تعارض آیه ۷ سوره مجادله با یکتایی خداوند
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: آیه،
سوره مجادله،
سوره مائده،
توحید،
کفر.
پرسش: چرا در آیه ۷ سوره مجادله: «ما یَکُونُ مِنْ نَجْوی ثَلاثَةٍ اِلاَّ هُوَ رابِعُهُمْ وَ لا خَمْسَةٍ اِلاَّ هُوَ سادِسُهُم...»
خداوند خود را چهارمی از سه نفر و ششمی از پنج نفر اعلام کرده و آن‌را مخالف توحید نمی‌داند، ولی در آیه ۷۳ سوره مائده: «لقد کفر الذین قالوا ان الله ثالث ثلاثۀ و...» عقیده مسیحیان که خداوند سومی از سه نفر است، را مخالف توحید اعلام می‌کند. دلیل این ناهمخوانی چیست؟!
پاسخ اجمالی: در سوره مائده حرف آن گروه که مردود است مطرح شده که خدا یکی از سه خداست ولی در سوره مجادله ناظر به این موضوع است که خدا همراه همه موجودات است.
خداوند در
قرآن می‌فرماید: «لَقَدْ کَفَرَ الَّذینَ قالُوا اِنَّ اللَّهَ ثالِثُ ثَلاثَةٍ وَ ما مِنْ اِلهٍ اِلاَّ اِلهٌ واحِدٌ وَ اِنْ لَمْ یَنْتَهُوا عَمَّا یَقُولُونَ لَیَمَسَّنَّ الَّذینَ کَفَرُوا مِنْهُمْ عَذابٌ اَلیمٌ».
آنها که گفتند: «خداوند، یکی از سه خدا است»، بیقین کافر شدند، معبودی جز معبود یگانه نیست و اگر از آنچه می‌گویند دست بر ندارند، عذاب دردناکی به کافران آنها خواهد رسید.»
«ثالث ثلاثه»، به معنای یکی از سه تا است؛ یعنی بر هر یک از سه تا منطبق می‌شود؛ چون
مسیحیت سه حقیقت را خدا می‌دانند: پدر، پسر و روح القدس؛ و ثالث بر هر یک منطبق می‌شود؛ نظیر این‌که سه چیز کنار هم باشند، در این‌جا به وجود هر یک عدد سه محقق می‌گردد.
به بیان دیگر، در ابواب مختلف
انجیل آمده: پدر خدا است؛ پسر خدا است؛ روح خدا است؛ خداوند این مطلب را این‌گونه گزارش داده که آنها اعتقاد دارند: خدا سومی از سه تا است؛ یعنی یکی از سه چیزی است که به ترتیب عبارت‌اند از: ۱.پدر، ۲.پسر، ۳.روح، ؛ بنابراین کلمه «الله» و «خدا»، بر هر یک از این سه چیز منطبق است.
به همین جهت در ادامه آیه خداوند می‌فرماید: «معبودی جز معبود یگانه نیست: » «وَ ما مِنْ اِلهٍ اِلَّا اِلهٌ واحِدٌ». این جمله گفتار آنهایی را که می‌گفتند: «خدا سومی از سه تا است: » «اِنَّ اللَّهَ ثالِثُ ثَلاثَةٍ» رد می‌کند؛ زیرا بیان می‌دارد که ذات پروردگار متعال، ذاتی است که به هیچ وجه پذیرای کثرت نیست، خداوند از همه جهات یگانه است، و در زمانی هم که متصف به صفات می‌شود در آن لحاظ هم متکثر نیست، و آن صفات چیزی را بر ذات او نمی‌افزایند، پس باید گفت خدای تعالی ذاتاً و از همه جهات یگانه است؛ چون هر چیزی را بخواهیم در عالم فرض و یا در عالم وهم و یا در عالم خارج، به حقیقت خداوند بیفزائیم، مخلوق خدا است.
اما آنچه در سوره مجادله آمده است: «اَ لَمْ تَرَ اَنَّ اللَّهَ یَعْلَمُ ما فِی السَّماواتِ وَ ما فِی الْاَرْضِ ما یَکُونُ مِنْ نَجْوی ثَلاثَةٍ اِلاَّ هُوَ رابِعُهُمْ وَ لا خَمْسَةٍ اِلاَّ هُوَ سادِسُهُمْ وَ لا اَدْنی مِنْ ذلِکَ وَ لا اَکْثَرَ اِلاَّ هُوَ مَعَهُمْ اَیْنَ ما کانُوا ثُمَّ یُنَبِّئُهُمْ بِما عَمِلُوا یَوْمَ الْقِیامَةِ اِنَّ اللَّهَ بِکُلِّ شَیْ‌ءٍ عَلیمٌ؛
آیا نمی‌دانی که خداوند آنچه را در آسمان‌ها و آنچه را در زمین است می‌داند هیچ‌گاه سه نفر با هم نجوا نمی‌کنند، مگر این‌که خداوند چهارمین آنها است، و هیچ‌گاه پنج نفر با هم نجوا نمی‌کنند، مگر این‌که خداوند ششمین آنها است، و نه تعدادی کمتر و نه بیشتر از آن، مگر این‌که او همراه آنها است هر جا که باشند، سپس روز قیامت آنها را از اعمالشان آگاه می‌سازد؛ چرا که خداوند به هر چیزی دانا است».
منظور از چهارم بودن خدا برای سه نفر اهل نجوا و ششم بودن برای پنج نفر اهل نجوا، این است که خدا با ایشان است در علم و اطلاع بر سخنان پنهان و سری آنها؛ و معنایش این است که: هر جا عده‌ای فرض شود که مشغول نجوا هستند، خدای تعالی همان‌جا است، و شنوا و دانای به سخنان ایشان است؛ نه این‌که خدای تعالی به صورت یک انسان در کنار آن سه نفر قرار می‌گیرد و تعداد آنان را تبدیل به چهار نفر می‌کند؛ زیرا خدای سبحان منزه از جسمیت و مبرای از مادیت است.
به بیان دیگر، آیه سوره مجادله نشانگر آن نیست که این ۴ نفر و ۶ نفر خدایند، بلکه ناظر به این موضوع است که خدا با همه موجودات است و به هیچ موجودی بدون خدا قابل تصور نیست و بر این اساس پس از استفاده از دو مورد یعنی عدد سه و پنج به صورت قاعده کلی فرموده: نه کمتر از آن (عدد سه) و نه بیشتر از آن (عدد شش) نیست، مگر این‌که خدا با آنها است: «و لا ادنی من ذلک و لا اکثر الّا هو معهم»؛ هر عاقلی از این تعبیر به خوبی برداشت می‌کند که هیچ‌یک میلیارد نفری نیست، مگر آن‌که خدا یک میلیارد و یکمین نفر آنان است، اما عقیده مسیحیان که در آیه ۷۳ سوره مائده تبیین شده، آن است که خدا تنها در سه موجود خلاصه شده و دیگران باید با این سه موجود مرتبط باشند تا قوام وجودیشان برقرار باشد و این همان
شرک است؛ چون در آیه مجادله، قوام وجودی همگان به یک خدای واحد است و در این‌جا به خدایان سه‌گانه.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «تعارض آیه ۷ سوره مجادله با یکتایی خداوند» تاریخ بازیابی۱۳۹۹/۹/۲۸.
