• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

بهترین راه شکرگزاری

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: حمد، شکرالهی، نعمت‌های خدا.

پرسش: بهترین راه شکرگزاری از نعمت‌های خداوند چیست؟

پاسخ: سجده و نماز شکر، عفو و گذشت در مقابل پیروزی بر دشمن، انفاق، آموختن علم خویش به دیگران و عمل به آن از مصادیق شکر عملی است.




شکر عملی؛ شکر کامل و ثمره دو مرحله شکر قلبی و زبانی است. به عبارت دیگر؛ وقتی انسان؛ به وسیله دل، نعمت بودن نعمتی را فهمید و به زبان آن را اظهار کرد و شکر منعم را به جای آورد، حق بر این است که در عمل نیز شکر خدا را آشکار کند. بنابراین، شاکر حقیقی باید نعمت‌های الهی را صرف رضا و مقصود مُنعِم نماید و همواره باید آگاه باشد که از نعمت‌های خدا در چه مسیری استفاده کند تا مرتکب کفران نعمت نگردد.
امام صادق (علیه‌السلام) فرمود:«شُکْرُ النِّعْمَةِ اجْتِنَابُ الْمَحَارِمِ‌، وَ تَمَامُ الشُّکْرِ قَوْلُ الرَّجُلِ:الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ؛ شکر نعمت، اجتناب و پرهیز کردن از کارهای حرام است؛ و تمام شکر، آن است که کسی بگوید: «ستایش خدا را که پروردگار جهانیان است». به یقین؛ منظور از گفتن «اَلْحَمدللّه»، تنها لَقْلَقَه زبان نیست، بلکه منظور حمدی است که از عمق جان و درون دل برخیزد. چه بسیارند کسانی که با زبان شکر خدا می‌گویند، ولی در عمل، کفران می‌کنند، از این‌رو، خداوند متعال می‌فرماید:«وَ قَلِیلٌ مِنْ عِبادِیَ‌ الشَّکُورُ؛ عده کمی از بندگان من شکرگزارند.» که ناظر به شکر عملی است.
انسان هر چه تلاش و کوشش نماید از ادای کامل شکر پروردگار بر نمی‌آید، لذا بهترین اقسام‌ شکر، اعتراف تامّ است به تقصیر و عجز از ادای شکر، و تصدیق به این‌که توفیق شکر، نعمتی است از نعمت‌های الهی.


شکر عملی دارای افراد و مصادیق فراوانی است که برای نمونه برخی از مصادیق آن،‌ با استناد به روایات، بیان می‌شود:

۲.۱ - سجده و نماز شکر

سجده شکر، نماز شکر، احسان و ولیمه دادن برخی از مصادیق شکر عملی هستند. نقل شده است که؛ «وقتی برای پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) چیزی به‌ وجود می‌آمد که موجب خوشحالی یا حتی موجب نگرانی آن حضرت می‌شد، به سجده می‌رفت و برای خدا سجده شکر بجا می‌آورد.»

۲.۲ - عفو دشمن

عفو و گذشت در مقابل پیروزی بر دشمن از دیگر مصادیق شکر عملی است، همان‌گونه که امیرمؤمنان علی (علیه‌السلام) می‌فرماید: «اِذا قَدَرْتَ عَلی عَدُوِّکَ فَاجْعَلِ الْعَفْوَ عَنْهُ شُکْراً لِلْقُدْرَةِ عَلَیْهِ؛ هنگامی که بر دشمنانت پیروز شدی، عفو و بخشش را شُکرانه این پیروزی قرار بده.»

۲.۳ - انفاق

انفاق کردن بخشی از اموال در راه خدا نیز از مصادیق شکر عملی است، امام علی (علیه‌السلام) می‌فرماید:«اَحْسَنُ شُکْرِ النِّعَمِ اَلانعامُ بِها؛ بهترین شکر نعمت‌ها، بخشیدن آن است.»

۲.۴ - عبادت

عبادت و نیایش در برابر پروردگار نیز طریقه دیگری برای شکرگزاری عملی است، که در سخن امام علی (علیه‌السلام)،«اِنَّ قَوْمَاً عَبَدوُهُ شُکْرَاً فَتِلْکَ عِبادَةُ الاحْرارِ ِ وَ هِیَ أَفْضَلُ الْعِبَادَةِ؛ عبادت به انگیزه شکر، به عبادت آزادگان و افضل اعمال تعبیر شده است.»

۲.۵ - تعلیم و عمل

آموختن علم خویش به دیگران و عمل به آن؛ شکر نعمت علمی است که خداوند به عالم عنایت فرموده است. امیرمؤمنان علی (علیه السلام) در این‌باره می‌فرماید: «شُکْرُ الْعالِمِ عَلی عِلْمِهِ، عَمَلُهُ بِهِ وَ بَذْلُهُ لِمُسْتَحَقِّهِ؛ شکرگزاری عالم در برابر علمی که دارد این است که به آن عمل کند و به نیازمندان بذل نماید(به آنها آموزش دهد).»


شکر در برابر افراد، به اعتبار مراتب و جایگاهشان متفاوت است که امام علی(علیه السلام) در حدیث کوتاه و پُر معنایی می‌فرماید: «شُکْرُ اِلهِکَ بِطوُلِ الثَّناءِ، شُکْرُ مَنْ قَوْقَکَ بِصِدْقِ الْوَلاءِ، شُکْرُ نَظیرِکَ بِحُسْنِ الاخاءِ، شُکْرُ مَنْ دوُنَکَ بِسَیْبِ الْعَطاءِ؛ شکر پروردگارت این است که دائماً ثنایش گویی، شکر کسی که بالای دست تو است به این است که در پیروی از او صادق باشی، شکر هم‌ردیفت آن است که مراتب اخوّت و برادری را به خوبی انجام دهی و شکر کسانی که زیر دست تو هستند به این است که از بخشش به آنها مضایقه نکنی.»


۱. کلینی، محمد بن یعقوب، الاصول من الکافی، محقق و مصحح:غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج ۲، ص ۹۵، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.    
۲. سوره سبأ/۳۴، آیه۱۳.    
۳. قرشی، سید علی اکبر، قاموس قرآن، ج ۴، ص ۶۳، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ ششم، ۱۳۷۱ش.    
۴. گلستانه، سید علاء الدین محمد، منهج الیقین(شرح نامه امام صادق علیه السلام به شیعیان)، ‌ص ۵۴، محقق و مصحح:صحفی، مجتبی، صدرایی خویی، علی، دار الحدیث، قم، چاپ اول، ۱۴۲۹ق.    
۵. گلستانه، سید علاء الدین محمد، منهج الیقین(شرح نامه امام صادق به شیعیان)، ‌ص ۵۴، محقق و مصحح:صحفی، مجتبی، صدرایی خویی، علی، دار الحدیث، قم، چاپ اول، ۱۴۲۹ق.    
۶. علامه حلی، حسن بن یوسف، نهج الحقّ و کشف الصدق، ص ۴۳۲، دار الکتاب اللبنانی، بیروت، چاپ اول، ۱۹۸۲م.    
۷. حرّ عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج ۱۲، ص ۱۷۱، مؤسسة آل البیت، قم، چاپ اول، ۱۴۰۹ق.    
۸. تمیمی آمدی، عبد الواحد بن محمد، غرر الحکم و درر الکلم،‌ ص ۱۹۵، محقق و مصحح:رجائی، سید مهدی، دار الکتاب الإسلامی، قم، چاپ دوم، ۱۴۱۰ق.    
۹. ابن شعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول عن آل الرسول (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله)، محقق و مصحح:غفاری، علی اکبر، ص ۲۴۶، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ دوم، ۱۴۰۴ق.    
۱۰. تمیمی آمدی، عبد الواحد بن محمد، غرر الحکم و درر الکلم،‌ ص ۴۰۷، محقق و مصحح:رجائی، سید مهدی، دار الکتاب الإسلامی، قم، چاپ دوم، ۱۴۱۰ق.    
۱۱. تمیمی آمدی، عبد الواحد بن محمد، غرر الحکم و درر الکلم،‌ ص ۴۰۶، محقق و مصحح:رجائی، سید مهدی، دار الکتاب الإسلامی، قم، چاپ دوم، ۱۴۱۰ق.    



پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «بهترین راه شکرگزاری»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۵/۲۳.    


رده‌های این صفحه : اخلاق اسلامی | شکر | فضائل اخلاقی




جعبه ابزار