الصابئین
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: الصابئین، الصابئون.
پرسش: در
قرآن دو آیه وجود دارد که از هر نظر مانند هم هستند یکی
آیه ۶۲ سوره بقره (۲) و دیگری
آیه ۶۹ سوره مائده (۴) با اینکه همه مفردات و کلمات دو آیه باهم یکی هستند، ولی در یک آیه کلمه الصابئون، ولی در دیگری الصابئین آمده، علت این چه می‌باشد؟
پاسخ: لغت عربی لغت بسیار دقیق و زیبایی است که قواعد و دستورات ادبی و نحوی خاص خود را دارد. علت اینکه الصابئین در یک آیه منصوب و الصابئون در آیه دیگر مرفوع آمده تفاوت عوامل ادبی و نحوی در این دو آیه است؛ یعنی از جهت ادبی و نحوی «الصابئین» در سوره
بقره ، به علت عطف بر اسم انٌ (الذین) منصوب است؛ ولی الصابئون در سوره مائده به سبب
مبتدا بودن
مرفوع شده است. البته خبر الصابئون به علت وجود قرینه حذف شده است و بنابراین واو ماقبل نیز
عاطفه نیست؛ بلکه جمله الصابئون با خبر محذوف خود جمله معترضه است.
علت اینکه کلمه
الصابئین در
آیه ۶۲ سوره بقره (۲) به‌صورت منصوب و
الصابئون در
آیه ۶۹ سوره مائده (۴) مرفوع آمده، تفاوت عوامل ادبی و نحوی در این دو آیه است؛ برای روشن شدن مطلب عین دو آیه را می‌آوریم:
"
إِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ الَّذینَ هادُوا وَ النَّصاری وَ الصَّابِئینَ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ وَ عَمِلَ صالِحاً فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُون "
"
إِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ الَّذینَ هادُوا وَ الصَّابِئُونَ وَ النَّصاری مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ وَ عَمِلَ صالِحاً فَلا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُون انٌ "
از جهت ادبی و نحوی «الصابئین» در سوره بقره، به علت عطف بر
اسم انٌ (الذین) منصوب است؛ ولی الصابئون به سبب ترکیبی دیگر مرفوع می‌باشد.
در علت رفع الصابئون وجوه مختلفی ذکر شده است که به چند مورد آن اشاره می‌شود:
در
علم نحو ثابت شده است که عطف بر سه قسم است: عطف لفظی، عطف محلی، عطف معنوی. «الصابئون» به سبب عطف بر محل «الذین ءامنوا» که در محل مبتدا و مرفوع می‌باشد، مرفوع شده است. برخی از نحویین این ترکیب را نمی‌پذیرند و می‌گویند در صورت عطف، توارد دو عامل بر یک معمول رخ می‌دهد که جایز نیست.
«الصابئون» مبتداست و از‌این‌رو مرفوع شده است و خبر آن به علت وجود قرینه حذف شده است. واو ما قبل نیز عاطفه نیست؛ بلکه معترضه است و جمله الصابئون با خبر محذوف خود جمله معترضه است.»
به‌خاطر معترضه بودن این جمله معنای آیه طبق این ترکیب با ترکیب قبلی و همچنین با آیه
سوره بقره ، متفاوت خواهد بود؛ زیرا جمله معترضه مقصود اصلی در
کلام نمی‌باشد. از نظر کسانی که به ادبیات
عرب آشنایی دارند تفاوت
اعراب به‌خاطر تفاوت ترکیب ادبی یک امری بسیار عادی به‌حساب می‌آید.
پایگاه اسلام کوئیست.
