ترحم امام مهدی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: رحمت،
اهل‌بیت، امام مهدی.
پرسش: برخی احادیث شدت عمل امام مهدی (علیه‌السّلام) را نشان می‌دهد. این احادیث چگونه با جلوه رحمت بودن اهل‌بیت (علیه‌السّلام) سازگار است؟
در برخی از احادیث، شدّت تعامل
امام مهدی (علیه‌السّلام) هنگام قیام، چنان تصویر شده که در جلوه رحمت بودن ایشان و نیز نسبت داشتن ایشان با خاندان وحی، تردید خواهد شد. در حدیثی گزارش شده است که ایشان به
قریش، یعنی نسل و تبار خویش، آن‌چنان سخت خواهد گرفت که در فرزند فاطمه (علیهاالسّلام) بودن وی، تردید خواهد شد؛ چرا که ادّعای قریشیان این است که: اگر او فاطمی بود، به ما رحم می‌کرد! متن حدیث منسوب به
امام علی (علیه‌السّلام) چنین است:
«بِاَبِی ابنُ خِیَرَةِ الاِماءِ، لا یُعطیهِم الَّا السَّیفَ هَرجاً هَرجاً، مَوضوعاً عَلی عاتِقِهِ ثَمانِیَةَ اشهُرٍ حَتّی تَقولُ قُرَیشٌ: لَو کانَ هذا مِن وُلدِ فاطِمَةَ لَرَحِمنا؛
پدرم فدای فرزند برگزیده کنیزان! جز با شمشیر و کشتار،
[با جبّاران
] رفتار نمی‌کند و شمشیرش را هشت ماه بر دوش دارد تا آن‌جا که قریش می‌گویند: اگر او از فرزندان فاطمه بود، به ما رحم می‌کرد.»
در نسخه دیگر از این حدیث، به صراحت، فاطمی بودن امام (علیه‌السّلام) نفی شده است؛ لیکن به قریش استناد نشده است:
«حَتّی یَقولوا: وَ اللَّهِ، ما هذا مِن وُلدِ فاطِمَةَ، لَو کانَ مِن وُلدِها لَرَحِمنا! یُغریهِ اللَّهُ بِبَنِی العَبّاسِ وَ بَنی اُمَیَّةَ؛
تا آن‌جا که می‌گویند: «به خدا سوگند، این، از فرزندان فاطمه نیست. اگر از فرزندان او بود، به ما رحم می‌کرد!. خداوند، او را بر ضدّ
عبّاسیان و
امویان بر می‌انگیزد.»
در نقلی دیگر از این متن، در قریشی بودن امام (علیه‌السّلام) نیز تردید شده است:
«حَتَّی یَقُولُوا مَا هذَا مِن قُرَیشٍ لَو کانَ هذا مِن قُرَیشٍ وَ مِن وُلدِ فَاطِمَةَ لَرَحِمَنَا؛
این از قریش نیست؛ چرا که اگر از قریش و از فرزندان فاطمه بود، به ما رحم می‌کرد!»
با چشم پوشی از ضعف‌های سندی و مصدری این احادیث، در تبیین مقصود از آنها می‌توان چنین گفت که هماره وابستگان نسبی و نژادی، با تمسّک به حلقه مشترک خود، سعی در نوعی برخورد متفاوت و مدارا و تسامح دارند. در این متون نیز قریش از
فاطمه (علیهاالسّلام) به عنوان حلقه ارتباطی خود با امام مهدی (علیه‌السّلام) بهره جسته است. به نظر می‌آید که این حدیث در صدد بیان این اصل در قیام مهدوی است که صرفِ داشتن رابطه نسبی با امام (علیه‌السّلام)، مانع اجرای
عدالت از سوی ایشان نخواهد بود و اگر مخالفان ایشان، از میان قریش نیز باشند، ایشان با آنان مثل دیگر مخالفان و معاندان برخورد خواهد کرد. از‌این‌رو، از این حدیث نمی‌توان خشونت یا کشتار را استنباط کرد؛ بلکه بر فرض پذیرش صحّت سندی، به بیان اصل مدیریتی قیام امام مهدی (علیه‌السّلام) در برخورد با مخالفان از قریش اشاره دارد.
حدیث‌نت، برگرفته از مقاله «ترحم امام مهدی» تاریخ بازیابی۱۳۹۸/۱۱/۲۰.
