور کامل توضیح دهید.
پاسخ:
تبیین حروف مقطعه از آغاز
تاریخ تفسیر تاکنون، همواره توجه مفسران و پژوهشگران
قرآن کریم را به خود معطوف داشته و دارد.
برخی آن را راز و رمزی میان خدای سبحان و رسول اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ دانسته و از‌این‌رو آن را غیر قابل تفسیر می‌دانند.
و گروه دیگری که بیشتر مفسران و قرآن‌شناسان را دربر می‌گیرند، برآنند که این حروف نیز مانند سایر آیات قرآن کریم تفسیرپذیر است.
این دسته، در
تفسیر حروف مقطعه قرآن کریم دارای آرای گوناگونی شده‌اند، هرکدام با دلیل و سند معتبر و محکم نظر خود را قابل پذیرش کردند و زمینه بررسی و ارزیابی نهایی درباره حروف مذکور هم‌چنان وجود دارد.
گرچه مستشرقین و دیگران درباره حروف مقطعه نظرهای فراوان و متناقضی را اظهار کرده‌اند، ولی آن‌چه روشن و بدیهی می‌باشد، این است که اگر معنای حروف مذکور به‌طور روشن و واضح در زمان
پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله معلوم و مشخص بود، به‌طور قطع از راه
روایات اسلامی و پیشوایان
معصوم علیهم‌السلام به ما می‌رسید.
برخی حافظان
قرآن در زمان پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ بودند و در
جنگ یمامه نیز کشته نشدند مانند حضرت
علی بن ابی طالب علیه‌السلام و ... که در صورت تفسیر و معنا داشتن حروف مقطعه آن را برای نسل‌های بعدی نقل می‌کردند،
و به همین دلیل برخی روایات نقل شده حکایت از آن دارد که
حروف مقطعه رموز و اشاره‌هایی میان خدا و رسول او هستند که از دید ما پنهان است، و تنها امنای
وحی بر آن آگاهند، و ممکن است فواید دیگری بر این حروف مترتب باشد؛ چنان‌که برخی مفسران گفته‌اند:
ممکن است حروف مذکور اشاره به این امر باشد که میان این حروف و محتوای سوره‌های مربوط، رابطه‌ای وجود دارد؛ مثلاً
سوره اعراف به «المص» آغاز گشته شاید جامع بین محتوای سوره‌های «الم» و سوره «ص» باشد.
و...
حضرت علی علیه‌السلام می‌فرماید: هر
کتاب گزیده‌ای دارد و گزیده این کتاب (قرآن) حروف الفبایی است که در آغاز سوره‌ها واقع گردیده است.
امام صادق علیه‌السلام درباره حروف
مقطعه می‌فرماید: «الم» رمز و اشاره‌ای میان خدا و حبیب او
محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله است، خواسته که کسی جز او بر آن آگاه نگردد، آن را به‌صورت حروف درآورده تا آن رموز را از چشم اغیار دور نگاه دارد و تنها بر دوست روشن و ظاهر سازد.
البته درباره حروف مقطعه، مفسران و قرآن‌شناسان نظرهای دیگری که برخی از آن به روایات اسلامی متکی است، آورده‌اند.
۱. مکارم شیرازی، ناصر و دیگران،
تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ سوم، ۱۳۶۷، ج ۲۰.
۲. محمدحسین طباطبایی،
المیزان فی تفسیر القرآن، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، چاپ پنجم، ۱۴۱۷، ج ۱۸.
۳. محمدهادی معرفت،
التمهید فی علوم القرآن، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۵ ق، ج ۲.
سایت اندیشه قم.
