تفسیر آیات 33 تا 35 سوره فاطر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: بهشت،
نعمت‌های بهشتی،
مؤمن،
جنات عدن،
تفسیر قرآن،
قرآن،
سوره فاطر.
پرسش: آیات ۳۳ تا ۳۵ سوره فاطر در صدد بیان چه مطالبی است؟
پاسخ اجمالی: آیات ۳۳ تا ۳۵ سوره فاطر در حقیقت نتیجه‌ای است برای آنچه در آیات قبلش آمده بود؛ یعنی کسانی که کتاب الهی را تلاوت می‌کنند،
نماز را برپا می‌دارند و از آنچه به آنان روزی داده شد پنهان و آشکار
انفاق می‌کنند، پاداش چنین کسانی باغ‌های جاویدان بهشت است که همگی در آن وارد می‌شوند. ظاهرشان در آنجا به انواع زیورها آراسته،
غم و اندوه از آنان برطرف شده و هیچ مشقت و سختی به آنان نمی‌رسد.
«جَنَّاتُ عَدْنٍ یَدْخُلُونَها یُحَلَّوْنَ فیها مِنْ اَساوِرَ مِنْ ذَهَبٍ وَ لُؤْلُؤاً وَ لِباسُهُمْ فیها حَریرٌ».
«جنات» جمع «جنة»، به معنای باغی است که زمینش به سبب وجود درختان زیاد پوشیده باشد.
و «عدن» به معنای استقرار و ثبات است.
بنابر‌این «جنات عدن» باغ‌های پر از درخت و جاویدان بهشتی است.
این تعبیر از بهشت بیان‌گر آن است که نعمت‌های بهشتی جاودانی و همیشگی است و مانند نعمت‌های مادی دنیا نیست.
در ادامه
آیه، به بیان سه بخش از نعمت‌های بهشتی که بعضی جنبه مادی و ظاهری، برخی جنبه معنوی و باطنی و قسمتی نیز ناظر به نفی و طرد هرگونه مانع و مزاحم است، می‌پردازد و می‌فرماید: «این پیشگامان در خیرات در آن بهشت جاویدان به دست‌بندهایی از
طلا و
مروارید آراسته‌اند و لباسشان در آنجا
حریر است. آنها در این دنیا به زرق و برق‌ها بی‌اعتنایی کرده، خود را اسیر زر و زیور نساختند و در حالی‌که محرومان لباس
کرباس هم در تن نداشتند، در بند لباس‌های فاخر نبودند،
خداوند به جبران اینها در جهان دیگر بهترین لباس‌ها و زیورها را بر آنها می‌پوشاند. آنها در این جهان، ظاهر خویش را به خیرات آراستند، خدا نیز در جهان دیگر که جهان تجسم اعمال است ظاهرشان را به انواع زیورها می‌آراید.
بعد از ذکر این نعمت مادی به نعمت معنوی خاصی اشاره کرده و می‌فرماید: «وَ قالُوا الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذی اَذْهَبَ عَنَّا الْحَزَنَ اِنَّ رَبَّنا لَغَفُورٌ شَکُورٌ؛
آنها می‌گویند
حمد و ستایش مخصوص خداوندی است که
غم و اندوه را از ما بر طرف ساخته است.»
آنها از این موهبت عظیم که نصیبشان شده و تمام عوامل غم و اندوه به برکت
لطف الهی از محیط زندگانی‌شان دور گشته و آسمان روحشان از لکه‌های ابرهای تاریک اندوه پاک شده، خدا را حمد و ستایش می‌کنند. نه ترسی از
عذاب الهی دارند، نه وحشتی از
مرگ و فنا، نه موجبات ناامنی خاطر فراهم است و نه آزار بد‌اندیشان.
در این‌که منظور از حزن در این آیه چیست، بعضی از مفسران می‌گویند؛ این حزن و اندوه اشاره به غم‌های دنیا است. برخی نیز معتقدند؛ حزن و اندوهی که پیش از دخول بهشت به ایشان رسیده منظور آیه است؛ زیرا که آنان از دخول آتش که مستحق آن بودند می‌ترسیدند و چون خداوند بر آنان تفضل نمود و عذاب را از آنان برداشت و داخل در بهشت نمود خدا را شاکرند. اما به نظر می‌رسد با ورود در بهشت تمام حزن‌ها برداشته از آنها برداشته شده؛ لذا واژه حزن اشاره به هر حزن و اندوهی دارد و بهشتیان خدای تعالی را از این بابت سپاس می‌گویند.
سپس این مؤمنان بهشتی می‌افزایند: پروردگار ما بسیار آمرزنده و بسیار سپاسگزار است: «اِنَّ رَبَّنا لَغَفُورٌ شَکُورٌ».
با وصف غفوریتش اندوه سنگین لغزش‌ها و گناهان را بر طرف ساخته و با وصف شکوریتش مواهب جاودانی که هرگز سایه شوم غم بر آنها نمی‌افتد به ما ارزانی داشته است. گناهان بسیار ما را غفرانش پوشانده و اعمال اندک و ناچیز ما را با شکوریتش پاداش فراوان بخشیده است.
«الَّذی اَحَلَّنا دارَ الْمُقامَةِ مِنْ فَضْلِهِ لا یَمَسُّنا فیها نَصَبٌ وَ لا یَمَسُّنا فیها لُغُوبٌ».
سرانجام به سراغ آخرین نعمت که نبودن عوارض ناراحتی، عوامل مشقت، خستگی و رنج است رفته، به نقل از بهشتیان می‌گوید: ستایش برای آن خدایی است که با فضل خود ما را در این سرای اقامت جاویدان جای داد که نه در آنجا رنج و سختی به ما می‌رسد و نه خستگی و واماندگی.
از یک سو آنجا سرای اقامت است و چنان نیست که انسان تا می‌خواهد به محیط آن آشنا شود و به آن دل ببندد، پیایان یابد و از سوی دیگر با این‌که عمر طولانی آن به ابدیت می‌پیوندد و در چنین مدتی قاعدتاً انتظار سختی و درد و مشقتی می‌رود مطلقاً در آنجا خبری از این امور نیست، حتی طول مدت نیز باعث ملال و خستگی نمی‌شود که هر روز
نعمت جدید و جلوه تازه‌ای از نعمت‌ها و جلوه‌های پروردگار به بهشتیان ارائه می‌شود.
کلمه «مقامة» به معنای اقامه است و «دار المقامه» منزلی است که کسی از آن بیرون نمی‌رود و از آنجا به جای دیگر کوچ نمی‌کند. کلمه «نَصَب» به معنای سختی و مشقت است و کلمه «لُغوب» به معنای خستگی و سختی در طلب رزق و روزی.
خلاصه این‌که معنای آیه این است که: آن خدایی که ما را به فضل خودش و بدون این‌که استحقاقی داشته باشیم، در خانه جاودانه داخل کرد، بهشتی که نه در آن مشقتی است و نه سختی و نه ما در آنجا در طلب آنچه می‌خواهیم دچار خستگی و کندی می‌شویم؛ چون هر چه بخواهیم در آنجا وجود دارد.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «جایگاه مؤمنان در بهشت»، تاریخ بازیابی۱۴۰۰/۵/۳.
