تفاوت خطاب انبیا و ائمه در زیارات
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه:
زیارت ،
ائمه ،
انبیاپرسش: چرا در زیارت‌ها خطاب به انبیای گذشته ضمیر غایب آمده، اما درباره ائمه به صورت حاضر است؟
پاسخ: در برخی از زیارت‌ها ابتدا از سلام به انبیای گذشته شروع شده و بعد از آن به ائمه می‌رسد.
در بعضی زیارت‌ها به انبیای گذشته بدون خطاب مستقیم سلام داده می‌شود:مثلاً سلام بر موسی کلیم الله ولی وقتی به رسول خدا صلوات‌الله‌علیه و ائمه طاهرین علیهم‌السلام می‌رسد لحن کلام عوض شده و خطاب مستقیم به کار می‌رود: مثلاً سلام بر تو ای
رسول خدا .
علت این امر (خطاب مستقیم نسبت به ائمه) آن است که:
در این زیارت‌ها خطابِ گوینده زیارت، به طور مستقیم،
پیامبر اسلام و
اهل بیت اوست و انبیای گذشته به عنوان یادی از آن‌ها، ذکر شده است.
از طرفی ممکن است گفته شود که پیامبر و ائمه علیهم‌السلام به طور خاصی حاضر و ناظر بر فرد زیارت کننده هستند برای همین در مورد آن‌ها از خطاب غیر مستقیم به مستقیم منتقل می‌شویم. همچنان که در اکثر زیارت‌های ائمه، این قاعده رعایت شده چرا که سلام به آن‌ها به عنوان سلام بر افرادی غائب نیست مثلاً: "السلام علیک یا
اباعبد الله ". در تأکید بر این مطلب در زیارت
امیر المومنین علی علیه‌السلام چنین آمده است: "أشهد أنک تسمع کلامی و تشهد مقامی"؛
شهادت می‌دهم که شما سخن مرا می‌شنوید و شاهد بر جایگاه من هستید.
این مطلب در مورد همه ائمه علیهم‌السلام و در تمامی مکان‌ها صدق می‌کند و اختصاص به مکان قبر ائمه علیهم‌السلام نیز ندارد؛ چون
امام بر همه مکان‌ها احاطه وجودی دارد.
گذشته از پاسخ اول، در مورد احتمال دومی که مطرح نمودیم، ممکن است اشکال شود که مگر
ارواح انبیای گذشته به ویژه انبیای بزرگ، فاقد احاطه وجودی و روحی هستند؟ و چرا خطاب به آنان گفته نمی‌شود مثلاً: سلام بر تو ای
عیسی روح الله. پاسخ این است که:
اولاً:این مطلبی که ذکر شد به طور غالبی بوده و ممکن است عمومیت نداشته باشد و به انبیای گذشته یا اصحاب ائمه نیز ممکن است با خطاب مستقیم سلام داده شود.
ثانیا:بر فرضی که چنین قاعده‌ای به طور غالب جاری شده باشد؛ یعنی خطاب مستقیم، در اکثر موارد، اختصاص به پیامبر و ائمه داشته باشد. در مورد علت آن می‌توان یکی از احتمالات زیر مطرح نمود:
۱. به حسب
نقل ، آن‌چه دلالت بر حاضر و ناظر بودن دارد، به ویژه در متن زیارت‌ها در مورد ائمه و پیامبر اسلام صلوات‌الله‌علیه، به طور خاص وارد شده و در مورد انبیای گذشته به طور عام.
۲. ممکن است انبیای گذشته، فاقد این درجه برتر از احاطه وجودی باشند.
۳. هرچند انبیای گذشته نیز حاضر و ناظر بر ما هستند، ولی چون اولیای امر ما -بلکه کل بشر در
آخر الزمان - پیامبر اسلام و ائمه
معصومین علیهم‌السلام هستند و باید همواره خود را در پیشگاه و مشهود آنان بدانیم، بنابراین به طور خاص، خطاب به آن‌ها با ضمیر مخاطب سلام داده می‌شود تا همواره بر این حضور آگاه باشیم.
۴. چون پیامبر اسلام و ائمه علیهم‌السلام، وارث همه انبیا هستند، پس سلام به آن‌ها با ضمیر مخاطب، خود به خود سلام به همه انبیای گذشته نیز خواهد بود؛ چرا که انبیای گذشته در وجود ائمه علیهم‌السلام حاضر بوده و با آنان
محشور شده‌اند.
پایگاه اسلام کوئست
