اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: مجمع تشخیص مصلحت نظام، اعضای مجمع.
پرسش: انتخاب و تایید اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام توسط چه کسی صورت می‌گیرد و تعداد آنها چند نفر است؟
پاسخ: براساس
قانون اساسی، اولاً: انتخاب اعضای مجمع با
مقام معظم رهبری است و ثانیاً: تعداد اعضا نیز محدود نیست و ملاک تشخیص آن، نظر رهبری است.
اصل ۱۱۲ قانون اساسی، اعضای مجمع را به دو گروه ثابت و متغیر تقسیم کرده و تعیین آنها را به مقام رهبری واگذار کرده و تصویب مقررات مربوط به آن را نیز به تایید رهبر موکول کرده است.این بدان معنی است که
رهبر در انتخاب مشاورین خود کسانی که در انجام مسئولیت‌های رهبری و اعمال قدرت اختیارات ولایت امر او را یاری می‌دهند،
آزادی عمل داشته و اطلاق اصل ۵۷ خدشه‌دار نشود.
با وجود پیش‌بینی نهادها و سازمان‌های گوناگون زمام‌داری، براساس نظام تفکیک قوا با نظارت
رهبری و تعیین حقوق و وظایف هر یک در قانون اساسی ۱۳۵۸،
تجربه چندساله نشان داد که انجام وظیفه و اتخاذ تصمیم برخی از امور، با رعایت کامل قانون، به‌راحتی نمی‌توانست قابل اعمال باشد. در این مدت بن‌بست‌ها و تنش‌هایی در کشور به وجود آمد که به‌هر‌حال، حل‌و‌فصل و رفع آنها، برای تثبیت اصل نظام ضروری می‌نمود. «
مجمع تشخیص مصلحت نظام» پدیده‌ای است که پس از پاره‌ای چاره‌جویی‌های موردی، با ابتکار و به موجب فرمان مورخ ۱۷/۱۱/۱۳۶۶ حضرت
امام خمینی (رحمة‌الله‌علیه) تأسیس شد و در بازنگری قانون اساسی در سال ۱۳۶۸ قوت قانونی یافت. (به این منبع رجوع شود:
) (به این منبع رجوع شود:
)
در واقع فلسفه وجودی مجمع تشخیص مصلحت نظام، حل اختلاف بین مجلس و
شورای نگهبان است.
مجلس شورای اسلامی به عنوان مجمع نمایندگان ملت، عهده‌دار مصلحت‌اندیشی مسائل نظام و وضع قوانین مطابق با مصالح و مقتضیات زمان است. همان‌طور که شورای نگهبان
مشروعیت قوانین را با صرف‌نظر از مصلحت‌دار بودن آنها مورد بررسی قرار می‌دهد. در برخی موارد بین مجلس و شورای نگهبان
اختلاف به وجود می‌آید، اینجاست که وجود نهادی برای حل اختلاف ضروری می‌نماید؛ لذا مجمع تشخیص مصلحت نظام براساس قانون اساسی وارد
عمل شده و پس از بررسی مسئله مورد اختلاف با در نظر گرفتن مصلحت نظام و قوانین اسلام مسئله را حل می‌نماید.
اعضای پیشنهادی برای مجمع از طرف شورای بازنگری قانون اساسی، ابتدا با اقتباس از فرمان حضرت امام خمینی در مورخ ۱۷/۱۱/۶۶ مبنی بر تأسیس مجمع، عبارت بود از فقهای شورای نگهبان (۳ نفر)، رؤسای قوای سه‌گانه (۳ نفر) وزیر مربوطه و دو نفر صاحب‌نظر به انتخاب رهبر (جمعاً ۱۲ نفر) بودند؛ اما به خاطر اختلاف‌نظر بین اعضای شورای بازنگری نهایتاً اتخاذ تصمیم در کیفیت و کمیت اعضای مجمع به مقام رهبری واگذار شد. (به این منبع رجوع شود:
)
بدین ترتیب که «اعضای ثابت و متغیر این مجمع را مقام رهبری تعیین می‌نماید»،
که ایشان نیز بیست نفر را به عنوان اعضای ثابت و متغیر مجمع معرفی کرد که عبارت‌اند از:
۱. فقهای شواری نگهبان (شش نفر)؛
۲. رؤسای سه قوه (سه نفر)؛
۳. وزیر مربوطه؛
۴. رئیس کمیسیون مربوطه مجلس؛
۵. نُه نفر از صاحب‌نظران مسائل فقهی و سیاسی.
با توجه به اصل ۱۱۲ و واگذاری تشخیص تعداد اعضای این مجمع به
رهبری،
مقام معظم رهبری در تاریخ ۲۷/۱۲/۷۵ با انتصاب پانزده نفر دیگر از شخصیت‌های صاحب‌نظر، تعداد این مجمع را به ۳۵ نفر افزایش دادند. (به این منبع رجوع شود:
)
بنابراین براساس قانون اساسی، اولاً: انتخاب اعضای مجمع با مقام معظم رهبری است و ثانیاً: تعداد اعضا نیز محدود نیست و ملاک تشخیص آن، نظر رهبری است.
۱. حقوق اساسی جمهوری اسلامی، سیدمحمد‌هاشمی، ج۲، ناشر مجتمع آموزشی عالی قم، چ۲، بهار ۱۳۷۵.
۲. حقوق اساسی و نهادهای سیاسی، سیدجلال‌الدین مدنی.
۳. کنترل قوه مقننه در ایران و آمریکا، حسن حمیدیان، نشریه تیر، چ۱، ۱۳۷۸ش.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۸/۰۳/۱۷.
