تفاوت مشی و انطلاق در آیه ۲۳ سوره قلم
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: قرآن کریم،
سوره قلم،
مشی،
انطلاق.
پرسش: با توجه به آیه شریفه ۲۳ سوره مبارکه «قلم»، تفاوت «مشی» و «انطلاق» را بیان کنید؟
پاسخ اجمالی: اغلب استفاده از کلمات
مترادف در قرآن بخاطر تفنن در عبارت و یا برای معانی کنایی است؛ اما برای «مشی» و «انطلاق» چند تفاوت می‌شود بیان کرد:
۱.«مشی» در لغت به معنای حرکت کردن با استفاده از پا یا مشابه آن است. «انطلقوا»: این کلمه از ریشه «طلق» گرفته شده است که معنای آن، برداشته شدن حصر و قید و بند است.
۲. در قرآن کریم، اصطلاح «انطلاق» تنها برای راه رفتن انسان‌ها مورد استفاده قرار گرفته، اما اصطلاح «مشی» برای غیر انسان‌ها نیز استعمال شده است.
در قرآن کریم، بارها از دو اصطلاح نسبتاً مترادف «مشی» و «انطلاق» برای راه رفتن استفاده شده است. اگرچه در ارتباط با چنین مترادفاتی نیاز نیست که لزوماً به دنبال نوعی تفاوت میان آنها باشیم، بلکه
تفنّن در عبارت نیز به تنهایی برای استفاده از چند اصطلاح مترادف برای یک معنا کافی است، اما با این وجود، برخی تفاوت‌ها بیان شده است که بدان می‌پردازیم:
۱.«مشی»: در لغت به معنای حرکت کردن با استفاده از پا یا مشابه آن است.
در همین راستا، در آیه‌ای از قرآن به برخی از انواع مختلف راه رفتن «مشی» اشاره شده است:
«وَ اللهُ خَلَقَ کُلَّ دَابَّةٍ مِنْ ماءٍ فَمِنْهُمْ مَنْ یَمْشی عَلی بَطْنِهِ وَ مِنْهُمْ مَنْ یَمْشی عَلی رِجْلَیْنِ وَ مِنْهُمْ مَنْ یَمْشی عَلی اَرْبَعٍ؛
خداوند هر جنبنده‌ای را از آبی آفرید. گروهی از آنها بر شکم خود راه می‌روند، و گروهی بر دو پای خود، و گروهی بر چهار پا راه می‌روند».
۲.«انطلقوا»: این کلمه از ریشه «طلق» گرفته شده است که معنای آن، برداشته شدن حصر و قید و بند است.
و واژه «انطلاق» که باب انفعال از ریشه «طلق» است، به معنای حرکت کردن و به دنبال چیزی رفتن می‌باشد.
شاید استفاده از این اصطلاح برای راه رفتن آن باشد که گویا با حرکت، از قید و بند سکون و یک‌جا ماندن آزاد می‌شویم.
برخی از منابع تفسیری و لغوی؛ «انطلاق» را به نوع خاصی از راه رفتن معنا کرده‌اند؛ مانند راه رفتن سریعی که با رنج و سختی همراه باشد.«الانْطِلاقُ: سُرْعَةُ الذَّهابِ فی اَصْلِ المِحْنَةِ».
و یا راه رفتنی که در طی آن هیچ توقفی رخ ندهد.
نکته دیگر آن‌که در قرآن کریم، اصطلاح «انطلاق» تنها برای راه رفتن انسان‌ها مورد استفاده قرار گرفته، اما اصطلاح «مشی» برای غیر انسان‌ها نیز استعمال شده است.
در آیه‌ای از قرآن این دو اصطلاح با هم و در کنار هم نیز مشاهده می‌شود؛ آن‌جا که خداوند در بیان واکنش
کفار در برابر دعوت پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به
توحید، اظهار تعجب کرده و به یکدیگر می‌گفتند: «وَ انْطَلَقَ الْمَلَاُ مِنْهُمْ اَنِ امْشُوا وَ اصْبِرُوا عَلی آلِهَتِکُمْ اِنَّ هذا لَشَیْ‌ءٌ یُرادُ؛
اشراف و سران آنها
[قریش و
مشرکان از اجتماعشان علیه
پیامبر اکرم] بیرون شدند
[و به یکدیگر می‌گفتند
] که بروید و خدایانتان را محکم بچسبید، این چیزی است که خواسته‌اند شما را گمراه کنند.»
کفار قریش به نزد
ابوطالب رفتند تا با میانجی‌گری او، بتوانند پیامبر را از دعوت الهی خود منصرف کنند.ا ما ابوطالب که خود به دعوت حضرت محمد (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)
ایمان داشت، به خواسته آنان تن نداد و در نتیجه، کفار قریش مأیوسانه از نزد ابوطالب بیرون آمده و یکدیگر را به باقی ماندن و استقامت بر عقیده باطل و خدایان بی‌جان خود سفارش کردند.
«انطلق» که به معنای بیرون رفتن با سرعت و توام با رها ساختن کار قبلی است، برای بیان خروج خشم‌گینانه کفار از مجلس مذاکره،
و «امشوا» سفارشی است که به یکدیگر کرده و ادامه دادن مسیر قبلی خود را که همان راه
شرک و
بت‌پرستی است مورد تاکید قرار دادند.
در قرآن کریم، مشتقات این دو اصطلاح در معانی کنایی نیز به‌کار رفته است:
• «هَمَّازٍ مَشَّاءٍ بِنَمیمٍ؛
و پیوسته در پی
سرزنش و
سخن‌چینی است.»
• «وَ لا یَنْطَلِقُ لِسانی؛
و زبانم به قدر کافی گویا نیست.»
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «تفاوت مشی و انطلاق» تاریخ بازیابی۱۳۹۹/۱۱/۱۳.
