بوسیدن دست افراد
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: بوسیدن دست.
پرسش: درباره بوسیدن دست دیگران، چه
احادیث و روایاتی موجود است؟
پاسخ: ۱. بوسیدن دست غیر از
معصومان (علیهم‌السّلام) به خودی خود
کراهت دارد و از آن نهی شده است؛ مگر کسانی که با بوسه زدن بر دستانشان، احترام به معصومان (علیهم‌السلام) قصد شود (مانند
سادات و علمای دینی).
۲. اگر بوسیدن دست در عُرف خاصی نشانه ابراز احترام باشد، این کار، درباره کسانی (همچون والدین و معلمان) که سفارش به احترام آنان شده است نیز،
مستحب می‌شود.
در مورد نهی و نکوهش از بوسیدن دست افراد، احادیثی را می‌توان در کتب روایی یافت؛ مانند:
علی بن مزید نقل می‌کند:
به حضور
امام صادق (علیه‌السلام) شرف‌یاب شدم و دستش را بوسیدم؛ پس او فرمود: بدان که این کار جز برای
پیامبران و اوصیای پیامبران روا نیست.
مرحوم مجلسی (رحمة‌الله‌علیه) در توضیح این
حدیث می‌فرماید: این حدیث دلالت بر منع بوسیدن دست غیر معصومان (علیهم‌السلام) دارد؛ لکن ـ با وجود این‌که حدیث بسیار معتبر نیست ـ صراحتی در حرمت این کار ندارد.
حضرت
امام رضا (علیه‌السلام) می‌فرماید:
«
لا یُقبّل الرجل ید الرجل؛ فانه قبلة یده کالصلاة له؛ کسی دست کسی را بوسه نکند؛ زیرا که بوسیدن دست او همانند نماز گزاردن در برابر وی است».
لکن با توجه به
روایات دیگر، موارد استثنایی وجود دارد.
از
امام صادق (علیه‌السلام) روایت شده است که فرمودند:
«
لا یُقبّل راسُ احد و لا یداه؛ الا رسول الله او من اُرید به رسول الله؛ سر و دست کسی را نباید بوسید به جز رسول خدا، یا کسی که با بوسیدن سر و دست او رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) قصد شود».
بی‌تردید فرزندان رسول خدا و هم‌چنین
علما و پیشوایان دینی، با توجه به این‌که آنان وارثان
پیامبران هستند ـ برحسب روایات معتبر ـ می‌توانند، مصداق کسانی باشند که با بوسیدن سر و دست او،
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) قصد شود.بوسیدن دست عالمان دینی ـ به خصوص سادات آنان ـ همان تعظیم
شعائر اسلامی و اظهار
محبت شخصی به
دین اسلام و به مظاهر این دین الهی است. البته اگر کسی به خاطر مطامع دنیوی کار خود را ضایع نکند.
از
روایات استفاده می‌شود که در زمان رسول خدا و
ائمه هم این کار انجام می‌شده.
در استفتائات شرعی مراجع نیز در جواب پرسش‌هایی از این قبیل، پاسخ‌هایی نظیر این‌که بوسیدن دست دیگری فی نفسه مکروه است، مگر آن‌که بوسیدن دست به خاطر
رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) باشد؛ مثل بوسیدن دست عالم دینی یا دست سادات که در این صورت مطلوبیت دارد، یا این‌که بوسیدن دست از مصادیق احترام است و نسبت به کسانی که احترامشان مستحب است، احترام با دست بوسیدن حاصل می‌شود.
بنا بر این بیان اخیر، بوسیدن دست والدین یا معلمان و آموزگاران به نشانه احترام، گرچه روایت صریحی ندارد، اما از باب این‌که
وجوب یا
استحباب، احترامشان ثابت است و این کار از جمله نشانه‌های احترام به شمار می‌رود، بوسیدن دستشان نیز بالتبع مطلوب است.
در روایات برای احترام به
مؤمنین و بزرگان و پیشوایان دینی بیش‌تر به بوسیدن گونه یا پیشانی و بین دو چشم توصیه شده است.
حضرت فرموده است: «
و قُبلة الاخ علی الخدّ، و قُبلة اللامام بین عینیه؛ بوسه برادر
مؤمن بر گونه است و بوسه امام در بین چشمان وی است».
از آن‌چه گذشت نتیجه می‌گیریم:
۱. بوسیدن دست غیر از
معصومان (علیهم‌السّلام) به خودی خود کراهت دارد و از آن نهی شده است؛ مگر کسانی که با بوسه زدن بر دستانشان، احترام به معصومان (علیهم‌السّلام) قصد شود (مانند سادات و علمای دینی).
۲. اگر بوسیدن دست در عُرف خاصی نشانه ابراز احترام باشد، این کار، درباره کسانی (همچون والدین و معلمان) که سفارش به احترام آنان شده است نیز، مستحب می‌شود.
۱. اصول کافی، کلینی، ج۲، ص۱۸۵، دارالکتب الاسلامیه، چ۴، ۱۳۶۵ش.
۲. بحارالانوار، علامه مجلسی، ج۷۳، ص۳۹، مؤسسة الوفاء، بیروت، چ۲، ۱۴۰۳ق.
۳. بحارالانوار، علامه مجلسی، ج۷۵، ص۳۴۵، مؤسسة الوفاء، بیروت، چ۲، ۱۴۰۳ق.
۴. میزان الحکمه، محمدی ری‌شهری، ج۳، ص۲۴۹۴، دارالحدیث، چ۱، ۱۳۷۵ش.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «بوسیدن دست افراد»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۱۱/۲۵.
