• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

اعتبار حدیث علی مع الحق

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: شیعه، سنی، متواتر.

پرسش: حدیث «علی مع الحق» در چه پایه از اعتبار قرار دارد؟



این حدیث در منابع فراوان از شیعه و سنی آمده و از روایات متواتر به شمار می‌رود. این روایت با الفاظ متفاوت و نزدیک به هم، در دانش نامه امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام)، ج۲، ص۱۹۲-۲۰۱ به شرح زیر گرد آمده است. بعضی از آنها بدین قرار است:
«رسول اللّه (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم): عَلِی مَعَ الحَقِّ وَ الحَقُّ مَعَ عَلِی؛
[۶] خزاز قمی، علی بن محمد، کفایه الاثر، ص۱۱۷ عن ابی‌ایوب.
پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم): علی با حق است و حق با علی.»

«رسول اللّه (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم): عَلِی مَعَ الحَقِّ وَ الحَقُّ مَعَ عَلِی، یدورُ مَعَهُ حَیثُما دارَ؛
[۹] مفید، محمد بن محمد، الفصول المختاره، ص۹۷.
پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم): علی با حق است و حق با علی. حق بر مدار او می‌گردد.»

«رسول اللّه (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم): رَحِمَ اللّهُ عَلِیا، اللّهُمَّ ادِرِ الحَقَّ مَعَهُ حَیثُ دارَ؛ پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم): رحمت خدا بر علی! خدایا! حق را همیشه بر مدار او بگردان.»
قال الفخر الرازی: من اقتدی فی دینه بعلی بن ابی‌طالب فقد اهتدی. و الدلیل علیه قوله (علیه‌السّلام): «اللهمّ ادر الحقّ مع علی حیث‌ دار»

«رسول اللّه (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم): عَلِی مَعَ الحَقَّ وَالحَقُّ مَعَ عَلِی، اللّهُمَّ ادِرِ الحَقَّ مَعَ عَلِی حَیثُما دارَ؛ پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم): علی با حق است و حق با علی. خدایا! حق را همیشه بر مدار علی بگردان!»

«مسند ابی‌یعلی عن ابی‌سعید: کنّا عِندَ بَیتِ النَّبِی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فی نَفَرٍ مِنَ المُهاجِرینَ وَ الاَنصارِ، فَخَرَجَ عَلَینا فَقالَ: ا لا اخبِرُکم بِخیارِکم؟ قالوا: بَلی. قالَ: خِیارُکمُ الموفونَ المُطَیبونَ، انَّ اللّهَ یحِبُّ الخَفِی التَّقِی. قالَ: و مَرَّ عَلِی بنُ ابی‌طالِبٍ فَقالَ: الحَقُّ مَعَ ذا، الحَقُّ مَعَ ذا؛ مسند ابی‌یعلی به نقل از ابو‌سعید: با گروهی از مهاجر و انصار، در نزدیکی خانه پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بودیم. پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نزد ما آمد و گفت: «آیا شما را از بهترین‌تان باخبر نکنم؟». گفتند: چرا. گفت: «بهترین شما، پاکان وفادارند. خداوند، پرهیزگار نهانکار را دوست دارد».
در همان حال، علی بن ابی‌طالب (علیه‌السّلام) عبور کرد. پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود: «حق، با این است. حق، با این است».

«رسول اللّه (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم): یا بنَ عَبّاسٍ، سوفَ یأخُذُ النّاسُ یمینا و شِمالاً، فَاِذا کانَ کذلِک فَاتَّبِع عَلِیا و حِزبَهُ؛ فَاِنَّهُ مَعَ الحَقِّ وَ الحَقُّ مَعَهُ، و لا یفتَرِقانِ حَتّی یرِدا عَلَی الحَوضَ؛
[۳۹] کوفی، علی بن احمد، الاستغاثة، ج۲، ص۶۳ عن سعد بن ابی وقّاص نحوه.
پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم): ‌ای پسر عبّاس! به زودی، مردم به چپ و راست می‌روند. چون این‌گونه شد، از علی و حزب او پیروی کن، که او با حق است و حق با اوست. [آن دو] از هم جدا نمی‌شوند، تا در کنار حوض [کوثر] بر من در آیند.»

«تاریخ بغداد عن ابی‌ثابت مولی ابی‌ذرّ: دَخَلتُ عَلی امِّ سَلَمَةَ فَرَاَیتُها تَبکی و تَذکرُ عَلِیا، و قالَت: سَمِعتُ رَسولَ اللّهِ (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) یقولُ: عَلِی مَعَ الحَقِّ وَ الحَقُّ مَعَ عَلِی، و لَن یفتَرِقا حَتّی یرِدا عَلَی الحَوضَ یومَ القِیامَةِ؛ تاریخ بغداد به نقل از ابو‌ثابت، آزاد شده ابوذر: بر امّ‌سلمه وارد شدم. دیدم که گریه‌کنان، از علی (علیه‌السّلام) یاد می‌کند و می‌گوید: شنیدم پیامبر خدا می‌فرمود: «علی با حق است و حق با علی است و هرگز از هم جدا نمی‌شوند، تا روز قیامت در کنار حوض [کوثر] بر من در آیند».

«رسول اللّه (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم): عَلِی مَعَ الحَقِّ وَ الحَقُّ مَعَ عَلِی حَیثُ کانَ؛
[۴۹] ابن‌حجر عسقلانی، احمد بن علی، تطهیر الجنان و اللسان، ص۵۱ عن سعد.
پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم): علی با حق است و حق با علی، هر جا که باشد.»

«رسول اللّه (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم): الحَقُّ مَعَ عَلِی اینَما مالَ؛ پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم): حق با علی است، به هر سو که برود.»

«رسول اللّه (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم): الحَقُّ مَعَ عَلِی، یزولُ مَعَهُ حَیثُ زالَ؛
[۵۵] کوفی، محمّد بن سلیمان، المناقب، ج۱، ص۳۶۹، ح۲۹۳ عن عبد اللّه بن عبّاس.
پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم): حق با علی است. به هر کجا برود، با اوست.»
«رسول اللّه (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم): الا انَّ الحَقَّ بَعدی مَعَ عَلِی، یمیلُ مَعَهُ حَیثُما مالَ، و لا یفتَرِقانِ جَمیعاً حَتّی یرِدا عَلَیّ الحَوضَ؛ پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم): بدانید که پس از من، حق، با علی است. به هر سو که برود، حق با او می‌رود و از هم جدا نمی‌شوند، تا در کنار حوض [کوثر] بر من در آیند.»


۱. ابن‌قتیبه، عبدالله بن مسلم، الامامة و السیاسة، ج۱، ص۹۸ عن محمّد بن ابی بکر.    
۲. ابن‌ابی‌الحدید، ابوحامد عبد‌الحمید، شرح نهج‌ البلاغه، ج۱۸، ص۲۴ و فیه «انت مع الحقّ و الحقّ معک».    
۳. مفید، محمد بن محمد، الفصول المختاره، ص۲۲۱ و فیه «هو مع الحقّ و الحقّ معه».    
۴. برقی، احمد بن محمد، المحاسن، ج۱، ص۸۱، ح۴۷ عن السری بن خالد عن الامام الصادق عن آبائه (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) عنه (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و فیه «انت مع الحقّ و الحقّ معک».    
۵. خزاز قمی، علی بن محمد، کفایه الاثر، ص۲۴ عن ابن عبّاس.    
۶. خزاز قمی، علی بن محمد، کفایه الاثر، ص۱۱۷ عن ابی‌ایوب.
۷. تمیمی مغربی، نعمان بن محمد، شرح الاخبار فی فضائل الائمة الاطهار، ج۲، ص۶۰، ح۴۲۱ عن عائشة.    
۸. مفید، محمد بن محمد، الفصول المختاره، ص۱۳۵.    
۹. مفید، محمد بن محمد، الفصول المختاره، ص۹۷.
۱۰. مفید، محمد بن محمد، الفصول المختاره، ص۲۱۱.    
۱۱. مفید، محمد بن محمد، الفصول المختاره، ص۲۲۴.    
۱۲. مفید، محمد بن محمد، الفصول المختاره، ص۳۳۹.    
۱۳. طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری باعلام الهدی، ج۱، ص۳۱۶.    
۱۴. قمی، شاذان بن جبرئیل، الفضائل، ص۱۴۵ عن سلمان و ابی ذرّ و المقداد و فیه «کیفما» بدل «حیثما».    
۱۵. طبرسی، احمد بن علی، الاحتجاج علی اهل اللجاج، ج۱، ص۳۶۴، ح۶۱ عن سلمان و فیه «انّ علیا یدور مع الحقّ حیث دار».    
۱۶. ترمذی، محمد بن عیسی، سنن، ج۵، ص۶۳۳، ح۳۷۱۴.    
۱۷. نیشابوری، محمد بن عبدالله، المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۱۳۵، ح۴۶۲۹.    
۱۸. طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الاوسط، ج۶، ص۹۵، ح۵۹۰۶.    
۱۹. ابن‌عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۴۲، ص۴۴۸، ح۹۰۲۲.    
۲۰. ابن‌عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۴۲، ص۴۴۸، ح۹۰۲۳.    
۲۱. بیهقی، ابراهیم بن محمد، المحاسن و المساوی، ص۱۷.    
۲۲. ابن‌کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة والنهایة، ج۷، ص۳۶۱.    
۲۳. خوارزمی، موفق بن احمد، المناقب للخوارزمی، ص۱۰۴، ح۱۰۷.    
۲۴. حمویی جوینی، ابراهیم بن محمد، فرائد السمطین، ج۱، ص۱۷۶، ح۱۳۸ کلّها عن ابی حیان التیمی عن ابیه عن الامام علی (علیه‌السّلام).    
۲۵. ابن‌ابی‌الحدید، ابوحامد عبد‌الحمید، شرح نهج‌ البلاغه، ج۱۰، ص۲۷۰.    
۲۶. متقی هندی، علی بن حسام، کنز العمّال، ج۱۱، ص۶۴۲، ح۳۳۱۲۴.    
۲۷. حسنی، سید بن طاووس، الطرائف فی معرفة مذاهب الطوائف، ص۱۰۲، ح۱۴۹.    
۲۸. اربلی، محمد بن عیسی، کشف الغمّة، ج۱، ص۱۴۷ عن ابی‌حیان التیمی عن ابیه عن الامام علی (علیه‌السّلام).    
۲۹. فخر رازی، محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، ج۱، ص۲۱۰.    
۳۰. مفید، محمد بن محمد، الجمل، ص۳۶.    
۳۱. ابو‌یعلی موصلی، احمد بن علی، مسند ابی‌یعلی، ج۲، ص۱۷، ح۱۰۴۷.    
۳۲. ابن‌عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۴۲، ص۴۴۹، ح۹۰۲۴.    
۳۳. فخر رازی، محمد بن عمر، المطالب العالیة، ج۱۶، ص۱۴۷، ح۳۹۴۵.    
۳۴. ابن‌مغازلی، علی بن محمد، مناقب امام علی بن ابی‌طالب (علیهم‌السّلام)، ص۲۴۴، ح۲۹۱.    
۳۵. متقی هندی، علی بن حسام، کنز العمّال، ج۱۱، ص۶۲۱، ح۳۳۰۱۸.    
۳۶. ابن‌شهرآشوب، محمد بن علی‌، مناقب آل ابی‌طالب (علیهم‌السّلام)، ج۳، ص۶۱.    
۳۷. ابن اربلی، محمد بن عیسی، کشف الغمّة، ج۱، ص۱۴۳ عن عبد‌الرحمن بن ابی‌سعید و کلاهما نحوه.    
۳۸. خزاز قمی، علی بن محمد، کفایة الاثر، ص۱۸ عن عبد اللّه بن عبّاس.    
۳۹. کوفی، علی بن احمد، الاستغاثة، ج۲، ص۶۳ عن سعد بن ابی وقّاص نحوه.
۴۰. مجلسی، محمد‌باقر، بحار الانوار، ج۳۶، ص۲۸۶، ح۱۰۷.    
۴۱. خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۱۶، ص۴۷۰، ح۴۷۹۱.    
۴۲. ابن‌عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۴۲، ص۴۴۹، ح۹۰۲۵.    
۴۳. ابن‌شهرآشوب، محمد بن علی‌، مناقب آل ابی‌طالب (علیهم‌السّلام) ج۲، ص۲۶۱ عن ثابت مولی ابی ذرّ.    
۴۴. صدوق، محمد بن علی‌، الخصال، ص۴۹۶، ح۵.    
۴۵. صدوق، محمد بن علی‌، الامالی، ص۱۴۹، ح۱۴۶.    
۴۶. طبری، محمد بن ابی‌القاسم، بشاره المصطفی لشیعه المرتضی، ص۴۴ و الثلاثة الاخیرة عن جابر.    
۴۷. اربلی، محمد بن عیسی، کشف الغمّة، ج۱، ص۱۵۴ عن امّ سلمة و فیه «لن یزولا» بدل «لن یفترقا».    
۴۸. مفید، محمد بن محمد، الجمل و النصرة لسید العترة فی حرب البصرة، ص۴۳۳ عن عائشة و لیس فی الخمسة الاخیرة صدره الی «و تذکر علیا».    
۴۹. ابن‌حجر عسقلانی، احمد بن علی، تطهیر الجنان و اللسان، ص۵۱ عن سعد.
۵۰. حمویی جوینی، ابراهیم بن محمد، فرائد السمطین، ج۱، ص۱۷۷، ح۱۳۹ عن عبد اللّه بن عبّاس وفیه «الحقّ مع علی بن ابی طالب حیث دار».    
۵۱. طبرسی، احمد بن علی، الاحتجاج علی اهل اللجاج، ج۱، ص۱۸۷، ح۳۷ عن ابان بن تغلب عن الامام الصادق (علیه‌السّلام) عن عدّة من الصحابة و فیه «یمیل مع الحقّ کیفما مال» بدل «حیث کان».    
۵۲. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۲۹۴، ح۳ عن عبد الحمید بن ابی الدیلم عن الامام الصادق (علیه‌السّلام).    
۵۳. حلی، حسن بن یوسف، کشف الیقین، ص۲۶۹، ح۳۰۷.    
۵۴. اربلی، محمد بن عیسی، کشف الغمّة، ج۱، ص۱۴۳ کلاهما عن عائشة.    
۵۵. کوفی، محمّد بن سلیمان، المناقب، ج۱، ص۳۶۹، ح۲۹۳ عن عبد اللّه بن عبّاس.
۵۶. طوسی، محمد بن حسن، الامالی، ص۴۷۶، ح۱۰۳۸ عن عائشة.    
۵۷. طوسی، محمد بن حسن، الامالی، ص۴۷۹، ح۱۰۴۶ عن امّ سلمة و فیه «الحقّ بعدی مع علی یدور معه حیث دار»    



حدیث‌نت، برگرفته از مقاله «اعتبار حدیث علی مع الحق» تاریخ بازیابی۱۳۹۷/۶/۱۳.    






جعبه ابزار